حضرت آيت الله مجتبي تهراني در جلسهاي به تشريح انواع دعا و
عواملي که به اجابت دعا کمک ميکنند پرداخت و دستاوردهاي توسل به حضرت
زهرا(س) به وقت گرفتاري را يادآور شد.
مروري بر مباحث گذشتهبحث ما در سالهاي
گذشته در ايام ماهمبارک رمضان، بحث دعا بود و مناسبترين بحث هم در ايام
ماه مبارک رمضان همين بحث است. چون اهل معرفت ميگويند ماه رمضان، ماه سلوک
اِليالله و دار ضيافتالله و ماه نزول و فرود کلام الهي از مصدر وحي و
ماه صعود کلام عبد و تقاضاي او از رب است. لذا در باب ماه مبارک رمضان،
بهترين اعمال بازگو کردن کلام ربّ است، يعني تلاوت قرآن که پاداشش نسبت به
زمانهاي ديگر اصلاً قابل قياس نيست.
رمضان، ماه گسستن و پيوستنهمچنين
اين ماه، ماه دعا است. دعا ـيعني درخواست عبد از ربشـ در اين ماه مقبول
است و به تعبيري که در روايات داريم، بين عبد و رب ديگر هيچ حجابي در ميان
نيست. لذا ما اين تعبير را ميکنيم که ماه مبارک رمضان ماه گسستن و ماه
پيوستن است؛ گسستن از غير رب و پيوستن به رب.
اينکه در روايات متعدده به
دعا در ماه مبارک رمضان سفارش شده است، جهتش همين است که ديگر حجابي در
کار نيست و آنچه را که عبد بخواهد با ربّش راز و نياز کند، بدون هيچگونه
حجابي به رب او ميرسد و حتي مقبول هم واقع ميشود. من در گذشته به اين
روايات اشاره کردم و حالا هم به يکي دو روايت اشاره دارم و بعد وارد بحثم
ميشوم.
درهاي آسمان گشوده شده استروايت از پيغمبر
اکرم(ص) است که حضرت فرمودند: «إِنَّ أَبْوَابَ السَّمَاءِ تُفَتَّحُ فِي
أَوَّلِ لَيْلَةٍ مِنْ شَهْرِ رَمَضَانَ وَ لَا تُغْلَقُ إِلَى آخِرِ
لَيْلَةٍ مِنْه». تمام درهاي آسمان- اشاره به جهت عِلوي است، يعني آن عالم
برتر از عالم ماده- در اولين شب ماه رمضان،باز ميشوند؛ و اين درها تا
آخرين شب ماه مبارک رمضان بسته نميشوند.
علي(ع) در روايتي فرمود:
«أَلَا وَ أَبْوَابُ السَّمَاءِ مُفَتَّحَةٌ مِنْ أَوَّلِ لَيْلَةٍ
مِنْهُ»؛ آگاه باشيد! تمام درهاي آسمان از اولين شب ماه مبارک رمضان باز
است. «أَلَا وَ الدُّعَاءُ فِيهِ مَقْبُول»(بحارالأنوار، ج93، ص371) آگاه
باشيد! دعا در اين ماه مبارک پذيرفته شده است.
چه بسا آن روايت پيغمبر
اکرم (ص) که فرمودند ماه رجب ماه خداوند است، ماه شعبان ماه من است و ماه
رمضان ماه امت من است، اشارهاي به اين باشد که امت من که ربوبيت حق را
پذيرفتهاند در اين ماه ميتوانند از ربوبيت حق کمال استفاده را کنند.
لذا
ميفرمايد ماه رمضان، ماه امت من است؛ نميفرمايد ماه خدا يا ماه من است.
امت پيغمبر چه کساني هستند؟ آنهايي هستند که ربوبيت خدا را پذيرفتهاند.
آنها ميتوانند در اين ماه از ربوبيت حق کمال استفاده را ببرند. رب
«پرورشدهنده» است؛ هرچه ميخواهي در اين ماه بخواه، هيچ حجابي در کار
نيست. لذا خواستم به دوستان عرض کنم که بايد هر لحظه از لحظات اين ماه را
قدر بدانيم و از آن بهترين بهره را نسبت به درخواستهاي مادّي و معنوي
بگيريم.
دعاي مأثور و غيرمأثوردر سال گذشته بحث من
به اينجا رسيد که دعاها را به دعاي غيرمأثور و دعاي مأثور تقسيمبندي
کردم. دعاي غيرمأثور عبارت از آن دعايي است که قالبريزي آن در دست عبد
است. يعني ميتواني دعايت را در هر قالبي و در هر عبارتي بريزي؛ به اين
ميگويند دعاي غيرمأثور. مثل حاجتهايي که به هر لفظي و به هر زباني از خدا
ميخواهيم. اين دعاي غير مأثور است. درباره اين نوع دعا در گذشته بحث
کردم و شرايطش را هم مفصل گفتم و فعلاً به اين قِسم کاري نداريم.
در سال
گذشته بحث به اينجا رسيد که ما دعاي مأثور هم داريم. يعني دعايي که
قالبريزياش در دست من و تو نيست؛ يعني از
معصومين(صلواتاللهعليهماجمعين) براي ما نقل شده است و نبايد در آن تصرف
کنيم . اين را دعاي مأثور ميگوييم؛ يعني دعايي که از معصومين رسيده است و
در يک قالب خاصي است و ما هم بايد همان عبارات را رعايت کنيم.
دعاي مأثور موقّت و غير موقّتبه
ذهنم اين است که يکي دو جلسه قبل از آخر بحث، دعاي مأثور را تقسيمبندي
کردم. يک دسته،دعاهاي مأثور موقت است و يک دسته از دعاهاي مأثور غير موقّت
هستند. موقت يعني دعاهايي که بايد در زمان خاصي خوانده شود. مثلاً دعاهايي
که ما در ماه مبارک رمضان داريم؛ در روز اول ماه اين دعا را، روز دوم اين
دعا را و روز سوم اين دعا را بخوان! اينها موقت هستند؛ يعني وقت خاصي
برايشان تعيين شده است.
حالا اينها «روز» بود، نسبت به «شب» هم داريم،
نسبت به «ماه» هم داريم. فرض کنيد دعاهايي که مربوط به ماههاي خاصي از سال
است، که ميگوييم اينها دعاهايي هستند که وقت خاصي برايشان در نظر گرفته
شده است و در آن وقت بايد خوانده شوند.
ما در شبانه روز دعا زياد داريم،
من نميخواهم وارد آن ادعيه شوم، چرا که بحث من کلي است و اتفاقاً به همين
مناسبت بود که ميخواستم دعاي چهل و چهارم صحيفه سجاديه از
زينالعابدين(ع) را که هنگام دخول در ماه مبارک رمضان بود بخوانم، اما
نرسيدم و سراغ دعاي وداع براي شب آخر رفتم و بحث را رها کردم.
دعاي مأثور مختص مکانهاي خاصهمانطور
که ما از نظر زمان خاص ميبينيم که بعضي دعاهاي مأثور براي زمان خاص است،
براي مکانهاي خاص هم دعاهايي آمده است؛ يعني در چه مکاني چه بگو و چه
دعايي بخوان. من يک مثال بزنم؛ در روايات ميفرمايند هنگامي که وارد مسجد
ميشوي، اين دعا را بخوان: «اللَّهُمَّ اغْفِرْ لِي ذُنُوبِي وَ افْتَحْ
لِي أَبْوَابَ رَحْمَتِکَ». اين دعا مربوط به مکان است. وقتي هم که
ميخواهي از مسجد بيرون بيايي، اين را بگو: «اللَّهُمَّ اغْفِرْ لِي
ذُنُوبِي وَ افْتَحْ لِي أَبْوَابَ فَضْلِکَ»(بحارالأنوار، ج81، ص21 ) اين
دعاهاي مأثور در ارتباط با مکان بود.
اينها حساب شده است. حالا
اِنشاءالله اگر خدا توفيق دهد، مفصل وارد اين بحث ميشوم. معلوم ميشود
اين مکان يک خصوصيتي در ارتباط با درهاي بينهايت رحمت الهيه دارد. اول
رحمت را ميفرمايد؛ «وَ افْتَحْ لِي أَبْوَابَ رَحْمَتِکَ»؛ بعد که
ميخواهي بيايي بيرون بگو: «وَ افْتَحْ لِي أَبْوَابَ فَضْلِکَ».
يعني
يک مرتبه بالاتر ميرود. چون فضل، زيادتي است. خدا فضل دارد، که آن هم
داراي مراتب است. لذا آن هم ابواب دارد، باب يک، دو، سه، چهار، پنج،
نميتوانم براي شما تعبير کنم. ميگويد خدايا تمام درهاي فضل خود را بر من
بگشا! چه تعبيرات زيبايي است!
ما هم در ارتباط با زمان و هم در ارتباط
با مکان دعاهاي مأثور داريم. البته سال گذشته بحثي راجع به اثرگذاري زمان و
مکان بر روي اجابت دعا کردم. آن غير از اين بحث است. اِنشاءالله جلسه
بعد تفاوتشان را ميگويم. اين دعايي است که بايد در زمان خاص خوانده شود،
دعايي است که بايد در مکان خاص خوانده شود و اين بيحساب نيست. در آينده
وارد ميشوم و فرق بين اين دو تا را ميگويم و ميروم سراغ دعاهاي غير
موقّته که آن هم بحث مفصّلي دارد.
رمضان، دار ضيافت الله و ميزبان کريمبه
ذهن من امشب چيزي آمد که آن را با شما هم در ميان ميگذارم. وقتي
ميخواستم به محل جلسه بيايم، اين در ذهنم آمد که در روايت داريم که پيغمبر
اکرم در آن خطبهاي که خواند، فرمود: «دُعِيتُمْ فِيهِ إِلَى ضِيَافَةِ
اللَّه»(بحارالأنوار، ج81، ص21 ) شما در ماه رمضان به مهماني خدا دعوت
شدهايد. به همين دليل است که اهل معرفت ميگويند ماه رمضان «دار
ضيافتالله» است. اين ماه رمضان، خانه مهماني خدا است.
حالا يک سؤال
ميخواهم بکنم؛ به حسب ظاهر، ما مؤمن هستيم، ما مهمان خدا هستيم. امشب تازه
وارد اين خانه شدهايم، تازه داخل خانه مهماني خدا پا گذاشتهايم. سؤال من
اين است: اگر يک مهمان تقاضايي از ميزبانش داشت، وقتي همان ابتدا که به
خانه ميزبان رسيد به صاحبخانه گفت من چنين گرفتارياي دارم، کرامت او چه
اقتضا ميکند؟ آيا اينطور اقتضا ميکند که بگذارد وقتي مهمان ميخواست از
اين خانه برود، حاجتش را به او بدهد، يا همينکه وارد خانه شد، همانجا
بدهد؟!
توسل به حضرت فاطمه زهرا(س)حالا وسيله
ميخواهي؟! وسيله هم برايت ميآورم! همان وسيلهاي را ميآورم که از بعضي
ائمه(صلواتاللهعليهم) نقل شده است که هر وقت گرفتاري پيدا ميکردند به او
متوسل ميشدند. ميگويند حضرت بلند ميگفت: «يا فاطمه»...
منبع: پايگاه اطلاعرساني حضرت آيتالله العظمي حاج آقا مجتبي تهراني