تداوم وضعیت بی‌آبی و کم‌آبی در حوضه کرخه بیش از یک دهه است که کشاورزی، دامداری، صید آبزیان و حتی صنعت گردشگری آبی را با چالش جدی روبرو کرده و بر نگرانی‌های مردم منطقه افزوده است.
به گزارش خبرگزاری فارس از اهواز، اگر چه پس از بارش‌های اردیبهشت‌ماه امسال آبگیری سد کرخه نسبت به سال گذشته بهتر شد اما به اذعانمدیرعامل سازمان آب و برق خوزستاندر حوضه کرخه هنوز در شرایط خشکسالی به سر می‌بریم.بر همین اساس، تداوم این وضعیت در حوضه کرخه بیش از یک دهه است که کشاورزی، دامداری، صید آبزیان و حتی صنعت گردشگری آبی را با چالش جدی روبرو کرده و بر نگرانی‌های مردم منطقه افزوده است. رودخانه کرخه پس از گذر از شوش وارد حمیدیه می‌شود اما در حمیدیه وجود سد تنظیمی مقداری از آب رودخانه را نگه می‌دارد و پس از ورود به سوسنگرد وجود سد خاکی رودخانه کرخه را به دوشاخه تقسیم می‌کند که یک شاخه سمت بستان می‌رود و دیگری نرسیده به هویزه وارد شهر رفیع به‌عنوان آخرین نقطه رودخانه کرخه که پس از گذر از رفیع واردهورالعظیم می‌شود. اما دبی رودخانه کرخه به‌قدرپایین است که کرخه در نقطه پایانی یعنی در هویزه و رفیع به‌گل‌نشسته و عرصه زندگی را بر مردم تنگ کرده است.
فوتبال بازی کودکان در کف رودخانه کرخه
ناجی والی پور نایب رئیس شورای شهر رفیع دراین‌رابطه در گفت‌وگو با خبرنگار فارس در اهواز، اظهار کرد: حیات شهر رفیع به آب وابسته است، شاید در تقسیمات کشوری عنوان شهر را به یک می‌کشد اما همچنان بافت روستایی خود را نگه داشته و فعالیت‌های کشاورزی، باغداری، دامداری، صیادی در آن شغل غالب مردم منطقه است.وی افزود: پایین آمدن دبی رودخانه کرخه در رفیع به‌تدریج صنعت گردشگری در این شهر تالابی را نابود کرد، برای گردش توریست‌ها با قایق، عمق رودخانه حداقل باید دو متر باشد تا قایق بتواند حرکت کند.نایب رئیس شورای شهر رفیع گفت: امسال یک گردشگر هم از شهر رفیع بازدید نکرد، با کشورهای فرانسه و ایتالیا قرارداد داشتیم که گردشگران خود را به منطقه بفرستند اماازآنجایی‌که دبی آب رودخانه‌هاپایین است گردشگری آبی را از دست دادیم و این قرارداد نیز لغو شد.والی‌پور بیان کرد:باتوجه‌به وجود برکه‌هایی در وسط تالاب قرار شد گردشگران از قلب تالاب وارد رفیع شوند اما هنگ مرزی مخالفت کرد.وی عنوان کرد:دوساله گذشته آب رودخانه به حدی کم شد که مردم در کف رودخانه نماز استسقا خواندند و کودکان دوچرخه‌سواری و فوتبال‌بازی کردند.والی پور با اشاره به وجود بالغ بر 12 هزار رأس گاومیش شیرده مرغوب که نوع آن فقط در آفریقای جنوبی وجود دارد، گفت: حیات گاومیش‌ها وابسته به آب است چرا که از ساعت 9 صبح تا 6 بعد‌ازظهرر باید در آب رودخانه باشند تا خنک شوند اما پایین آمدن آب رودخانه سبب شد اهالی برای جلوگیری از تلف‌شدن گاومیش‌ها با مه‌پاش خنکشان کنند.وی افزود: مه‌پاش نیز نتوانست مشکل خنک‌کردن گاومیش‌ها را حل کند به همین دلیل تعداد 140 نفر از گاومیش دارها برخی دو تا سه رأس و بعضی تا بیست رأس از گاومیش‌های خود را از دست دادند.
والی‌پور بیان کرد:گاومیش دارانی که تعداد گاومیش‌های کمتری دارندبه‌منظو اسکان در نزدیکی رودخانه به خرمشهر نقل‌مکان کردند اما آنهایی که دام بیشتری دارند از آنجایی‌که جابه‌جایی دام برای آنها سخت و هزینه بر است، مجبور شدند با تانکر برای گاومیش‌ها آب ببرند و آنها را خنک کنند.وی با بیان اینکه باخشک‌شدن بخش زیادی از هورالعظیم ماهی‌های زیادی تلف شد، عنوان کرد: سالهای گذشته پرندگان مهاجری زیادی به منطقه می‌آمدند اما از دو سال گذشته دیگر خبری ازآن‌ها نیست یک نوع پرنده‌هایی نیز وجود دارد که فقط در بخش عراقی هورالعظیم هستند که منقرض شدند.
مردم دام‌هایشان را فروختند
«هورت عاگول» یکی ازبزرگ‌ترین روستای هویزه است که رودخانه کرخه از کنار آن می‌گذرد، موسی بوعذار عضو شورای روستای هورت عاگول نیزدراین‌رابطه در گفت‌وگو با خبرنگار فارس، اظهار کرد: 90 درصد ساکنان این روستا کشاورز هستند اما هم در تابستان و هم در زمستان آبی وجود ندارد که کشاورزی مردم به راه باشد.وی با بیان اینکه نخیلات منطقه نابود شده وتأمین آب احشام با مشکل جدی روبرو شده است، افزود: پایین آمدن دبی رودخانه کرخه ربطی به خشکسالی و کاهش بارش باران ندارد، آبی که از سد کرخه رها می‌شود بر اساس نیاز منطقه نیست و به‌درستی مدیریت نمی‌شود.عضو شورای روستای هورت عگول باتأکید بر اینکه دربالادست رودخانه کرخه (شوش، عبدالخان و حمیدیه) از آب استفاده بی‌رویه می‌شود، گفت: اهالی روستا فقط موقع بارش باران آب کافی دارند چرا که در بالادست پمپ‌هاخاموش می‌شود اما در شرایط عادی آب نداریم.بوعذار با بیان اینکه امسال کل کشاورزان منطقه متضرر شدند، عنوان کرد: هویزه قطب دامداری در استان بود اما اکنون بی‌آبی وازبین‌رفتن اراضی کشاورزی سبب شد آمار 5 هزار رأس گاو و گوسفند به یک هزارتا برسد برای همین مردم مجبور به فروش آنها شدند.
آب در حوضه کرخه صرف کشت شلتوک می‌شود
اما مهدی قمشی عضوهیئت‌علمی دانشگاه شهید چمران اهوازدراین‌رابطه در گفت‌وگو با خبرنگار فارس در اهواز، با بیان اینکه در حال حاضر حجم ذخیره سد کرخه حدود سه میلیاردمترمکعب و حجم مفید آن 1.2 میلیاردمترمکعب است، اظهار کرد: امسال سد کرخه به لحاظ تأمین آب مناطق پایین‌دست مشکلی ندارد.وی افزود: مشکل کم‌آبی درحوضه کرخه مربوط به کشت شلتوک است که باتوجه‌به ممنوعیتی که برای کشت این محصول اعلام شد اما احتمال داده شد حدود 10 هزار هکتار زیر کشت شلتوک برود.عضوهیئت علمی دانشگاه شهید چمران اهواز، گفت: ظرف دو سه هفته گذشته 10 هزار هکتار به 20 هزار هکتار افزایش پیدا کرده است برای همین بحث رهاسازی آب با مشکل روبرو شد و احتمالاً آب رودخانه به مناطق انتهایی کرخه مانند کرخه نور، نیسان و ... نرسد.قمشی بیان کرد: آب بیشتری از کرخه می‌توان رهاسازی کرد تا مشکل پایین‌دست حل شود اماازآنجایی‌که فصل کشت برنج تمام نشده است رهاسازی بیشتر آب سبب می‌شود کشاورزان شلتوک بیشتری بکارند.وی در پاسخ به این سؤال مبنی بر اینکه در سال 1400 نیز که مجوز کشت شلتوک درحوضه کرخه داده نشد تنش آبی دراین حوضه کشاورزی و دامداری را با بحران جدی مواجه کرد، عنوان کرد: در حال حاضر آب با سرعت 140 مترمکعب بر ثانیه از سد کرخه رهاسازی می‌شود که به نظرم دبی خوبی است وکاملاً حق‌آبه هورالعظیم همچنین آب موردنیاز برای شرب، صنعت و کشت برنج تا 10 هزار هکتار راتأمین می‌کند.قمشی افزود: درسال‌های گذشته برای رهاسازی آب ازسد کرخه احتیاط می‌شد اما با این 3 میلیارد مترمکعب ذخیره فعلی سدمی‌توان آب دراین حوضه از فصل تابستان تا آذر مدیریت کرد اما رهاسازی نمی‌کنند تا صرف کشت شلتوک نشود.
وی گفت: احتمال میدهم تا دو،سه هفته دیگر که فصل کشت شلتوک به پیان برسد امکان افزایش رهاسازی آب با هدف رسیدن آن به انتهای کرخه وجود دارد و بتواند مشکل حق آبه هور العظیم و تامین آب مورد نیاز دامداران را حل کند.
سد کرخه با گنجایش بیش از پنج میلیارد مترمکعب آب، بزرگترین سد خاکی غرب آسیا است. این سد در محدوده شهرستان اندیمشک قرار دارد.در دو، سه سال اخیر تأمین حقابه زیست‌محیطی تالاب ۴۵۰ هزار هکتاری هورالعظیم که ۱۵۰ هزار هکتار آن در محدوده خاک جمهوری اسلامی ایران است به علت خشکسالی شدید و بی‌سابقه با چالش‌های اساسی روبه‌رو بوده است.سد کرخه با سه هزار و ۳۰ متر طول و ۱۲۷ متر ارتفاع بزرگترین سد خاکی کشور است که با اجرای آن جمهوری اسلامی به جمع کشورهای سدساز جهان پیوست.
