راننده تاکسی خطی، کولرش را خاموش کرده چون دیگر کارایی ندارد. بخار گرمای موتور، هوای داخل خودرو را به کورهای کوچک تبدیل کرده است. مسافران بیحوصله، با دستمالهای خیس عرق پیشانیشان را میگیرند. راننده لبخند تلخی میزند و میگوید: این کولرها هم مثل ما کم آوردهاند.

ظهر داغی است در اهواز خورشید بیرحمانه از دل آسمان آتش میپاشد و آسفالت خیابان مثل تابهای سیاه و جوشان زیر پاها میسوزد. کولرهای آبی، نای چرخیدن ندارند و باد گرم و خشک را به اتاقها میدمند. مغازهدارها پشت دخل، با بطریهای یخزده آب، دست و صورتشان را خنک میکنند و رهگذران به سایه باریک دیوارها پناه میبرند. این تابستان اما با تمام سالهای گذشته فرق دارد گویی گرما تصمیم گرفته است در خوزستان ماندگار شود.محمد سبزهزاری مدیرکل هواشناسی خوزستان، در میان همین روزهای داغ میگوید: امسال از نظر تداوم وقوع دماهای ۵۰ درجه سانتیگراد و بالاتر، در تاریخ بیسابقه بوده است.او خبر میدهد که این موج گرما تا پایان شهریور ادامه دارد و دمای بالای ۴۰ درجه همچنان مهمان روزهای خوزستان خواهد بود.
شوش ۱۳ روز در گرمای بالای ۵۰ درجه سوخت
قدمزدن در خیابانهای خوزستان در این روزها شجاعتی میخواهد همردیف حضور در بیابانی بیانتها. سایهها کوتاه و سنگین شدهاند، و عابران انگار با هر قدم، بخشی از جانشان را روی آسفالت جا میگذارند.در شوش، جایی که زمینهای کشاورزی همیشه تکیهگاه زندگی مردم بودهاند، گرما حتی خاک را به زانو درآورده است. ترکهای عمیق روی زمین دهان باز کردهاند و ساقههای سوخته ذرت، مثل پرچمهای تسلیم در برابر خورشید، رو به آسمان خشک ایستادهاند. پیرمردی کشاورز، با چهره آفتابسوخته، کنار جوی کمآب مینشیند و میگوید: امسال زمین طاقت نیاورد. انگار ریشه گیاه هم از داغی خاک میسوزد.این همان چیزی است که سبزهزاری هم بر آن تأکید میکند: امسال فقط در شوش ۱۳ روز پیدرپی دما ۵۰ درجه به بالا بوده است. اثر این دماها بر گیاهان و باروری آنها امسال مشخص میشود. بسیاری از گیاهان هم تا ریشه سوختهاند و اثر این گرمای شدید بر گیاهان در پاییز روشن خواهد شد.
کولرها هم کم آوردند
در اهواز، راننده تاکسی خطی، کولرش را خاموش کرده چون دیگر کارایی ندارد. بخار گرمای موتور، هوای داخل خودرو را به کورهای کوچک تبدیل کرده است. مسافران بیحوصله، با دستمالهای خیس عرق پیشانیشان را میگیرند. راننده لبخند تلخی میزند و میگوید: این کولرها هم مثل ما کم آوردهاند.در همین حال محمد سبزهزاری توضیح میدهد: اکنون در شهریورماه، تقریبا روزهای آخر دماهای بالا در خوزستان را میگذرانیم و کموبیش شاهد کاهش دما هستیم اما همچنان هوا گرم است و هر از گاهی دما دوباره بالا میرود. به تدریج دما میشکند؛ فعلا وقوع دماهای بالا مانند ۴۹ و ۵۰ درجه برای خوزستان پیشبینی نمیشود و دما بین ۴۵ تا ۴۸ درجه سانتیگراد نوسان خواهد داشت.
آمارهای جهانی و گواهی بر گرمای بیسابقه
خوزستانیها با گرما بیگانه نیستند؛ سالهایی بوده که دماسنجها ۵۴ درجه را هم نشان دادهاند. اما تفاوت امسال در تداوم گرما است. روزهای طولانی با دمای ۵۰ درجه و بالاتر، فرصت هیچ نفسی به مردم و طبیعت نداده است.مدیرکل هواشناسی خوزستان میگوید: در سالهای گذشته سه چهار روز مداوم دمای بالای ۵۰ درجه داشتیم و بعد از آن دما سه چهار درجه کاهش پیدا میکرد. اما امسال این روند ادامه پیدا کرد و تداوم موج گرما در طول تاریخ و در ۵۰ سال اخیر که آمار را داریم، بیسابقه بوده است.آمارهای جهانی هم این واقعیت را تأیید میکنند. سبزهزاری اشاره میکند: بر اساس اعلام اداره ملی اقیانوسی و جوی آمریکا، امسال سومین جولای گرم تاریخ را داشتیم.
مغازههای بخارآلود
در بازار شلوغ دزفول، مغازهدارها کولرهای گازی را از صبح روشن کردهاند اما باز هم هوای داخل مغازه مثل حمامی بخارآلود است. یک فروشنده پارچه با لبخند خستهای میگوید: هوا طوری است که پارچه هم از گرما کلافه میشود.بچهها در کوچهها بازی نمیکنند؛ زمین داغ است و کفشها هم جوابگو نیستند. مادران، عصرها بچهها را با سطلهای آب خنک مشغول میکنند. صدای خنده کودکانه با شرشر آب در حیاطها میآمیزد، اما خندهها هم کوتاه است؛ گرما مجال شادی نمیدهد.
آبی که بخار میشود
شبها هم چندان آرامش نمیآورد. حتی نیمهشب، دما به زحمت به زیر ۳۵ درجه میرسد. کولرها با سرعت کار میکنند اما هوا آنقدر سنگین است که گویی نفسها در گلو میماند.تابستان داغ خوزستان فقط مردم را آزار نمیدهد؛ طبیعت هم زیر بار گرما کمر خم کرده است. در نخلستانها، بسیاری از خوشهها قبل از رسیدن به بار کامل خشک شدهاند. کشاورزان نگرانند که پاییز و زمستان، سفرهشان از محصول خالی بماند.این گرما مثل زهر آرامآرام زمین را میکشد. این را یکی از کشاورزان هندیجان میگوید. او توضیح میدهد که حتی آب هم وقتی به زمین میرسد، داغ است و به جای جاندادن به گیاه، بخار میشود.همینجاست که گفتههای سبزهزاری معنا پیدا میکند: اثر گرمای شدید امسال بر گیاهان در پاییز مشخص خواهد شد.اگرچه سبزهزاری نوید میدهد که بهتدریج دما خواهد شکست، اما تأکید میکند تا پایان شهریور همچنان دمای بالای ۴۰ درجه ادامه دارد. برای مردم خوزستان، این یعنی هفتهها صبر و تابآوری بیشتر.اما دغدغه اصلی در آینده نهفته است، اثرات این تابستان بیسابقه بر کشاورزی، باغداری و حتی سلامت مردم. وقتی خاک، گیاه و انسان یکجا زیر بار گرما خسته میشونددر روزهای تابستانی خورشید آرامآرام به سمت غروب میرود، اما گرمای روز همچنان روی زمین مانده است. در کوچههای اهواز، صدای کولرها بیوقفه میپیچد و کودکی کنار پنکهای قدیمی نشسته، بطری یخ را به صورتش میچسباند. چشمهایش برق میزند، اما خستگی گرما از نگاهش پیداست.