رئیس سازمان حفاظت محیط زیست با بیان اینکه برای مهار ریزگردهای خارجی نمی توان به سرعت کاری انجام داد، گفت: باید در وهله اول منشاء داخلی ریزگردها در خوزستان را مهار کنیم که مستلزم بازپس گیری حق آبه های زیست محیطی این استان است. 

  

عیسی کلانتری در ویژه برنامه تلویزیونی افق روشن که دوشنبه شب با موضوع ریزگردها به طور زنده از شبکه استانی صدا و سیمای خوزستان پخش شد، اظهار کرد: ملت ایران  استان خوزستان را بسیار دوست دارند و در زمان جنگ تحمیلی ده ها هزار شهید از سایر استانها در سرزمین خوزستان جان خود را فدای دفاع از این استان و ایران کردند. 

  

وی ادامه داد: دولت و تمام مردم ایران به خوزستان عشق می ورزند. اکثر استانهای غرب کشور با ریزگردها درگیر هستند و خوزستان دو برابر استانهای دیگر درگیر این پدیده است. چرا که در دیگر استانهای غرب کشور پدیده ریزگردها تنها با منشاء خارجی کشور همسایه بروز می کند اما در خوزستان این پدیده هم دارای منشاء داخلی و هم دارای منشاء خارجی است. 

  

معاون رئیس جمهور با بیان اینکه مردم ایران در رابطه با معضل ریزگردها با مردم خوزستان همدردی می کنند، تصریح کرد: حتی در تهران نیز مردم طی این روزهای اخیر با مشاهده وضعیت خوزستان ناراحت می شدند. 

  

کلانتری در پاسخ به این سوال که سازمان حفاظت محیط زیست چه برنامه مدونی برای مهار کانونهای ریزگرد خوزستان دارد، بیان کرد: در خوزستان با دو نوع ریزگرد شامل ریزگردها با منشاء داخلی و ریزگردها با منشاء خارجی مواجه هستیم. دولت جمهوری اسلامی باید منشاء محلی ریزگردها را مهار کند. در خصوص ریزگردهای خارجی نیز باید با همکاری کشورهای خارجی در این زمینه اقدام کنیم. 

  

وی عنوان کرد: دولت از سال گذشته برنامه جدی برای مهار ریزگردهای با منشاء داخلی در خوزستان آغاز کرد. تا به امروز سازمان برنامه و بودجه حدود 280 میلیارد تومان برای مهار ریزگردهای داخلی خوزستان تخصیص داده است. 

  

رئیس سازمان حفاظت محیط زیست ادامه داد: اما مشکلات اساسی نیز وجود دارد که باید به صورت ریشه ای حل شوند. محیط زیست در کشور شاید از گذشته های دور خیلی جدی گرفته نشده است. به همین دلیل تقریبا هیچوقت در هیچ استانی حق آبه ها برای محیط زیست کشور و مهار ریزگردها با منشاء داخلی، احیای تالاب ها، و احیای رودخانه ها داده نشده اند. این مسائل در همه کشور چه در فارس و سیستان و بلوچستان و چه در آذربایجان و خوزستان وجود دارد. تقریبا از گذشته حقی برای محیط زیست قائل نبودند تا محیط زیست کشور شاداب، زنده و برقرار شود و مردم بتوانند از زندگی خود لذت ببرند. 

  

کلانتری افزود: از آنجا که مشکلات زیست محیطی کشور دیر خود را نمایان می کند، اهمیت کمتری برای این مشکلات قائل می شوند به همین دلیل از شروع انقلاب و پس از انقلاب، ما به مراتع کشور به خاطر تولید چند هزار تن گوشت اضافه فشار آوردیم، پوشش گیاهی را از بین بردیم و به دنبال آن خاک فرسوده شد و آبی وارد زمین نشد و درختها ضعیف و خشکیده شدند. 

  

وی افزود: تمام اجزای محیط زیست مانند زنجیره به هم متصل هستند بنابراین به تبع این اتفاقات آبهای زیرزمینی ما از بین رفت و امروز در کشور شاهد آثار خرابکاری های انجام شده گذشته در حوزه محیط زیست در کل کشور هستیم. باید این رفتار خود را عوض کنیم. باید با کم آبی زندگی کنیم و این موضوع شامل همه مردم ایران چه خوزستان و چه کرمان می شود. باید خودمان را تطبیق بدهیم. 

  

معاون رئیس جمهور اظهار کرد: در حال حاضر در خصوص خشکسالی و نبود بارندگی در کشور استثنایی وجود ندارد و این مسائل عادی شده است. باید فرهنگ زندگی، سیاستهای اقتصادی و سیاستهای توسعه ای را با کم آبی و بارندگی کم وفق دهیم و به مبارزه با آن برنخیزیم. به صراحت می گویم که اگر قرار باشد در استانهایی از کشور، آبی نداشته باشیم، آخرین استانی که در این زمینه قرار می گیرد، خوزستان است. یعنی همیشه این ارجحیت در مورد خوزستان نسبت به سایر استانها وجود دارد که انشاءالله همیشه آب خواهد داشت. 

  

کلانتری ادامه داد: اکنون معضلات ما در دیگر استانهای کشور به مراتب بیشتر از خوزستان است اما خوزستان در معرض ریزگردهای خارجی با شدت زیاد است، مردم این استان به مراتب بیشتر از مردم دیگر استانها اذیت می شوند. 

  

وی در واکنش به اظهارات نماینده اهواز در زمینه مشکل کاهش آورد رودخانه ها در استان خوزستان گفت: این مشکل در همه کشور وجود دارد. در خوزستان میزان بارش 90 درصد کاهش یافته، اما ورودی آب به این میزان کاهش نیافته است. باید بپذیریم که کشور کم آبی هستیم و باید با کم آبی زندگی کنیم. در همه جای کشور این مسأله وجود دارد. 

  

معاون رئیس جمهور افزود: در حال حاضر مشکلات آبی گیلان کمتر از مشکلات آبی خوزستان نیست. در حالی که به نظر می رسد گیلان نباید از لحاظ آب مشکلی داشته باشد. در کل کشور آب کم شده است. یعنی در استانهایی مانند لرستان، آذربایجان غربی و آذربایجان شرقی نیز این مشکل وجود دارد. 

  

کلانتری با بیان اینکه دریاچه ارومیه در استان آذربایجان غربی گم شده است، اظهار کرد: تمام این مشکلات کم آبی در کشور به این موضوع برمی گردد که از 20 یا 30 سال قبل سیاستهای توسعه پایدار را در کشور جدی نگرفتیم که یک بخش آن به سیاستگذاران ما برمی گردد. به هر حال سیاستهای توسعه پایدار را جدی نگرفتیم و منافع کوتاه مدت بر منافع بلند مدت ترجیح داده شد. 

  

وی ادامه داد: بنابراین اینگونه نیست که این مشکل تنها مختص به خوزستان باشد بلکه در تمام کشور وجود دارد. به دلیل اینکه خوزستان در انتهای حوضه آبی قرار دارد و در گذشته هیچوقت کمبود آب نداشته، اکنون که با مشکل کم آبی مواجه شده این تصور شکل گرفته که این مشکل تنها مختص به خوزستان است. 

  

رئیس سازمان حفاظت محیط زیست ادامه داد: اکنون وضعیت مشهد در خراسان رضوی از لحاظ آب به مراتب اسفناکتر از خوزستان است. بنابراین فقط خوزستان نیست که این مشکل را دارد. یکی از مسائلی که خوزستان با آن مواجه است، پدیده ریزگردها است. در تهران کمتر ریزگرد داریم، اما در عمل آلودگیهایی که در تهران وجود دارد، مصیبت هستند. 

  

کلانتری گفت: برای ریزگردهای خارجی در استان خوزستان نمی توانیم به سرعت کاری کنیم. این امر مسلتزم همکاریهای خیلی نزدیک با دولتهای ترکیه، سوریه، اردن، عراق و حتی عربستان است که این هماهنگی تا حدودی سختتر است. 

  

وی افزود: اما منشاء داخلی ریزگردها را خودمان ایجاد کرده ایم. حرف من در خوزستان در چند ماه پیش برای حق آبه زیست محیطی این استان بوده است. حق آبه زیست محیطی استان خوزستان، اهمیتی بیشتر از کشاورزی دارد. اگر 20 میلیارد مترمکعب آب وارد خوزستان می شود حق نداریم که حق آبه زیست محیطی را به صرف اینکه آب نداریم، حذف کنیم. 

  

معاون رئیس جمهور افزود: با حذف حق آبه زیست محیطی ریزگردها به سراغ ما می آیند، تالابها خشک می شوند، کارون قدرت خودپالایی خود را از دست می دهد و بوی نامطبوع آن، کل خوزستان را اذیت می کند. حق آبه زیست محیطی ما هم جزو حق آبه های خوزستان است. اگر قرار است 50 درصد آب خوزستان کاهش یابد، حق آبه زیست محیطی هم باید به همین میزان حذف شود نه اینکه کامل حذف شود، و یا اگر آب استان 20 درصد کاهش یابد، نباید حق آبه زیست محیطی 70 درصد کاهش داشته باشد. در این صورت مشکلات اینچنینی ایجاد می شود که اکنون با آن مواجه هستیم. 

  

کلانتری عنوان کرد: تقریبا به جز امسال و دو سه سال اخیر، هیچوقت در فصل زمستان ریزگرد خارجی در خوزستان نداشتیم. چرا که در کشورهای منطقه، بارندگی صورت می گرفت و بنابراین با وزش باد دیگر خاکی بلند نمی شد. امسال سالی استثنایی در عراق، سوریه و اردن است. این کشورها نیز مانند ما بی باران هستند. 

  

وی ادامه داد: بنابراین زمانی که جریان باد به سمت کشور ما بازمی گردد، گرد و خاک از این کشورها به مقصد نهایی یعنی کشور ما و خلیج فارس خیزش می کند. ما باید تلاش کنیم که ریزگردهای داخلی را در وهله اول مهار کنیم. دولت در این زمینه از سال گذشته به طور جدی مقابله با ریزگردهای داخلی را شروع کرد. 

  

معاون رئیس جمهور عنوان کرد: در شرق رودخانه کارون در استان خوزستان حدود 350 هزار هکتار اراضی وجود دارد که محل خیزش ریزگردها و گرد و خاک هستند. تا قبل از احداث سدها در خوزستان ریزگردی نداشتیم و با سیلهایی که سالانه یک یا دو بار در خوزستان روان می شد، خاکها به زمین می چسبید. اما با احداث این سدها حق آبه های دیگر بخشها افزایش یافت و حق آبه های زیست محیطی حذف شد. 

  

کلانتری ادامه داد: باید این حق آبه های زیست محیطی را پس بگیریم تا از شر ریزگردهای با منشاء داخلی خوزستان خلاص شویم. به این صورت که اگر آب خوزستان به هر میزانی کاهش می یابد، حق آبه زیست محیطی نیز به همان میزان کاهش داشته باشد. اگر دبی رودخانه کارون در مقطع خرمشهر 120 مترمکعب باشد، این رودخانه توان خودپالایی خود را از دست می دهد. 

  

وی افزود: کارون باید حق آبه خود را داشته باشد. همانطور که حق آبه تالاب شادگان نیز باید داده شود. ما در بالادست آب کشاورزی را کاهش ندادیم، ولی تمام حق آبه های زیست محیطی را حذف کردیم. حرف من این است که اگر آب کم شود، باید حق آبه همه بخشها به یک میزان کاهش یابد، نه اینکه حق آبه زیست محیطی صد در صد حذف شود. 

  

رئیس سازمان حفاظت محیط زیست گفت: رئیس جمهور قول دادند که حتی اگر از محل صندوق توسعه ملی برای بودجه مقابله با گرد و غبار خوزستان، پولی داده نشود، بودجه ریزگردها را تأمین خواهد کرد. برای سال آینده حداقل 500 میلیارد تومان بودجه مقابله با ریزگردها برای کل کشور خواهیم داشت. ما در چهار یا پنج منطقه کشور با مشکل ریزگردها مواجه هستیم بنابراین دولت قطعا بودجه مقابله با ریزگردها را تأمین خواهد کرد. 

  

کلانتری گفت: خواهش من از مردم خوزستان این است که همانطور که مدعی آب بخش صنعت و مدعی آب بخش کشاورزی خود هستند، مدعی حق آبه زیست محیطی خود نیز باشند. اگر به محیط زیست حق آبه ندهیم، نباید این انتظار وجود داشته باشد که دیگر با پدیده ریزگردها مواجه نشویم. 

  

وی افزود: در صورتی که مشکل حق آبه زیست محیطی حل شود، به دنبال آن معضل ریزگردها نیز حل می شود. وقتی آقای روحانی مسئولیت سازمان حفاظت محیط زیست را به من دادند، فرمودند که یکی از اولویتهای اصلی باید محیط زیست خوزستان باشد. پیرو این دستور رئیس جمهور، بررسی انجام دادیم و مشاهده کردیم که محیط زیست خوزستان 2.5 میلیارد مترمکعب کمبود آب دارد و تنها حدود 1.2 میلیارد مترمکعب به محیط زیست خوزستان آب داده می شود اما 2.5 میلیارد مترمکعب نیز کمبود دارد. 

  

معاون رئیس جمهور ادامه داد: تنها در حوضه کارون حدود 1.5 میلیارد مترمکعب کمبود آب وجود دارد و 1.5 مترمکعب نیز به سایر حوضه های آبی خوزستان اختصاص دارد. در مکاتبه ای که با سرپرست وقت وزارت نیرو داشتیم، پاسخ دادند که ما در استان خوزستان حتی یک مترمکعب آب اضافه هم نداریم. 

  

کلانتری ادامه داد: بنابراین ناچار شدم که خطاب به رئیس جمهور نامه ای بنویسم که با توجه به اینکه اولویت را با محیط زیست خوزستان دانسته اید، ما در حوزه محیط زیست خوزستان به 2.5 میلیارد مترمکعب آب نیاز داریم و به ویژه در حوزه کارون بزرگ، 1.5 میلیارد مترمکعب آب نیاز است و وزارت نیرو نیز چنین پاسخی داده است. 

  

وی عنوان کرد: من قبلا گفته ام که آب وجود دارد اما مدیریت آب ضعیف است. یعنی اگر قرار است حق آبه زیست محیطی را بگیریم و برای توسعه کشاورزی بدهیم، این توسعه ناپایدار خواهد بود. یکی از اصول توسعه پایدار، حفظ محیط زیست است. چطور می شود که چون آب کم است، حق آبه محیط زیست را بگیریم و حق آبه بخش کشاورزی را به طور کامل بدهیم؟ 

  

رئیس سازمان حفاظت محیط زیست ادامه داد: تمام این نامه در این مورد بود که باید 2.5 میلیارد مترمکعب آب به خوزستان تخصیص دهیم که 1.5 میلیارد مترمکعب آن در حوضه کارون بزرگ است و مجموع نیاز آبی خوزستان حدود 4 میلیارد مترمکعب است که برای تأمین 2.5 میلیارد مترمکعب آن کمبود داریم. 

  

کلانتری با بیان اینکه سازمان حفاظت محیط زیست هیچوقت مجوز انتقال آب را نداده است، گفت: وقتی که سازمان حفاظت محیط زیست به یک دستگاه مجوز داد، باید بر فعالیت آن دستگاه نظارت کند که ضربه ای به محیط زیست وارد نشود. از آنجا که مسئولیت قانونی حوضه آب در کشور با وزارت نیرو است، اگر آبی انتقال داده شده، با مجوز وزارت نیرو بوده است.