آلودگی هوا و عوارض گمشده در خوزستان
خوزستان با وجود وصول میلیاردها تومان عوارض آلایندگی، همچنان روزهای خود را زیر آسمانی خاکستری میگذراند؛ هوایی آلوده، ناوگانی فرسوده و حملونقل عمومی ناکارآمد، این پرسش را پررنگ کرده که عوارض آلایندگی دقیقاً در چه مسیری هزینه میشود.
به گزارش خبرگزاری فارس از اهواز، خوزستان سالهاست زیر سایه سنگین آلودگی هوا نفس میکشد؛ استانی که به دلیل فعالیتهای گسترده صنعتی، استخراجی و تردد بیوقفه خودروهای فرسوده، تقریباً هیچ روز پاکی در سال جاری تجربه نکرده است. آسمان خاکستری اهواز و دیگر شهرهای استان، به نمادی از بحران زیستمحیطی بدل شده و زندگی روزمره مردم را تحت تأثیر قرار داده است.
مراجعات هزاران بیمار به مراکز درمانی، افزایش مرگهای منتسب به آلودگی و خسارتهای میلیاردی به بخش سلامت، تنها بخشی از پیامدهای این وضعیت است؛ وضعیتی که با وجود وصول میلیاردها تومان عوارض آلایندگی، همچنان بیپاسخ مانده و امید به بهبود را کمرنگ کرده است.محمدجواد اشرفی، مدیرکل محیط زیست خوزستان، با اشاره به نقش ترددهای شهری در تشدید بحران آلودگی گفت: مطالعات دانشگاهی نشان میدهد فعالیتهای حملونقل سهمی حدود ۶۶ درصدی در تولید آلایندهها دارند.این آمار روشن میکند که بدون ساماندهی حملونقل عمومی، امیدی به کاهش آلودگی نیست.
در لایحه بودجه سال ۱۴۰۴ برای نخستین بار مقرر شد ۳۵ درصد عوارض آلایندگی وصولی، صرف توسعه ناوگان حملونقل عمومی و اجرای کمربند سبز شود. اما تجربه دو دهه گذشته نشان داده شهرداریها و دهیاریها این منابع را بیشتر به عنوان بودجه جاری خود مصرف کردهاند و هدف اصلی یعنی کاهش آلودگی محقق نشده است.
سرنوشت ۲۷ همت عوارض آلایندگی چه شد؟
علی خورشیدی، مدیرکل امور مالیاتی خوزستان، ۱۸ آذرماه اعلام کرد: ۱۲ همت از محل عوارض ارزش افزوده و حق آلایندگی واحدهای صنعتی و معادن در سال جاری وصول شده است.
او افزود: ۸ همت ارزش افزوده و ۴ همت عوارض آلایندگی به حساب شهرداریها و دهیاریها واریز شد.اما مشخص نیست این مبالغ دقیقاً در چه پروژههایی هزینه شدهاند. این در حالی است که رئیس کل دادگستری خوزستان پیشتر خبر داده بود: ۲۷ همت عوارض آلایندگی با پیگیریهای قضایی در سه سال اخیر از صنایع آلاینده وصول شد.با وجود این حجم از منابع، وضعیت حملونقل عمومی در اهواز و دیگر شهرهای استان همچنان بحرانی است.
۱۶۲۴ مرگ منتسب به آلودگی
مهرداد شریفی، معاون بهداشتی دانشگاه علوم پزشکی جندیشاپور اهواز، آمار تکاندهندهای ارائه کرده است. در یکسال گذشته ۱۶۲۴ مورد مرگ منتسب به آلودگی هوا در استان ثبت شده و تنها در مهرماه امسال ۲۲ هزار بیمار به دلیل مشکلات ناشی از آلودگی هوا به بیمارستانها مراجعه کردهاند. او خسارت مالی وارد شده به بخش سلامت را ۴۲۷ میلیون دلار برآورد کرده است. شهروندان اهوازی نیز از وضعیت موجود گلایه دارند.
یکی از ساکنان منطقه کیانپارس میگوید: هر روز مجبوریم با خودرو شخصی رفتوآمد کنیم چون اتوبوسها فرسودهاند و خطوط حملونقل عمومی پاسخگوی نیاز مردم نیست.
یکی دیگر از شهروندان منطقه گلستان اهواز می.گوید: ۲۰ سال است که مردم اهواز منتظر مترو هستند و علی رغم وعدههای پیدرپی مسؤولان هیچ نشانه پیشرفتی در در این پروژه پیدا نمیشود و معلوم نیست پول آلایندگی کجا خرج میشود.
کارشناسان محیط زیست معتقدند که اگر حتی بخشی از این منابع به نوسازی ناوگان اتوبوسرانی اختصاص یابد، میتوان کاهش چشمگیری در میزان آلایندهها ایجاد کرد. اما نبود شفافیت در هزینهکرد شهرداریها باعث شده اعتماد عمومی نسبت به کارآمدی این عوارض از بین برود. اشرفی نیز تأکید کرده که هدف واقعی از عوارض آلایندگی حفظ محیط زیست و رفع آلودگی در صنایع آلاینده کشور است.
با این حال، روند موجود نشان میدهد شهرداریها بیشتر به دنبال تأمین هزینههای جاری خود هستند تا اجرای پروژههای زیستمحیطی. سامانه الکترونیکی تمرکز وجوه که به گفته خورشیدی راهاندازی شده، قرار است شفافیت بیشتری ایجاد کند. اما تا زمانی که گزارشهای دقیق از نحوه هزینهکرد منتشر نشود، این سامانه نیز نمیتواند اعتماد مردم را جلب کند. در شرایطی که خوزستان تقریباً هیچ روز پاکی در سال جاری نداشته، بیتوجهی به توسعه حملونقل عمومی و استفاده درست از عوارض آلایندگی، سلامت مردم را بیش از پیش تهدید میکند.
با وجود وصول میلیاردها تومان از محل عوارض آلایندگی، شهروندان خوزستانی همچنان با هوای آلوده و ناوگان حملونقل فرسوده دستوپنجه نرم میکنند. آمار مرگومیر و خسارتهای مالی نشان میدهد که هزینهکرد این منابع در مسیرهای غیرمرتبط، سلامت مردم را قربانی کرده است.
اگر شهرداریها و نهادهای مسئول به جای تزریق این پول به بودجه جاری، آن را صرف توسعه حملونقل عمومی و کاهش آلودگی کنند، شاید خوزستان پس از سالها دوباره روزهای پاک را تجربه کند.
