هشت ماه است دود آتشسوزی در بخش عراقی تالاب هورالعظیم نفس خوزستان را تنگ کرده؛ وضعیتی که به گفته مدیرکل حفاظت محیط زیست استان، نه عملیات هوایی توان مهارش را داشته و نه دیپلماسی آبی با عراق و ترکیه گرهی از آن گشوده است.
محمدجواد اشرفی، مدیرکل حفاظت محیطزیست خوزستان، در نشست خبری کارگروه اضطرار آلودگی هوای استان که سهشنبه ۱۳ آبان در سالن مانیتورینگ مدیریت بحران برگزار شد، از استمرار بحران آلودگی هوا در نیمه غربی خوزستان خبر داد و گفت: «از اسفند سال گذشته شاهد آتشسوزی در بخش عراقی تالاب هورالعظیم بودهایم و دود ناشی از آن، هشت ماه است شهرهای دشت آزادگان، هویزه و اهواز را درگیر کرده است.»
دود ماندگار، راهحلهای ناپایدار
اشرفی با اشاره به اقدامات انجامشده برای مهار آتشسوزی گفت: «با تلاشهای استاندار، هواپیمای آبپاش در دو مرحله وارد استان شد، اما وسعت آتشسوزی بیش از ۲۵ هزار هکتار بود و شعلهها بهصورت متناوب فعال میشدند. در نتیجه، کارآیی هواپیما به کمتر از پنج درصد کاهش یافت.»به گفته او، ادامه این عملیات به دلیل محدودیتهای لجستیکی ممکن نشد و آتشسوزی بهصورت پراکنده همچنان فعال است.
دیپلماسی محیطزیستی در بنبست خشکسالی
مدیرکل حفاظت محیطزیست خوزستان از تداوم رایزنیها با عراق برای رهاسازی آب در تالاب خبر داد و افزود: «اگرچه منطقه با خشکسالی مواجه است، اما سدسازیهای ترکیه و عراق در پنج سال گذشته مانع ورود آب به تالاب شده است. مسئولان عراقی میگویند آبی برای رهاسازی وجود ندارد و ترکیه نیز چنین ارادهای ندارد.»او تاکید کرد: «تنها راهکار پایدار، تأمین حقابه طبیعی یا حداقل نمدار کردن زمین است، اما ذخیره سد کرخه کمتر از یک میلیارد مترمکعب شده و فقط یکچهارم آن قابل رهاسازی است.»
آمار نگرانکننده از کیفیت هواا
شرفی با ارائه آماری مقایسهای از وضعیت هوا گفت:«از ابتدای امسال تا ششم آبان، تنها ۳۸ روز هوای قابل قبول داشتیم؛ در حالیکه سال گذشته در همین بازه زمانی ۱۶۸ روز هوای قابل قبول ثبت شده بود. این آمار نشاندهنده افزایش شدید آلایندههاست و دود هورالعظیم نقش عمدهای در آن دارد.»بر اساس دادههای رسمی، در سال ۱۴۰۳ تنها دو روز پاک، ۱۶۸ روز قابل قبول و ۴۴ روز ناسالم ثبت شده بود، در حالی که امسال تاکنون یک روز پاک، ۳۸ روز قابل قبول و بیش از ۱۷۰ روز ناسالم به ثبت رسیده است.
هورالعظیم؛ از زیستگاه تا میدان نفت
اشرفی با تأکید بر ارزش بیبدیل تالاب گفت: «نمیتوان نقش مخرب فعالیتهای نفتی را انکار کرد، اما ارزش اکولوژیک تالاب بهمراتب بالاتر از نفت است. خدمات یک تالاب پایدار با هیچ میزان استخراج نفت قابل مقایسه نیست.»او افزود: «از پایان جنگ تاکنون کمتر از دو هزار هکتار از تالاب برای ساخت جاده و تأسیسات نفتی خشک شده؛ یعنی کمتر از دو درصد کل مساحت. با این حال اگر حقابه تأمین شود، حتی این بخشها نیز زیر آب خواهند رفت.»
شکایت از پنج مدیرعامل نفتی
مدیرکل محیطزیست خوزستان با بیان اینکه آلودگی هوا ناشی از مجموعهای از عوامل است، گفت:«هوای خوزستان ترکیبی از آلایندههای نفت و گاز، نیشکر، صنایع، سوخت و مزارع کشاورزی است. ما از پنج مدیرعامل شرکت نفتی شکایت کردهایم و منتظریم مراجع قضایی پاسخگو باشند.»او تأکید کرد: «برای بهبود شرایط باید صادقانه کنار هم بایستیم، نه اینکه در برابر هم قرار بگیریم.»
تعطیلی مدارس؛ تصمیمی در لحظ
هدر پاسخ به پرسشی درباره تعطیلی مدارس، اشرفی گفت: «تصمیمگیریها اقتضایی است. تغییرات دود لحظهای است و نمیتوان ۹۶ ساعت زودتر اطلاعرسانی کرد. از ساعت ۱۹ رصد شرایط آغاز میشود و معمولاً تا ۲۲ تصمیم نهایی گرفته میشود.»او افزود: «سلامت مردم اولویت ماست، اما نمیتوان همه ۶۷ روز ناسالم اخیر را تعطیل کرد. گاهی آلودگی فقط در ساعات اولیه صبح است و با افزایش دما، هوا بهتر میشود.»