هوای اهواز بسیار بد است / مشکلات تنفسی، دومین عامل مرگ زیر پنج‌ساله‌ها در خوزستان
مدیرکل حفاظت محیط زیست خوزستان با بیان اینکه هوای اهواز بسیار بد است، گفت: از ابتدای امسال از پنج مدیرعامل شرکت نفتی شکایت کرده‌ایم و انتظار داریم مراجع قضائی در این زمینه پاسخگو باشند.
محمدجواد اشرفی در نشست خبری اعضای کارگروه اضطرار آلودگی هوای خوزستان که سه‌شنبه ۱۳ آبان در سالن مانیتورینگ مدیریت بحران خوزستان برگزار شد، با اشاره به وضعیت آلودگی هوا و اقدامات انجام‌شده در این زمینه اظهار کرد: از اسفند سال گذشته شاهد آتش‌سوزی در بخش عراقی تالاب هورالعظیم بوده‌ایم. هشت ماه است که دود ناشی از این آتش‌سوزی، نیمه غربی استان خوزستان به ویژه شهرهای دشت آزادگان، هویزه و اهواز را تحت تاثیر قرار داده است. این عامل آلایندگی، علاوه بر منابع مختلف آلاینده از جمله صنایع، کشاورزی و حمل و نقل، خوزستان را تحت تاثیر قرار داده است.
وی در مورد راهکارهای کاهش آلودگی ناشی از آتش‌سوزی تالاب افزود: با تلاش‌های زیاد استاندار، هواپیمای آب‌پاش در دو مرحله به استان خوزستان آورده شد و عملیات به مدت چند روز انجام شد اما وسعت آتش‌سوزی بسیار زیاد و حدود ۲۵ هزار هکتار بود و آتش به تناوب شعله‌ور می‌شد، در نتیجه کارآیی این هواپیما تحت تاثیر قرار گرفت و اثرگذاری آن به کمتر از ۵ درصد کاهش یافت.
مدیرکل حفاظت محیط زیست خوزستان گفت: همچنین با توجه به محدودیت‌های حضور این هواپیما، موفق به تداوم استفاده از آن نشدیم.
وی با اشاره به تداوم دیپلماسی برای حل مشکل آتش‌سوزی هورالعظیم ادامه داد: موضوع دیپلماسی برای رهاسازی آب به تالاب از سوی عراق را در سطوح ملی و استانی به طور جدی پیگیری کردیم. اگرچه منطقه با خشکسالی مواجه است اما سدسازی‌های ترکیه و عراق و بارگذاری‌های زیاد در پنج سال گذشته در بخش‌های انتهای رودخانه دجله که تامین‌کننده اصلی آب تالاب است، موجب شده است حداقل آب نیز وارد تالاب نشود.
اشرفی اضافه کرد: مسئولان عراق به هیچ‌وجه متقاعد به رهاسازی آب نیستند و مدعی هستند آبی برای رهاسازی وجود ندارد. ترکیه نیز قائل به رهاسازی آب نیست. با این حال، دیپلماسی ما در این زمینه فعال و در حال پیگیری است.
تنها راه حل پایه‌ای؛ رهاسازی آب یا نم‌دار کردن زمین
وی با اشاره به بررسی گزینه‌هایی مانند استفاده از پهپادها و راه‌های معرفی‌شده از سوی شرکت‌های دانش‌بنیان، تصریح کرد: تاکنون به این نتیجه رسیده‌ایم که تنها راه حل پایدار برای این مشکل، رهاسازی آب و یا نم‌دار کردن زمین است اما در ایران، سد کرخه کمتر از یک میلیارد مترمکعب آب دارد و شاید تنها یک‌چهارم آن قابلیت رهاسازی داشته باشد. در چنین شرایطی، باید تاب‌آوری خود را در برابر این پدیده افزایش دهیم.
مدیرکل حفاظت محیط زیست خوزستان با مقایسه آمار کیفیت هوا در خوزستان گفت: از ابتدای امسال تا ششم آبان، در خوزستان تنها ۳۸ روز هوای «قابل قبول» داشته‌ایم این در حالی است که در بازه زمانی مشابه سال گذشته، ۱۶۸ روز «قابل قبول» ثبت شد. این مساله به وضوح نشان‌دهنده افزایش عوامل آلاینده است و قطعا دود هورالعظیم سهم عمده‌ای در آن دارد.
وی ادامه داد: در سال ۱۴۰۳، دو روز پاک، ۱۶۸ روز قابل قبول، ۱۴۷ روز ناسالم برای گروه‌های حساس، ۴۴ روز ناسالم و سه روز خطرناک و امسال تاکنون یک روز پاک، ۳۸ روز قابل قبول، ۱۰۶ روز ناسالم برای گروه‌های حساس، ۶۷ روز ناسالم، پنج روز بسیار ناسالم و یک روز خطرناک داشته‌ایم.
تالاب هورالعظیم؛ ارزش زیستگاهی فراتر از نفت
اشرفی با تأکید بر ارزش تالاب هورالعظیم تصریح کرد: ما منکر نقش مخرب حضور نفت در این تالاب نیستیم در حالی که ارزش زیستگاهی این تالاب بسیار باارزش‌تر از نفت است.
وی با اشاره به صدمه‌های واردشده به تالاب هورالعظیم در پی بهره‌برداری از میدان‌های نفتی این منطقه و خشک کردن عمدی تالاب از سوی شرکت‌ها برای استخراج نفت، افزود: خدمات اکوسیستمی که یک تالاب پایدار و دائمی ارائه می‌دهد قابل مقایسه با بهره‌برداری ۳۰ تا ۴۰ ساله از منابع نفت نیست. در حال حاضر ۳۵۰ هزار بشکه در روز از این منطقه تولید می‌شود و عنوان شده است بهره‌برداری از آن حداکثر ۳۰ سال عمر خواهد داشت.
خشکاندن ۲۰۰۰ هکتار از هورالعظیم برای استخراج نفت
مدیرکل حفاظت محیط زیست خوزستان در پاسخ به سوال‌های مطرح‌شده درباره خشک کردن تالاب برای اکتشاف نفت، گفت: مساحت تالاب هورالعظیم در حال حاضر حدود ۹۰ هزار هکتار است. از پایان جنگ هشت ساله تاکنون، کمتر از دو هزار هکتار از آن برای ساخت جاده، پدهای نفتی یا تاسیسات استحصال، خشکانده شده است. این مقدار، معادل کمتر از دو درصد کل تالاب است. حداکثر آبگرفتگی طبیعی تالاب نیز حدود ۴۰ درصد است.
وی افزود: اگرچه انتقادات زیادی متوجه بخش نفت شده، اما باید توجه داشت که اگر حقابه طبیعی به تالاب وارد شود، سراسر تالاب آبگیری می‌شود و حتی این دو هزار هکتار نیز زیر آب قرار خواهند گرفت، مگر قسمت‌هایی که به طور طبیعی خشک هستند.
اشرفی بیان کرد: بهره‌برداری از منابع نفت، یک تصمیم ملی است و ما در استان خوزستان امکان مداخله چندانی در آن را نداریم اما عوارض این فعالیت‌ها باید جبران شود.
وی افزود: ما با موارد تخریبی در تالاب هورالعظیم برخورد کرده‌ایم اما سیاست کلان کشور بر توسعه فعالیت‌های نفتی است.
شکایت از پنج مدیرعامل نفتی
مدیرکل حفاظت محیط زیست خوزستان گفت: هوای خوزستان به شدت آلوده است و تحت تاثیر ترکیبی از عوامل مختلف از جمله صنایع نفت و گاز، نیشکر، سوخت واحدهای صنعتی و مزارع کشاورزی قرار دارد.
وی با بیان اینکه هوای خوزستان و اهواز بسیار بد است، گفت: باید در فضایی صادقانه صحبت کنیم. از ابتدای امسال از پنج مدیرعامل شرکت نفتی شکایت کرده‌ایم و انتظار داریم مراجع قضایی در این زمینه پاسخگو باشند زیرا ما به وظایف خود عمل کرده‌ایم.
اشرفی گفت: ما مطالبه‌گر قانونی هستیم. برای بهبود شرایط استان خوزستان، باید صادقانه در کنار هم باشیم، نه اینکه بدون پشتوانه فنی، در برابر یکدیگر قرار بگیریم.
وی درباره چگونگی تصمیم گیری برای تعطیلی مدارس و ادارات بیان کرد: روش ما در این زمینه، «اقتضایی» است. بر اساس دستورالعمل، برای اعلام شرایط اضطرار باید از ۹۶ ساعت قبل اطلاع‌رسانی کنیم در حالی که تغییرات آلودگی هوا ناشی از دود، لحظه‌ای است و امکان پیش‌بینی دقیق وجود ندارد.
مدیرکل حفاظت محیط زیست خوزستان گفت: گاهی همه شرایط برای داشتن هوای نسبتا خوب مهیاست اما ناگهان صبح با هجوم دود غلیظ به سمت شهرها مواجه می‌شویم زیرا کانون‌های دود فعال شده‌اند. جهت وزش باد نیز بسیار مهم است.
وی افزود: پیگیری‌ها برای تصمیم‌گیری درباره تعطیلی از ساعت ۱۹ آغاز می‌شود و در نهایت تا ساعت ۲۲ به نتیجه می‌رسیم. سلامت مردم اولویت نخست ماست اما در شرایطی قرار داریم که در شش ماه گذشته ۶۷ روز ناسالم داشتیم و به صورت منطقی باید همه این روزها را تعطیل اعلام می‌کردیم آیا امکان انجام چنین کاری وجود دارد؟
اشرفی گفت: وقتی شاخص کیفیت هوا «ناسالم» اعلام می‌شود، به این معنی است که سامانه «صدرا» از ساعت ۱۱ ظهر و میانگین شاخص در وضعیت ۲۴ ساعت را «ناسالم» دانسته است اما از آنجا که اتفاقات، لحظه‌ای است؛ نمی‌توانیم تنها بر اساس پیش‌بینی تصمیم‌گیری کنیم.
وی ادامه داد: در بسیاری از مواقع ممکن است هوا در بازه‌هایی از روز مثلا از ساعت ۷ تا ۱۵ قابل قبول یا حتی پاک باشد. تصمیم‌گیری ما بر اساس رصد ساعتی است. معمولا ابتدای صبح به دلیل تردد خودروها و وضعیت آلاینده‌ها، هوا سنگین‌تر است و سعی می‌شود با کاهش ترددها، بار آلودگی کم شود. همزمان با تابش نور خورشید و افزایش دما، این آلاینده‌ها صعود می‌کنند و بار آلودگی کاهش می یابد در نتیجه گاهی تاخیر دو ساعته در فعالیت مدارس و ادارات تصمیم‌گیری می‌شود.
افزایش نگران‌کننده مراجعه در پی آلودگی هوا به مراکز درمانی خوزستان
مدیر امور بیماری‌ها و مراکز تشخیصی درمانی دانشگاه جندی شاپور اهواز نیز با اشاره به آمار مراجعه بیمارستانی ناشی از آلودگی هوا اظهار کرد: در مهرماه امسال، ۲۱ هزار و ۷۶۰ نفر به دلیل عوارض آلودگی هوا به مراکز درمانی مراجعه کرده‌اند که دو هزار و ۶۷۰ نفر از این تعداد بستری شده‌اند اما این آمار در سال ۱۴۰۱، ۱۵ هزار نفر بوده است.
مصیب رفیعی‌پور با اشاره به افزایش نگران‌کننده مراجعه در پی آلودگی هوا به مراکز درمانی خوزستان در آبان ماه امسال افزود: خبر نگران‌کننده‌تر این است که در ۱۱ روز گذشته از آبان ماه امسال، نسبت به مدت مشابه در آبان سال گذشته، شاهد ۲۵ درصد افزایش مراجعه بوده‌ایم. این در حالی است که آمار آبان سال گذشته نسبت به آبان ۱۴۰۱، ۳۰ درصد افزایش داشت.
مدیر امور بیماری‌ها و مراکز تشخیصی درمانی دانشگاه جندی شاپور اهواز گفت: این آمار مربوط به بیماران قلبی و تنفسی غیرعفونی است که مراجعه آن‌ها به بیمارستان‌ها به آلودگی هوا منتسب می‌شود.
وی تصریح کرد: این وضعیت در شهرهایی مانند دشت آزادگان به گونه‌ای است که تنها در یک روز، آمار مراجعه‌ها دو برابر شد.
ایجاد شرایط حاد در بیماران تحت تاثیر
رفیعی‌پور تصریح کرد: نکته هشداردهنده این است که افرادی که تحت تأثیر قرار می‌گیرند، به مرور زمان علائم شدیدتری نشان می‌دهند. ممکن است یک بیمار دیابتی یا قلبی که پنج سال پیش تنها علائم خفیف تنفسی داشت، امسال با شرایط حادتری به بیمارستان مراجعه کند و بستری شود و متأسفانه تعداد این موارد در حال افزایش است.
وی با اشاره به افزایش بیماری‌های گوارشی در پی وضعیت بهداشت آب افزود: در شش ماهه اول سال ۱۴۰۱، ۷۱ هزار مورد بیمار گوارشی داشتیم که در شش ماهه اول امسال این رقم به ۱۴۹ هزار مورد رسیده است. این یعنی آمار بیماران گوارشی بیش از دو برابر شده است.
مدیر امور بیماری‌ها و مراکز تشخیصی درمانی دانشگاه جندی شاپور اهواز بیان کرد: آب هم مشکل دارد و فقط هوا آلوده نیست؛ آب و هوا با هم اثر هم‌افزایی (سینرژی) دارند و تأثیر بلندمدت آن‌ها واقعاً غیرقابل مقایسه با گذشته است. ما نمی‌توانیم پیش‌بینی کنیم که با ادامه این وضعیت، چه بر سر مردم خواهد آمد. موضوع آب باید به اندازه هوا جدی گرفته شود.
وی درباره آمار مراجعات و انتقاد از آمار مراجعه‌کنندگان به بیمارستان‌ها در پی آلودگی هوا تصریح کرد: وقتی آمار مراجعات ما از ۴۰۰ نفر در ۲۴ ساعت به ۸۰۰ نفر می‌رسد، یعنی دو برابر شده است اما نباید انتظار داشته باشیم که ببینیم در بیمارستان‌ها راهپیمایی شده است.
رفیعی‌پور گفت: ما در دانشگاه جندی شاپور، حدود ۴۰ بیمارستان تحت پوشش داریم و سالانه به ۵ میلیون نفر خدمت ارائه می‌دهیم بنابراین، این افزایش در جمعیت عظیم تحت پوشش، لزوماً به معنای ازدحامی که منجر به شلوغی زیاد در بیمارستان شود، نیست.
مشکلات تنفسی، دومین عامل مرگ‌های زیر ۵ سال خوزستان
وی افزود: ما آمار تک‌تک مراجعه‌کنندگان را داریم. مرگ در گروه زیر پنج سال به دلیل مشکلات تنفسی، در سال ۱۴۰۲ علت پنجم مرگ‌های این گروه بوده است اما سال گذشته به رتبه دوم رسیده است.
مدیر امور بیماری‌ها و مراکز تشخیصی درمانی دانشگاه جندی شاپور اهواز درباره مطرح شدن توزیع ماسک گفت: پرداخت عوارض آلایندگی صنایع تصویب شده است اما وقتی این عوارض پرداخت نمی‌شود و ما حتی پولی برای پرداخت کارانه پزشکان نداریم، چگونه ماسک خریداری و توزیع کنیم؟
