زندگی‌هایی که با یک جرقه ویران شدند
با یک انفجار گاز شهری در چند ثانیه یک یا چند خانه و خانواده در استان و به ویژه اهواز از هم پاشیده شدند و یا ازبین رفتند، به عنوان مثال در یک ماه گذشته بر اثر انفجار گاز شهری در منطقه پردیس اهواز هفت نفر جان خود را از دست دادند و چهار خانه تخریب شد.
آمار بالایی از حادثه ناشی از انفجار گاز شهری در اهواز و سایر نقاط استان طی سال‌های اخیر گزارش شد و همچنان علت اصلی وقوع این گونه حوادث ریشه یابی نشده است.
عوامل مختلفی از جمله سهل انگاری مردم در استفاده ایمنی از گاز، فرسوده بودن خطوط لوله گاز در خانه و یا محل کار، عدم آگاهی مردم از اصول ایمنی گاز و یا عدم اجرای اقدامات نشت یابی شبکه لوله گاز با روش های مختلف از جمله تزریق گاز بوددار و یا کف می‌تواند بر وقوع این حوادث دامن بزند.
با شدت گرفتن حوادث ناشی از انفجار گاز شهری در اهواز کارگروهی برای رسیدگی به این موضوع در پدافند غیرعامل استان تشکیل شد اما این اقدام نتیجه بخش نبوده و همچنان شاهد انفجار گاز شهری در اهواز و استان هستیم.
به گفته کارشناسان آتش نشانی اهواز، مهمترین عامل در جلوگیری از وقوع انفجار گاز شهری، بالا رفتن آگاهی مردم در خصوص استفاده از گاز و وسایل گاز سوز و توجه به سالم بودن شبکه گاز است.
به گفته کارشناسان این حوزه صنعت گاز پس از صنایع هسته‌ای به عنوان پرخطرترین صنعت در دنیا معرفی شده و از سویی یک نعمت انرژی محسوب می‌شود.
گاهی بر اثر سهل‌انگاری در استفاده و گاهی بر اثر عدم آگاهی از خطرات گاز معضلاتی برای مردم ایجاد می‌شود و سالانه در استان و حتی کشور شاهد حوادث ناگواری ناشی از انفجار و آتش سوزی به واسطه گاز طبیعی هستیم.
خوزستان دارای یک میلیون و ۲۰۰ هزار مشترک و مصرف کننده گاز خانگی است و تقریبا ۹۹ درصد شهرها و حدود ۸۸ درصد روستاهای استان حدود ۲ هزار و ۶۰۰ روستا از نعمت گاز طبیعی بهره مند هستند و خوزستان پس از تهران، رتبه دوم و پس از اصفهان، سومین استان از نظر مصرف گاز طبیعی در کشور است.
مرگ ۱۲ نفر در خوزستان بر اثر انفجار گاز شهری در امسال
رییس بهداشت، ایمنی، محیط زیست و پدافند غیرعامل شرکت گاز استان خوزستان گفت: متاسفانه در بسیاری موارد خسارت‌های مالی، جانی و روانی برای حادثه دیدگان جبران ناپذیر است.
حجت اله نجاتی افزود: از ابتدای امسال تا کنون حدود ۲۷ حادثه ناشی از انفجاز گاز خانگی در استان خوزستان به وقوع پیوسته که این حوادث منجر به مصدوم شدن ۳۸ نفر و مرگ ۱۲ نفر دیگر شد.
وی ادامه داد: در سال گذشته نیز ۷۰ حادثه ناشی از گاز خانگی در استان خوزستان رخ داد که این حوادث منجر به مصدوم شدن ۷۲ نفر و مرگ ۱۱ نفر شد.
نجاتی با بیان اینکه وقوع حوادث گاز از سه منظر قابل بررسی است اظهار کرد: در بخش خسارت‌های مالی هر خانه‌ای که محل وقوع حوادث گاز باشد بسته به شدت و نوع حادثه، تبعاتی را برای ساکنین دارد که در اکثر موارد جبران ناپذیر است.
رییس بهداشت، ایمنی، محیط زیست و پدافند غیرعامل شرکت گاز استان خوزستان افزود: از بین رفتن وسایل و تجهیزات خانه و ناایمن شدن ساختمان، از جمله مواردی است که جبران آن برای ساکنین بسیار سخت و پرهزینه است.
وی گفت: در بخش خسارت‌های جانی، متاسفانه در سال گذشته بر اثر وقوع حوادث گاز، تعداد ۷۲ نفر مصدوم و ۱۱ نفر جان خود را از دست دادند که برخی از این افراد پدر و بعضی دیگر مادر خانواده هستند، در شرایطی که حضور والدین در خانه موجب آرامش اعضای خانواده است، فقدان هر یک از والدین باعث عدم تعادل در امور زندگی می‌شود.
رییس بهداشت، ایمنی، محیط زیست و پدافند غیرعامل شرکت گاز استان خوزستان، خسارت روانی ناشی از حوادث گاز را به عنوان بدترین نوع خسارت‌ها برشمرد و تصریح کرد: معمولا آسیب‌های مالی و جانی، خسارت روانی را به دنبال دارد که امکان بازگشت این موضوع کار بسیار دشواری است.
وقوع ۴۸ درصد حوادث گاز بر اثر نشت گاز از سیستم لوله‌کشی داخلی خانه
نجاتی با بیان اینکه پس از هر حادثه علت و یا عوامل حادثه توسط کارشناسان این واحد شناسایی می‌شود گفت: براساس تحقیقات صورت گرفته در سال گذشته، ۴۸ درصد از حوادث به دلیل نشت گاز از سیستم لوله‌کشی داخلی منازل بوده که مشترکان در این خصوص حتما باید به صورت دوره‌ای لوله‌های داخلی منزل را با استفاده از کف صابون (عامل کمک کننده در تشخیص و شناسایی نشت گاز) بررسی و در صورت مشاهده نشتی گاز، به سرعت نسبت به رفع آن اقدام کنند.
علت وقوع ۴۶ درصد حوادث گاز ناشی از استفاده دستگاه گازسوز غیراستاندارد، فرسوده و نامرغوب
وی افزود: طبق اعلام کارشناسان این حوزه، ۴۶ درصد از حوادث به دلیل نشت گاز ناشی از به کارگیری محصولات و دستگاه‌های غیر استاندارد از جمله اجاق‌های بدون ترموکوپل، استفاده از شیلنگ فرسوده، نامرغوب و یا با طول بلند و عدم به کارگیری بست مناسب است.
نجاتی تاکید کرد: ضروری است مشترکان گاز خانگی به کیفیت محصولات گازرسانی که برای گرمایش و یا برای تجهیزات گرمایشی و گازسوز خریداری می‌کنند دقت لازم را داشته باشند.
رییس بهداشت، ایمنی، محیط زیست و پدافند غیرعامل شرکت گاز استان خوزستان، یکی دیگر از علل مهم وقوع حوادث انفجار گاز در خوزستان را عدم استفاده از درپوش استاندارد و مجاورت وسایل قابل اشتعال منزل با دستگاه گازسوز اعلام کرد که باعث انتقال حرارت و آتش سوزی در منزل می‌شود که ۶ درصد از حوادث را شامل می‌شود.
نجاتی تاکید کرد: در این زمینه توجه به این نکته ضروری است که هرگاه وسیله گازسوز را از شیر جدا می‌کنند حتما با درپوش استاندارد، مسیر را مسدود کنند و از مجاورت وسایل گازسوز در کنار مواد قابل اشتعال خودداری شود.
مسئولیت اجتماعی شرکت گاز در بخش فرهنگ‌سازی و آگاهی‌بخشی استفاده از گاز طبیعی
نجاتی ادامه داد: شرکت گاز خوزستان در راستای ایفای مسئولیت اجتماعی خود برنامه‌های فرهنگی و اجتماعی متنوعی در بخش آموزش و آگاهی‌بخشی شهروندان برای استفاده از گاز طبیعی دارد به عنوان مثال اجرای طرح ملی "همیار گاز" برای دانش آموزان که به صورت جشنواره نقاشی، روزنامه دیواری، کاریکاتور، انشا نویسی و طراحی پوستر، سالانه در قالب تفاهم‌نامه با اداره کل آموزش و پرورش در سه سطح دانش آموزان، معلمان و اولیای دانش آموزان انجام می‌شود.
وی این اقدام را از لحاظ آموزشی و کاربردی بسیار فراگیر دانست و افزود: انجام تبلیغات محیطی در سطح شهرستان‌ها با همکاری شهرداری‌ها، برای آگاهی بخشی هشدارهای ایمنی و مصرف بهینه گاز طبیعی نیز در حال انجام است.
رییس بهداشت، ایمنی، محیط زیست و پدافند غیرعامل شرکت گاز استان خوزستان اعلام کرد؛ شماره تلفن ۱۹۴ مرکز پیام امداد گاز به صورت شبانه روزی در خدمت مردم است و ۱۳۸ پست امداد گاز ۱۹۴در استان خوزستان مستقر هستند.
وی اظهار کرد: از این تعداد ۹۲ پست در بخش شهری و ۴۶ پست در بخش روستایی فعال هستند و برای رسیدگی به درخواست‌های مشترکان در کمترین زمان ممکن رسیدگی می‌شود.
نجاتی گفت: مشترکان و مصرف کنندگان گاز طبیعی در صورت استشمام بوی گاز و یا هرگونه درخواست ضروری در حوزه‌ی گازرسانی، در تمامی ساعات شبانه روز می‌توانند با شماره‌گیری ۱۹۴ تماس حاصل نمایند و درخواست خود را مطرح و پیگیری کنند.
رییس بهداشت، ایمنی، محیط زیست و پدافند غیرعامل شرکت گاز استان خوزستان در خصوص برنامه‌های این شرکت برای مهارت‌افزایی و توانمندسازی نیروهای امداد ۱۹۴ و آمادگی برای بحران‌ها خاطرنشان کرد: در این راستا، طی سال گذشته بیش از ۱۵ مانور با موضوعات مختلف در سراسر استان برگزار شد و علاوه بر برگزاری مانورها، مسابقات امداد به صورت سالانه در برنامه کاری این شرکت قرار دارد.
توصیه مهم ایمنی
وی از جمله اشتباهات مشترکان گاز خانگی را استفاده از لوله‌های دودکش آلومینیومی و آکاردئونی به‌جای دودکش استاندارد گالوانیزه عنوان کرد و افزود: مسدود شدن مسیر لوله دودکش به علت لانه‌گذاری پرندگان و عدم استفاده از کلاهک H شکل برای بخاری و آبگرمکن از موارد دیگری است که رعایت این نکات می‌تواند از حوادث ناگواری جلوگیری کند.
انجام ۱۲ مورد عملیات امدادرسانی حوادث انفجار گاز در اهواز
سرپرست سازمان آتش نشانی و خدمات ایمنی شهرداری اهواز گفت: در ۶ ماهه نخست امسال در اهواز ۱۲ مورد انفجار ناشی از نشت گاز شهری به ثبت رسید که این آمار نشان می‌دهد رعایت نکات ایمنی، نه یک توصیه بلکه یک ضرورت حیاتی است.
بابک ربیعی گفت: اولین نکته در رعایت اصول ایمنی استفاده از گاز، رعایت اصول ایمنی در نصب و سرویس وسایل گازسوز است، این کار باید توسط افراد مجاز و متخصص انجام شود، چرا که بسیاری از انفجارها و حوادث، ریشه در نصب یا سرویس غیرحرفه‌ای دارند.
وی ادامه داد: همچنین ضروری است شیلنگ‌ها و اتصالات گاز مرتب بررسی شود و حتی کوچک‌ترین ترک یا پوسیدگی را جدی بگیرید و به سرعت تعویض شود.
سرپرست سازمان آتش نشانی و خدمات ایمنی شهرداری اهواز بیان کرد: تهویه مناسب فضا نکته‌ای دیگر است که نباید از آن غافل شد، اتاق‌هایی که وسایل گازسوز دارند باید جریان هوای کافی داشته باشند و مسیر دودکش‌ها هیچ‌وقت مسدود نشود.
ربیعی اضافه کرد: در صورت مشاهده نشتی گاز، هیچ وقت نباید تعلل کرد، اگر بوی گاز احساس شد یا صدای نشت شنیدید، فورا باید شیر اصلی گاز را بست، پنجره‌ها را باز کنید و موضوع را به واحد خدمات گاز یا آتش‌نشانی اطلاع دهید؛ گاهی یک پنجره بسته یا مسیر بسته دودکش، خطر انفجار و گازگرفتگی را به شکل جدی افزایش می‌دهد.
ربیعی با تاکید بر اینکه آموزش و آگاهی خانواده‌ها به ویژه کودکان و سالمندان، کلید پیشگیری از حوادث است بیان کرد: وقتی همه اعضای خانواده بدانند در هنگام استفاده از گاز شهری، چه کارهایی خطرناک به شمار می رود، می‌توانیم جلوی حوادث جبران‌ناپذیر را بگیریم و امنیت خانه‌ها و آرامش خانواده‌هایمان را تضمین کنیم.
وی ادامه داد: طبق شعار سازمان آتش‌نشانی با عنوان «شهری ایمن با ارتقای سطح فرهنگ ایمنی جامعه»، رعایت همین نکات ساده می‌تواند از وقوع حوادث ناشی از گاز جلوگیری کند و نشان دهد که پیشگیری همیشه از مقابله بهتر است.
براین اساس نتیجه می‌گیریم با وجود گستردگی شبکه گازرسانی و بهره‌مندی بخش عمده‌ای از خانوارهای خوزستان از نعمت گاز طبیعی، ضعف در آموزش ایمنی، بی‌توجهی به اصول استاندارد مصرف و فرسودگی تاسیسات خانگی موجب شده تا این منبع حیاتی به تهدیدی جدی برای جان و مال مردم تبدیل شود.
تکرار حوادث انفجار گاز در اهواز و سایر شهرهای استان نشان می‌دهد که اقدامات انجام‌شده در حوزه پیشگیری و فرهنگ‌سازی هنوز کافی و اثربخش نیست؛ برای کاهش این حوادث، باید فرهنگ ایمنی به یک مطالبه عمومی و وظیفه همگانی تبدیل شود.
پیشگیری از انفجار گاز، با آموزش، نظارت و رعایت استانداردها ممکن است. هر شیر گاز بررسی‌نشده، هر دودکش غیراستاندارد و هر بی‌احتیاطی کوچک می‌تواند به فاجعه‌ای انسانی بدل شود.
در نهایت، امنیت خانه‌ها و آرامش خانواده‌ها زمانی تضمین می‌شود که ایمنی در مصرف گاز نه یک توصیه، بلکه یک باور روزمره در زندگی مردم باشد.
