دیپلماسی نیم‌بند برای نجات هورالعظیم
با وجود گذشت هفت سال از نخستین نشست رسمی ایران و عراق برای مهار آتش‌سوزی‌های هورالعظیم، این دیپلماسی محیط‌زیستی همچنان به نتیجه پایدار نرسیده است؛ در حالی‌که بیش از ۹۵ درصد دود ناشی از حریق‌های اخیر منشاء عراقی دارد.
هورالعظیم، یکی از بزرگ‌ترین تالاب‌های مرزی ایران و عراق، سال‌هاست میان خشکسالی، کاهش حق‌آبه و آتش‌سوزی‌های مکرر گرفتار شده است. دود ناشی از این حریق‌ها نه‌تنها اکوسیستم تالاب را نابود می‌کند، بلکه ریه‌های مردم خوزستان را هدف گرفته و هر سال هزاران بیمار تنفسی راهی اورژانس‌ها می‌کند.به گفته محمدجواد اشرفی، مدیرکل حفاظت محیط زیست خوزستان، بیش از ۹۵ درصد دود آتش‌سوزی‌های چهار ماه اخیر از خاک عراق وارد مناطق غربی و مرکزی خوزستان شده است.وی تأکید کرد: که مقابله با بحران باید بر همکاری‌های فرامرزی متمرکز شود، اما تاکنون تصمیم‌های اجرایی جدی در خاک عراق عملی نشده است.کارشناسان هشدار می‌دهند اگر در کوتاه‌مدت حق‌آبه تالاب تأمین نشود و برای خاموشی حریق‌ها راهکار مشخصی ارائه نگردد، هورالعظیم به مرگ تدریجی محکوم خواهد شد؛ مرگی که دود آن همین حالا در ریه‌های مردم نشسته است. حسن ظهوری، فعال محیط‌زیست، می‌گوید: خشکسالی، کاهش ورودی آب، خوداشتعالی نی‌ها در دمای بالای ۵۰ درجه و وجود گاز متان از دلایل اصلی آتش‌سوزی‌هاست. به گفته او بیش از ۶۰ درصد تالاب خشک شده و تنها ۴۴ درصد آن زیر آب قرار دارد.
دیپلماسی هورالعظیم
مرور نشست‌های ایران و عراق نیز نشان می‌دهد دیپلماسی هورالعظیم بیشتر جنبه مقطعی و واکنشی داشته است. نخستین نشست رسمی تیرماه ۱۳۹۷ در منطقه آزاد اروند برگزار شد و طرفین وعده همکاری دادند، اما اقدام عملی صورت نگرفت. در سال‌های بعد، موضوع تالاب تنها در حاشیه نشست‌های اقتصادی مطرح شد. آبان ۱۴۰۳ کارگاهی مشترک در بغداد برگزار شد و توصیه به ایجاد چارچوب همکاری شد، اما ضمانت اجرایی نداشت. تیر ۱۴۰۴ نیز عملیات محدود آب‌پاشی هوایی انجام شد که تنها اثر کوتاه‌مدت داشت. در مرداد امسال هم وزارت محیط‌زیست عراق آغاز پروژه مشترک را اعلام کرد که فعلاً در حد شعار باقی مانده است.الگوی ثابت این سال‌ها نشان می‌دهد جلسات اضطراری تنها در اوج بحران برگزار شده و در دوره‌های فروکش دود، پیگیری‌ها به فراموشی سپرده می‌شود. نبود یک کمیسیون دائمی برای تالاب‌های مرزی با بودجه مشخص نیز باعث شده مسئولیت‌ها به دولت مرکزی عراق حواله شود و نتیجه‌ای عملی به دست نیاید.مهار آتش‌سوزی هورالعظیم امکان‌پذیر استبا این حال تجربه‌های داخلی نشان می‌دهد امکان مهار آتش‌سوزی تالاب‌ها وجود دارد. برای نمونه، در سال‌های اخیر چندین مورد آتش‌سوزی در تالاب بین‌المللی انزلی با همکاری نیروهای محیط‌زیست، آتش‌نشانی و جوامع محلی در همان ساعات اولیه مهار شد و از گسترش دود به مناطق مسکونی جلوگیری به عمل آمد. این نمونه نشان می‌دهد اگر سازوکارهای هماهنگ و سریع وجود داشته باشد، می‌توان خسارت‌ها و دود را به حداقل رساند.
اکنون مردم خوزستان، به‌ویژه جوامع محلی اطراف تالاب، چشم‌انتظار راه‌حلی پایدار هستند. آنها امیدوارند چه از مسیر دیپلماسی و چه از طریق اقدام‌های طبیعی و مدیریتی، آتش‌سوزی‌های هورالعظیم برای همیشه مهار شود تا نفس کشیدن در تابستان‌های خوزستان دیگر با دود و بیماری گره نخورد.
مرجع / فـارس
ایمیل مستقیم: info@khouznews.ir
پیامک: 5000205020
آخرین اخبار
