معاویه از همان ابتدا ایمان واقعی به اسلام نداشت. امام علی(ع) درباره‌ او می‌فرمایند: «او آزاد شده، فرزند آزاد شده است.» یعنی او و پدرش، ابوسفیان، از روی اجبار و نه اعتقاد، اسلام را پذیرفتند. سابقه‌ی او در دشمنی با پیامبر (ص) و مسلمانان بر کسی پوشیده نیست. تا زمانی که چاره‌ای نداشت، در برابر اسلام ایستاد، و پس از آن هم در ظاهر مسلمان شد، اما در باطن همچنان به دنبال منافع شخصی و قدرت‌طلبی بود.پس از پیامبر (ص)، معاویه با توطئه و نیرنگ، حکومت خود را در شام تثبیت کرد.

 امام علی (ع) درباره‌ی او هشدار داده و فرمودند: «پس از من، مردی بر شما مسلط خواهد شد که سیری‌ناپذیر است، آنچه بیابد، می‌خورد و آنچه نیابد، جست‌وجو می‌کند.» این توصیف نشان می‌دهد که معاویه انسانی نبود که به دنبال عدالت یا سعادت مردم باشد، بلکه تنها به فکر قدرت و سلطه‌ی خود بود.یکی از اقدامات معاویه که انحراف او از مسیر حقیقت را آشکار می‌کند، وادار کردن مردم به دشنام دادن به امام علی (ع) بود.

 او تلاش داشت تا جایگاه امام را در میان مردم تخریب کند، اما امام علی (ع) فرمودند: «دشنام دهید که برای من، مایه‌ی پاکی و برای شما موجب نجات است. اما از من بیزاری مجویید، که من بر فطرت توحید زاده شده‌ام.» این سخن نشان می‌دهد که جایگاه حقیقی امام علی (ع) چیزی نبود که با تبلیغات و فشارهای سیاسی معاویه تغییر کند.
در یکی از نامه‌های خود، امام علی (ع) معاویه را به سرکشی و بدعت‌گذاری خطاب می‌کند و می‌فرماید که او حقیقت را کنار گذاشته و به دنبال خواسته‌های نفسانی خود است. معاویه برای حفظ قدرت خود، هر ارزشی را قربانی می‌کرد و حقیقت را وارونه جلوه می‌داد. این روش، بعدها در حکومت بنی‌امیه ادامه پیدا کرد و سبب شد که بسیاری از اصول اسلامی تحریف شوند.اما دشمنی معاویه تنها با امام علی (ع) نبود. او تمام تلاش خود را به کار گرفت تا اهل‌بیت را از صحنه‌ی جامعه حذف کند. امام علی (ع) فرمودند: «معاویه دوست دارد که هیچ‌کس از بنی‌هاشم زنده نماند تا نور خدا خاموش شود.» اما تاریخ نشان داد که نور اهل‌بیت خاموش نشد و با وجود همه‌ی دشمنی‌ها، حقیقت آنها برای همیشه باقی ماند.هر چند، معاویه با حیله و فریب، بر مردم مسلط شد، اما آنچه برای همیشه در تاریخ ماند، حقانیت امام علی (ع) و روش عدالت‌محور او بود. معاویه اگرچه با زر و زور حکومت کرد، اما نتوانست نام و یاد امام را از میان مردم ببرد. حقیقت، حتی اگر مدتی پنهان بماند، سرانجام آشکار خواهد شد، و آنچه از امام علی (ع) به یادگار ماند، عدالت، شجاعت و ایستادگی در برابر ظلم بود.