با قدم گذاشتن در دل شهر اهواز با بازاری قدیمی مواجه می‌شویم. بازاری که در مرکز شهر اهواز واقع شده است به عنوان بازار امام خمینی (ره) انعکاسی از تاریخ و فرهنگ بومی شهر اهواز است.
این بازار قدمتی قریب به یک قرن دارد که در زمان حکومت پهلوی بهره‌برداری شد. معماری بازار امام بافتی اسلامی به خود گرفته است و این بازار از نقاط پرتردد شهر اهواز به حساب می‌آید.
با وجود گذشت سالیان دراز از ساخت بازار امام اهواز این بازار کماکان پذیرای افراد زیادی برای خرید و فروش است. بازار امام خمینی (ره) دارای مغازه‌های متنوع لباس است. علاوه بر آن در بازار امام خوراکی‌های بسیاری نیز به فروش می‌روند. بسیاری از جاذبه‌های شهر اهواز مانند رودخانه کارون در فاصله بسیار کمی از بازار امام قرار دارند. بازار امام خمینی (ره) اهواز از شنبه تا پنجشنبه در خیابان امام پذیرای گردشگران و مردم اهواز است.
معماری شاخص و قدمت تاریخی بازار امام خمینی (ره) اهواز با وجود اینکه دلایلی کافی برای ثبت در فهرست آثار ملی فراهم کرده، اما این بازار تاکنون ثبت ملی نشده و این در حالی است که بسیاری از بازارهای قدیمی شهرهای ایران در فهرست آثار ملی ثبت شده‌اند.
هرچند برخی از کارشناسان معماری میراث فرهنگی خوزستان معتقدند بازار امام خمینی (ره) پس از بازسازی‌هایی صورت گرفته ارزش تاریخی خود را برای ثبت در فهرست آثار ملی از دست داد اما گفتنی است که برای این موضوع شرایط و ضوابطی خاص وجود دارد که تشخیص آن برعهده اداره کل میراث فرهنگی خوزستان است.
در سال‌های اخیر بخش‌های زیادی از بازار امام خمینی (ره) اهواز بازسازی شده اما اشتباهات در بازسازی این بازار تاریخی که در واقع آراسته کردن ظاهر آن به جای مرمت اصولی بوده هویت و اصالت تاریخی این بازار را خدشه‌دار کرده است.
یکی از قدیمی‌ترین و مهم‌ترین محورها در بافت تاریخی شهر اهواز بازار امام خمینی (ره) (بازار پهلوی قدیم) است که قدمتی قریب به یک قرن دارد و به نوعی انعکاسی از تاریخ و فرهنگ بومی شهر اهواز است.
بازار امام خمینی (ره) که از معماری ایرانی ـ اسلامی بهره برده بازاری سنتی و مسقف با ۲ طبقه و ۲۵۰ واحد تجاری است که ۲ خیابان اصلی شهر اهواز یعنی خیابان آزادگان (۲۴ متری) و خیابان شریعتی (۳۰ متری) را به هم متصل می‌کند.
بازار امام خمینی (ره) با قدمت تاریخی که دارد از مهم‌ترین بازارهای تهیه مایحتاج شهروندان اهوازی است به‌طوری که حتی بازارهای نوظهور، پاساژها و فروشگاه‌ها نتوانسته‌اند از پویایی و شور آن بکاهند.
در این بازار مغازه‌ها به ردیف و مرتب کنار هم قرار گرفته‌اند و افراد می‌توانند هر آنچه را که لازم دارند از کالاهای معمولی گرفته تا کمیاب در آن پیدا کنند. خرید از مغازه‌های قدیمی و فروشندگان بازار امام اهواز حس و حال دیگری دارد که شاید در هیچ مجتمع تجاری مدرنی نتوان آن را تجربه کرد.
هنوز هم در بازار امام خمینی (ره) اهواز بازاریان و کاسب‌هایی هستند که سال‌های طولانی در شغل و حرفه‌ای فعالیت دارند و برخی از آن‌ها با بیش از نیم قرن سابقه شناسنامه و اعتبار بازار محسوب می‌شوند و حضورشان یادآور خاطرات شیرین گذشته است.
در این گزارش به سراغ تنی چند از بازاریان و کسبه‌های قدیمی بازار امام خمینی (ره) رفته از آن‌ها خواستیم در خصوص تجربه‌ها، خاطرات و تفاوت کاسبی در گذشته با امروز صحبت کنند.
حاج پرویز جبیلی یکی از بازاریان قدیمی در صنف پارچه‌فروش‌ها که ۵۰ سال از عمر خود را در بازار امام خمینی (ره) اهواز سپری کرده می‌گوید: «۹۰ درصد مغازه‌های بازار امام در قبل از انقلاب لباس‌فروشی و پارچه‌فروشی بودند و فقط ۲ مغازه عطاری و چند خواروبارفروشی وجود داشت.»
وی با بیان اینکه امروزه شرایط این بازار با گذشته متفاوت شده، گفت: «تفاوتی که بازار کنونی امام با بازار دهه‌های پیش دارد این است که بسیاری از بزرگان بازار به رحمت خدا رفته‌اند و جای آنان با جوانان فروشنده پر شده است که برای برخی از آن‌ها فقط کسب سود حرف اول را می‌زند.»
حاج جبیلی افزود: «در گذشته فقط کسب سود در بازار مطرح نبود بلکه قناعت و توجه به حلال و حرام بودن درآمد بسیار مورد تاکید بازاریان بود.»
همچنین احمد نظری که یکی از کسبه بازار امام خمینی (ره) است می‌گوید: «از سال ۱۳۱۷ تاکنون نسل اندر نسل در بازار امام حجره عطاری داشته‌اند.»
به گفته وی، حجره نظری از سال ۱۳۱۷ در اختیار خانواده آنهاست و قبل از او و دو برادرش پدر و پدربزرگ وی در این محل به پیشه عطاری مشغول بوده‌اند.
او با بیان اینکه بازار امام خمینی (ره) در گذشته محله‌ای مسکونی بود افزود: «به تدریج بخش تجاری بازار امام گسترش پیدا کرد و منازل مسکونی به مغازه و پاساژ تبدیل شدند.»
وی با بیان اینکه بعد از انقلاب بود که سیر تحول در بازار امام سرعت بیشتری گرفت خاطرنشان کرد: «به طوری که مغازه‌ها و پاساژهای مختلف و بیشتری ساخته شدند و می‌توان گفت یکی از اصلی‌ترین تغییرات بازار امام و جرقه پیشرفت این بازار پس از انقلاب صورت گرفت.»
همچنین ناصر حسن‌زاده که از قدیمی‌ترین و مسن‌ترین فروشنده‌های بازار امام خمینی (ره) است و ۲ دوره پیش و پس از انقلاب را تجربه کرده در خصوص نقش بازاریان در زمان انقلاب اسلامی گفت: «در آستانه انقلاب اسلامی یکی از سنگرهای مهم تظاهرات مردمی علیه رژیم پهلوی بازار امام خمینی (ره) اهواز بود. بازاریان با اعتصاب و تعطیلی مغازه‌ها نقش بسیار مهمی در پیروزی انقلاب اسلامی داشتند.»
او با اشاره به نقش بازاریان و کسبه بازار امام خمینی (ره) در پیروزی انقلاب اسلامی یادآوری کرد: در برخی مواقع بازاریان در هنگام اعتصاب مجروح و حتی زندانی می‌شدند اما همچنان به عنوان حامیان انقلاب اسلامی در بازار فعالیت می‌کردند.»
وی می‌گوید: «بازار امام خمینی (ره) دیگر رونق گذشته را ندارد و با اینکه هر روز میزبان مردمان زیادی است ولی آمدن و رفتن این آدم‌ها هیچ دردی از بازار درمان نمی‌کند زیرا این شلوغی و ازدحام بازار برخلاف گذشته‌های دور فقط ظاهری است و بیشتر مردم به دلایلی توانایی خرید ندارند.»
وی همچنین در خصوص بازسازی‌های صورت گرفته در بازار امام خمینی (ره) گفت: «اصالت تاریخی بازار امام با بازسازی‌های صورت گرفته از بین رفت زیرا در طول سال‌های اخیر هر شهرداری که در اهواز سرکار می‌آمد اقدام به تغییر و بازسازی در بافت تاریخی بازار امام می‌کرد و این تداوم بازسازی‌ها به جای مرمت اصولی بافت تاریخی و اصیل بازار را نابود کرده است.»
