عمليات آبگيري تراز ۲ و ۳ سد گتوند بعنوان بزرگترين سد خاكي كشور بعلت وجود معدن بزرگ نمك طبيعي منطقه عنبل در حالي به تاخير افتاده است كه همچنان براي حل اين مشكل اقدامي قطعي به عمل نيامده و عمليات انجام شده درخصوص ايجاد پوشش حائل ميان معدن نمك و درياچه به كندي گراييده است.

معادن نمكي بسيار بزرگی در كنار مخزن درياچه وجود دارد كه وزارت نيرو تا اقدامي عاجل در تسريع براي ايجاد عمليات منفك سازي این كوههاي نمكي از مخزن سد با هدف جلوگيري از نفوذ آب به اين معادن ننمايد، قطعا نخواهد توانست اين سد عظيم ر ا در حد نرمال و طبيعي خود آبگيري نمايد.

اگر برخی مسئولان سد گتوند بگویند كه اين معدن بزرگ در مطالعات ديده نشده است، در اين صورت اين سوال پيش مي آيد كه مطالعات سد گتوند كه اینقدر ناقص بوده است، چرا به مرحله اجرايي احداث سد رسيده است؟ و چگونه مي توان مدعي شد كه در اين مطالعات معدن بزرگ نمك عنبل ديده نشده است؟ در حالي كه تا دور ترين نقاطي كه زير آب خواهد رفت، اماكن روستايي و عشايري بدقت نقطه گذاري، شناسايي و بعضاً خريداري شدند ولي اين معدن بزرگ دیده نشد؟ چگونه ممکن است؟ این معدن با گنبدهای سفيد رنگش از دوردست هم براحتي قابل رويت است. از طرف دیگر معدن نمک عنبل، تا زمان آغاز پروژه احداث سد گتوند، در حال استخراج توسط بوميان بوده است. آیا ممکن است عليرغم حضور تيم مطالعاتي در جاي جاي مخزن و حوزه آبگير سد، چنین معدن بزرگ و در حال بهره برداری ديده نشده باشد؟

به نظر مي رسد هر گونه ادامه عمليات افزايش تراز آبگيري سد غیر ممکن شده و به خصوص با در پيش بودن باران هاي پاييزي و زمستاني، بسيار ضروري و حياتي است كه براي ايجاد پوشش منفك كننده ميان معادن نمك مذكور و حوزه آبگير درياچه سريعاً اقدام گردد و خط خاكريزي ها با توجه به حفظ موازين فني بالاتر از حوزه حداكثري مخزن سد تعبيه شود.

اگر این کار در اسرع وقت انجام نشود، و شاهد تعلل، اهمال و سهل انگاري در فرصت اندك باقي مانده تا شروع بارندگي ها باشیم، با افزايش تراز آبگيري سد و عدم تسريع در عمليات اجرايي تكميل برنامه منفك سازي معادن نمك با درياچه؛ عملاً ميزان شوري آب كارون بطرز بي سابقه اي افزايش خواهد يافت؛ مزه شوري كه باعث خواهد شد ديگر هيچكس از اهالي انبوه شهرها و شهرك ها و روستاها و نيز كشاورزان پايين دست سد گتوند، ادعاهاي مديران مربوطه را مبني بر عدم شوري آب رودخانه باور نكنند.

در صورت عدم توجه به هشدارهای نخبگان و منتقدان سد گتوند و هر گونه شور شدن احتمالی آب کارون، استان خوزستان با توجه به برداشت گسترده آب از كارون جهت شرب انساني و تامين آب مزارع، با يك بحران زيست محيطي روبرو خواهد شد كه تبعات اجتماعي گسترده اي خواهد داشت.

گفتني است شروع بارندگي ها در شمال استان خوزستان معمولاً از آبان ماه اتفاق مي افتد. در چنین شرایطی، عدم تسريع در احداث پوشش حائل مذكور ميان معدن عظيم نمكي و درياچه سد، مي تواند به بخش انجام شده اين پروژه خسارات فراواني وارد نمايد. و عملاً تحقق اتفاقي را كه كارشناسان دلسوز درخصوص احتمال افزايش ميزان شوري آب هشدار داده اند، رنگ واقعیت ببخشد. توجه شما را به سخنان دو روز پیش قائم مقام سازمان حفاظت از محیط زیست کشور درباره سد گتوند جلب می کنم.

روز پنجشنبه ۲۲/۰۷/۹۰ علی محمد شاعری قائم مقام سازمان حفاظت محيط زيست کشور در حاشیه همایش یک روزه جایگاه برنامه پنجم توسعه در بخش پایش و مدیریت زیست محیطی در گفت‌و‌گو با خبرنگاران، نسبت به تغییر کیفیت آب رودخانه کارون در اثر انحلال سازند نمکی در دریاچه سد گتوند علیا هشدار داد و افزود: «سازمان حفاظت محیط زیست اعتقاد دارد که در شرایط بحرانی و سیلابی افزایش EC اتفاق می‌افتد و شوری آب بالا می‌رود». به گفته وی، «بر اساس مطالعات یک بسته کامل پیشگیری و مقابله با پدیده افزایش شوری در پایین دست توسط سازمان حفاظت محیط زیست به وزارت نیرو ارائه شده است که شامل جداسازی لایه معدن نمک و ایزوله کردن و جلوگیری از تماس آب با نمک با روش‌های مناسب است».

شاعری در اظهاراتی که توسط خبرگزاری فارس منتشر شد، تاکید کرده بود: «بر اساس گزارش‌ها وزارت نیرو هم اکنون حساسیت‌های لازم را پیدا کرده و آمادگی لازم برای اینکه جلوگیری از این بحران و انجام اقدامات پیشگیرانه را دارد و امیدواریم زود‌تر این کار انجام و از خسارت‌های احتمالی پیشگیری شود». وی همچنین در مورد اقدامات وزارت نیرو توضیح داد: «قرار است با روش‌های خاص تپه رسی به عمق ۶ متر و ارتفاع ۱۸ متر را ایجاد شود که در حال حاضر ۶۰ درصد این طرح انجام شده و ۴۰ درصد کار مانده است که بر اساس آخرین گزارش برای به حداقل رساندن سرعت انحلال نمک این طرح که حدود ۲۰ میلیارد تومان هزینه داشته باید کاملا اجرا شود». این مقام مسئول تصریح کرد: «در حال حاضر دستگاه اندازه گیری شوری آب در عمق درياچه سد گتوند نصب نشده و وزارت نیرو ملزم به خرید دستگاه CTB برای سنجش کیفیت آب در عمق و اندازه گیری شوری آب در عمق است».

* کارشناس ارشد علوم سیاسی