حضرت آيت الله مجتبي تهراني در جلسه‌اي به تشريح انواع دعا و عواملي که به اجابت دعا کمک مي‌کنند پرداخت و دستاوردهاي توسل به حضرت زهرا(س) به وقت گرفتاري را يادآور شد.
مروري بر مباحث گذشته
بحث ما در سال‎هاي گذشته در ايام ماه‎مبارک رمضان، بحث دعا بود و مناسب‎ترين بحث هم در ايام ماه مبارک رمضان همين بحث است. چون اهل معرفت مي‎گويند ماه رمضان، ماه سلوک اِلي‏الله و دار ضيافت‏الله و ماه نزول و فرود کلام الهي از مصدر وحي و ماه صعود کلام عبد و تقاضاي او از رب است. لذا در باب ماه مبارک رمضان، بهترين اعمال بازگو کردن کلام ربّ است، يعني تلاوت قرآن که پاداشش نسبت به زمان‎هاي ديگر اصلاً قابل قياس نيست.

رمضان، ماه گسستن و پيوستن
همچنين اين ماه، ماه دعا است. دعا  ـ‏يعني درخواست عبد از ربش‏ـ در اين ماه مقبول است و به تعبيري که در روايات داريم، بين عبد و رب ديگر هيچ حجابي در ميان نيست. لذا ما اين تعبير را مي‎کنيم که ماه مبارک رمضان ماه گسستن و ماه پيوستن است؛ گسستن از غير رب و پيوستن به رب.
اينکه در روايات متعدده به دعا در ماه مبارک رمضان سفارش شده است، جهتش همين است که ديگر حجابي در کار نيست و آنچه را که عبد بخواهد با ربّش راز و نياز کند، بدون هيچگونه حجابي به رب او مي‎رسد و حتي مقبول هم واقع مي‎شود. من در گذشته به اين روايات اشاره کردم و حالا هم به يکي دو روايت اشاره دارم و بعد وارد بحثم مي‎شوم.

درهاي آسمان گشوده شده است
روايت از پيغمبر اکرم(ص) است که حضرت فرمودند: «إِنَّ أَبْوَابَ السَّمَاءِ تُفَتَّحُ فِي أَوَّلِ لَيْلَةٍ مِنْ شَهْرِ رَمَضَانَ وَ لَا تُغْلَقُ إِلَى آخِرِ لَيْلَةٍ مِنْه». تمام در‎هاي آسمان- اشاره به جهت عِلوي است، يعني آن عالم برتر از عالم ماده- در اولين شب ماه رمضان،باز مي‎شوند؛ و اين درها تا آخرين شب ماه مبارک رمضان بسته نمي‎شوند.
علي(ع) در روايتي فرمود: «أَلَا وَ أَبْوَابُ السَّمَاءِ مُفَتَّحَةٌ مِنْ أَوَّلِ لَيْلَةٍ مِنْهُ»؛ آگاه باشيد! تمام درهاي آسمان از اولين شب ماه مبارک رمضان باز است. «أَلَا وَ الدُّعَاءُ فِيهِ مَقْبُول»(بحارالأنوار، ج93، ص371) آگاه باشيد! دعا در اين ماه مبارک پذيرفته شده است.
چه بسا آن روايت پيغمبر اکرم (ص) که فرمودند ماه رجب ماه خداوند است، ماه شعبان ماه من است و ماه رمضان ماه امت من است، اشاره‎اي به اين باشد که امت من که ربوبيت حق را پذيرفته‎اند در اين ماه مي‎توانند از ربوبيت حق کمال استفاده را کنند.
لذا مي‎فرمايد ماه رمضان، ماه امت من است؛ نمي‎فرمايد ماه خدا يا ماه من است. امت پيغمبر چه کساني هستند؟ آن‏هايي هستند که ربوبيت خدا را پذيرفته‎اند. آن‏ها مي‎توانند در اين ماه از ربوبيت حق کمال استفاده را ببرند. رب «پرورش‏دهنده» است؛ هرچه مي‎خواهي در اين ماه بخواه، هيچ حجابي در کار نيست. لذا خواستم به دوستان عرض کنم که بايد هر لحظه از لحظات اين ماه را قدر بدانيم و از آن بهترين بهره را نسبت به درخواست‎هاي مادّي و معنوي بگيريم.

دعاي مأثور و غيرمأثور
در سال گذشته بحث من به اينجا رسيد که دعاها را به دعاي غيرمأثور و دعاي مأثور تقسيم‎بندي کردم. دعاي غيرمأثور عبارت از آن دعايي است که قالب‎ريزي آن در دست عبد است. يعني مي‎تواني دعايت را در هر قالبي و در هر عبارتي بريزي؛ به اين مي‎گويند دعاي غيرمأثور. مثل حاجت‎هايي که به هر لفظي و به هر زباني از خدا مي‎خواهيم. اين دعاي غير مأثور است. درباره اين  نوع دعا در گذشته بحث کردم و شرايطش را هم مفصل گفتم و فعلاً به اين قِسم کاري نداريم.
در سال گذشته بحث به اينجا رسيد که ما دعاي مأثور هم داريم. يعني دعايي که قالب‎ريزي‎اش در دست من و تو نيست؛ يعني از معصومين(صلوات‎الله‎عليهم‎اجمعين) براي ما نقل شده است و نبايد در آن تصرف کنيم . اين را دعاي مأثور مي‎گوييم؛ يعني دعايي که از معصومين رسيده است و در يک قالب خاصي است و ما هم بايد همان عبارات را رعايت کنيم.

دعاي مأثور موقّت و غير موقّت
به ذهنم اين است که يکي دو جلسه قبل از آخر بحث، دعاي مأثور را تقسيم‎بندي کردم. يک دسته،‎دعاهاي مأثور موقت است و يک دسته از دعاهاي مأثور غير موقّت هستند. موقت يعني دعاهايي که بايد در زمان خاصي خوانده شود. مثلاً دعاهايي که ما در ماه مبارک رمضان داريم؛ در روز اول ماه اين دعا را، روز دوم اين دعا را و روز سوم اين دعا را بخوان! اين‏ها موقت هستند؛ يعني وقت خاصي برايشان تعيين شده است.
حالا اين‏ها «روز» بود، نسبت به «شب» هم داريم، نسبت به «ماه» هم داريم. فرض کنيد دعاهايي که مربوط به ماه‎هاي خاصي از سال است، که مي‎گوييم اين‏ها دعاهايي هستند که وقت خاصي برايشان در نظر گرفته شده است و در آن وقت بايد خوانده شوند.
ما در شبانه روز دعا زياد داريم، من نمي‎خواهم وارد آن ادعيه شوم، چرا که بحث من کلي است و اتفاقاً به همين مناسبت بود که مي‎خواستم دعاي چهل و چهارم صحيفه سجاديه از زين‏العابدين(ع) را که هنگام دخول در ماه مبارک رمضان بود بخوانم، اما نرسيدم و سراغ دعاي وداع براي شب آخر رفتم و بحث را رها کردم.

دعاي مأثور مختص مکان‏هاي خاص
همان‎طور که ما از نظر زمان خاص مي‎بينيم که بعضي دعا‎هاي مأثور براي زمان خاص است، براي مکان‏هاي خاص هم دعاهايي آمده است؛ يعني در چه مکاني چه بگو و چه دعايي بخوان. من يک مثال بزنم؛ در روايات مي‏فرمايند هنگامي که وارد مسجد مي‎شوي، اين دعا را بخوان: «اللَّهُمَّ اغْفِرْ لِي ذُنُوبِي وَ افْتَحْ لِي أَبْوَابَ رَحْمَتِکَ». اين دعا مربوط به مکان است. وقتي هم که مي‎خواهي از مسجد بيرون بيايي، اين را بگو: «اللَّهُمَّ اغْفِرْ لِي ذُنُوبِي وَ افْتَحْ لِي أَبْوَابَ فَضْلِکَ»(بحارالأنوار، ج81، ص21 ) اين دعاهاي مأثور در ارتباط با مکان بود.
اينها حساب شده است. حالا اِن‏شاءالله اگر خدا توفيق دهد، مفصل وارد اين بحث مي‎شوم. معلوم مي‎شود اين مکان يک خصوصيتي در ارتباط با درهاي بي‎نهايت رحمت الهيه دارد. اول رحمت را مي‎فرمايد؛ «وَ افْتَحْ لِي أَبْوَابَ رَحْمَتِکَ»؛ بعد که مي‎خواهي بيايي بيرون بگو: «وَ افْتَحْ لِي أَبْوَابَ فَضْلِکَ».
يعني يک مرتبه بالاتر مي‎رود. چون فضل، زيادتي است. خدا فضل دارد، که آن هم داراي مراتب است. لذا آن هم ابواب دارد، باب يک، دو، سه، چهار، پنج، نمي‎توانم براي شما تعبير کنم. مي‎گويد خدايا تمام درهاي فضل خود را بر من بگشا! چه تعبيرات زيبايي است!
ما هم در ارتباط با زمان و هم در ارتباط با مکان دعاهاي مأثور داريم. البته سال گذشته بحثي راجع به اثرگذاري زمان و مکان بر روي اجابت دعا کردم. آن غير از اين بحث است. اِن‏شاء‏الله جلسه بعد تفاوتشان را مي‎گويم. اين دعايي است که بايد در زمان خاص خوانده شود، دعايي است که بايد در مکان خاص خوانده شود و اين بي‎حساب نيست. در آينده وارد مي‎شوم و فرق بين اين دو تا را مي‎گويم و مي‎روم سراغ دعاهاي غير موقّته که آن هم بحث مفصّلي دارد.

رمضان، دار ضيافت الله و ميزبان کريم
به ذهن من امشب چيزي آمد که آن را با شما هم در ميان مي‎گذارم. وقتي مي‏خواستم به محل جلسه بيايم، اين در ذهنم آمد که در روايت داريم که پيغمبر اکرم در آن خطبه‎اي که خواند، فرمود: «دُعِيتُمْ فِيهِ إِلَى ضِيَافَةِ اللَّه»(بحارالأنوار، ج81، ص21 ) شما در ماه رمضان به مهماني خدا دعوت شده‏ايد. به همين دليل است که اهل معرفت مي‎گويند ماه رمضان «دار ضيافت‏الله» است. اين ماه رمضان، خانه مهماني خدا است.
حالا يک سؤال مي‎خواهم بکنم؛ به حسب ظاهر، ما مؤمن هستيم، ما مهمان خدا هستيم. امشب تازه وارد اين خانه شده‏ايم، تازه داخل خانه مهماني خدا پا گذاشته‏ايم. سؤال من اين است: اگر يک مهمان تقاضايي از ميزبانش داشت، وقتي همان ابتدا که به خانه ميزبان رسيد به صاحب‎خانه گفت من چنين گرفتاري‎اي دارم، کرامت او چه اقتضا مي‎کند؟ آيا اين‏طور اقتضا مي‏کند که بگذارد وقتي مهمان مي‏خواست از اين خانه برود، حاجتش را به او بدهد، يا همين‏که وارد خانه شد، همان‎جا بدهد؟!

توسل به حضرت فاطمه زهرا(س)
حالا وسيله مي‎خواهي؟! وسيله هم برايت مي‎آورم! همان وسيله‏اي را مي‎آورم که از بعضي ائمه(صلوات‎الله‎عليهم) نقل شده است که هر وقت گرفتاري پيدا مي‎کردند به او متوسل مي‎شدند. مي‎گويند حضرت بلند مي‎گفت: «يا فاطمه»...

منبع: پايگاه اطلاع‏رساني حضرت آيت‏الله العظمي حاج ‏آقا مجتبي تهراني