دیابت به عارضه‌ای گفته می‌شود که در آن لوزالمعده یا انسولین تولید نمی‌کند و یا به مقدار ناکافی تولید می‌کند و مهم‌ترین وظیفه‌ی انسولین که رساندن قند به سلول‌ها است تا انرژی تولید شود مختل می‌شود و گلوکزی که وارد سلول نشده در خون انباشته می‌شود و میزان قند خون را بالا می‌برد. دیابت به سه نوع کلی تقسیم می‌شود که با نام‌های دیابت نوع یک، دیابت نوع دو و پری دیابت و یا دیابت بارداری شناخته می‌شوند. در این مقاله قصد داریم در مورد دیابت بارداری gestational diabetes mellitus (GDM) بیشتر بدانیم. پری دیابت حدودا در چهار درصد خانم‌های باردار بوجود می‌آید. این نوع دیابت با هورمونی که توسط جفت تولید می‌شود و باعث مقاومت سلول‌های مادر به انسولین می‌شوند، ایجاد می‌شود و بین هفته‌های 24 تا 28 بارداری بروز می‌کند. افرادی که در این دوران حساس دچار این بیماری می‌شوند به این دلیل نیست که قبلا دیابت داشته‌اند. یا حتی دلیل بر آن نمی‌شود که بعد از دوران بارداری بیماری ادامه خواهد یافت. ولی باید اضافه شود که متاسفانه این نوع دیابت احتمال مبتلا شدن به دیابت نوع درم را در آینده بالا می‌برد. دیابت بارداری با آزمایش میزان قند خون ناشتا و بعد از 2 ساعت تست تحمل گلوکز قابل تشخیص است. اگر میزان قند خون ناشتا بالاتر و یا برابر با 92 میلی‌گرم و در تست دو ساعته بالاتر یا مساوی 153 میلی‌گرم باشد دیابت بارداری تشخیص داده می‌شود و باید برای کنترل آن سریعا اقدام کرد.

عوامل خطر ابتلا به دیابت بارداری

عواملی چون بارداری در سنین بالای 25 سال، داشتن فشار خون کنترل نشده، پیشینه ابتلا به دیابت در خانوادگی، اضافه وزن داشتن قبل از بارداری، بالا رفتن غیر طبیعی وزن در طول بارداری، بارداری چند قلویی، سابقه زایمانی که نوزاد اضافه وزن داشته، داشتن سابقه دیابت بارداری، سقط و یا به دنیا آوردن نوزاد مرده بدون هیچ دلیلی، بالا رفتن گلوکوکورتیکوئیدها، ابتلا به سندرم پلی کیستیک تخمدان و یا برخی بیماری‌ها که به انسولین مقاومند، داشتن برخی نژادها مانند، آسیایی، اسپانیایی، آفریقایی، بومی آمریکایی و جزایر اقیانوس آرام، خطر ابتلا به دیابت بارداری را بالا می‌برد.

همچنین مصرف بیش از اندازه برخی مواد غذایی سبب بالا رفتن قند خون می‌شوند، مانند نشاسته‌ها( برنج، آرد، نان سفید و سیب زمینی سرخ شده)، سبزیجات کنسرو شده با نمک زیاد و یا مصرف سبزیجات با مقادیر زیادی پنیر، سس، کره و ..، میوه‌های کمپوت شده با شکر و مربا و ژله و ..، گوشت سرخ شده، سوسیس و کالباس و ...، لبنیات پرچرب، روغن‌های با ترانس بالا، نوشیدنی‌های شیرین و گازدار و همچنین آب میوه‌های تازه.

عوارض دیابت بارداری

یکی از مهم‌ترین عوارض بارداری تاثیر بر رشد جنین است. در هفته‌های اول بارداری، دیابت باعث رخ دادن برخی نواقص مادرزادی که بیشتر روی مغز و قلب تاثیر دارد، شود و همچنین ریسک سقط جنین افزایش می‌یابد. در سه ماهه‌ی دوم و سوم، این بیماری سبب رشد بیش از حد بچه می‌شود. بالا رفتن وزن کودک سبب برخی مشکلات نیز می‌شود، مانند زایمان طبیعی سخت، اجبار به عمل سزارین، به تاخیر افتادن زمان زایمان که خود باعث مشکل اکسیژن رسانی به مغز کودک می‌شود. به دلیل تغذیه‌ی کودک در دوران بارداری، میزان انسولین خون وی بالا می‌رود و بعد از زایمان دچار افت فشار می‌شود چون دیگر قند بالایی که از خون مادر بدست می‌آورد را نخواهد داشت. اگر این بیماری کنترل نشود، سبب بروز مشکلاتی برای کودک می‌شود که برخی از آنها عبارتند از:

- بدنیا آمدن نوزاد با وزن بالا

- بروز مشکلات تنفسی

- افت قند خون کودک

- مشکلاتی چون صدمه به شانه کودک حین زایمان طبیعی

- خطر مبتلا شدن به دیابت در آینده

- خطر مبتلا شدن به دیابت نوع دو برای مادر

درمان دیابت بارداری

برای کنترل دیابت بارداری پزشکان توصیه می‌کنند قبل و بعد از صرف غذا، فرد مبتلا، میزان قند خون خود را بسنجد و رژیم غذایی سالم و همچنین ورزش‌های مناسب و منظم را در برنامه‌ی روزانه‌ی خود بگنجاند. از جمله ورزش‌هایی که در این دوران خاص پیشنهاد می‌شود، پیلاتس، پیاده‌روی، شنا، دویدن آرام، یوگا و فعالیت‌هایی از این دست می‌باشند. کنترل میزان افزایش در طول بارداری بسیار مهم است این رقم معمولا باید بین 7 تا 14 کیلو است. همچنین مادر باردار باید مراقب باشد تا فشار خونش بالا نرود. در موارد نادری پزشک تزریق انسولین را توصیه می‌کند که مقدار آن بسته به شرایط بیمار دارد. در برخی موارد تا زمان زایمان تزریق انسولین دوام دارد. لازم به ذکر است که انسولین برای جنین بی‌خطر است در ادامه برای کسب اطلاعات بیشتر در خصوص داروی انسولین میتوانید به https://www.daroobin.com/fa/drug/insulin-regular مراجعه فرمایید

دیابت بارداری بعد از زایمان

دیابت بارداری بلافاصله بعد از زایمان و همچنین شش هفته بعد از آن باید چک شود و خوشبختانه اکثر مبتلایان بعد از مدت کوتاهی میزان قند خونشان نرمال می‌شود. با این حال در شرایط نرمال، فرد باید هر سه سال میزان قند خونش کنترل شود. در مواردی که مشکلات تلرانس گلوکز وجود دارد، فرد باید هر ساله مورد بررسی قرار بگیرد تا احتمال مبتلا شدن به دیابت پایین بیاید. برخی مادران بعد از زایمان دچار دیابت می‌شوند که باید تحت نظر متخصص غدد باشند. طبق تحقیقات، مادرانی که دیابت بارداری داشته‌اند، چهل درصد بیشتر از سایر بانوان در معرض ابتلا به دیابت نوع دوم هستند. با توجه به اینکه دیابت نوع دوم شاید علائم خاصی نداشته باشد، بهتر است بعد از تولد فرزند بررسی‌های لازم صورت گیرد. اگر بعد از زایمان، هر کدام از نشانه‌های زیر را داشتید حتما به پزشک مراجعه کنید:

- تشنگی بیش از حد

- تکرر ادرار

- خستگی مفرط

- کم شدن وزن بدون هیچ دلیلی

شاید سوال پیش بیاید که آیا بعد از زایمان مشکلی برای شیردهی وجود دارد؟ باید گفت که برای شیردهی مانعی وجود ندارد و همانطور که می‌دانید شیر مادر فواید بسیاری برای نوزاد دارد. همچنین شیردهی سبب از دست دادن کالری‌های اضافه‌ای که در دوران بارداری انباشته شده‌ می‌شود که این خود کمک می‌کند مادر به وزن نرمال خود بازگردد. شیردهی بعد از دیابت بارداری احتمال بروز دیابت را کاهش می‌دهد. توصیه می‌شود بعد از زایمان حواسمان به افسردگی باشد و در صورت مشاهده‌ی نشانه‌هایی به پزشک مراجعه کنیم. رژیم غذایی سالمی داشته باشیم و به‌طور منظم سطح قند خون را کنترل کنیم. استراحت کافی بسیار برای کودک و مادر مهم است، پس از آن غافل نشوید.