تابستان که از راه می‌رسد مهمترین و بحث برانگیزترین موضوع در حوزه کشاورزی خوزستان مسأله تخصیص آب برای کشت تابستانه با توجه به کافی نبودن ذخایر آب سدهای خوزستان به خصوص سد مارون در جنوب شرق خوزستان و سد کرخه در شمال غرب استان بوده و وزارت نیرو  مکرراً  بر صرفه جویی در مصرف آب و کشت محصولاتی که به آب کمتری نیاز دارند تاکید می‌کند.

 از طرفی تامین آب کشت تابستانه نباید مشکلی برای مناطق پایین دست مخصوصاً  برای نخیلات شهرهای آبادان، خرمشهر و شادگان به وجود آورد.

مسئولان مربوطه نیز از ممنوعیت کشت محصولات آب‌بَر صحبت می‌کنند اما تا کنون برنامه‌ای برای تامین آب کشاورزی محصولات دیگر ارائه نداده‌اند.

این در حالی است که طبق تقویم کشاورزی در خوزستان، کشت محصولات تابستانه بلافاصله پس از برداشت گندم و ظرف روزهای آینده آغاز می‌شود.

عباس صدریان فر مدیرعامل سازمان آب و برق خوزستان در این رابطه در گفت‌وگو با خبرنگار فارس در اهواز، در تشریح وضعیت سدهای چهار حوضه آبریز کارون، کرخه، دز و مارون، اظهار کرد: در سال آبی جاری بارش‌های به وقوع پیوسته تقریباً در تمامی حوضه‌های آبریز منتهی به استان خوزستان کمتر از میانگین بلند مدت بود.

وی افزود: علاوه بر این موضوع میزان بارش‌ها در ماه‌های اسفند و فروردین که مهمترین ماه‌ها برای آبگیری مخازن سدها است و  بارش‌ها شدت بیشتری  پیدا می‌کرد کاهش پیدا کرد به طوری که در فروردین امسال عملاً هیچ بارشی به وقوع نپیوست.

مدیر عامل سازمان آب و برق خوزستان گفت: شروع سال آبی به گونه‌ای بود که حجم ذخایر سدهای استان بسیار کاهش یافته و در حداقل‌های ممکن قرار گرفته بود و حتی در بسیاری از سدها از تراز مجاز بهره‌برداری نیز پایین تر قرار گرفته بودیم.

صدریان فر با بیان اینکه این شرایط سبب شده آبگیری مخازن سدها به میزان مورد انتظار نباشد و در حال حاضر دومین سال خشکسالی پیاپی را تجربه می کنیم، عنوان کرد: هم اکنون حجم مفید مخازن استان چهار میلیارد و 700 میلیون متر مکعب بوده که معادل 36درصد از حجم مفید مخازن بوده و 64 درصد  از حجم مفید مخازن خالی است.

 

وضعیت سدکرخه بحرانی‌تر از سدهای دیگر است

وی با تاکید بر اینکه در میان سدهای استان وضعیت موجودی منابع آب سد کرخه از سایر سدها بحرانی تر است، بیان کرد: ورودی این سد از ابتدای سال آبی جاری نسبت به میانگین بلند مدت حدود 60 درصد کاهش داشت و تراز سطح آب مخزن سد نسبت به زمان مشابه سال قبل 20 متر پایین تر و از نظر حجمی  یک میلیاردو 600 میلیون متر مکعب کمتر است.

صدریان فر درخصوص چگونگی تامین آب کشت تابستانه با توجه به وضعیت سدها، گفت: میزان منابع آب در دسترس و قابل برنامه‌ریزی برای تابستان نسبت به شرایط نرمال محدودیت‌هایی دارد.

وی با بیان اینکه تامین آب شرب اولویت استان است، افزود: بر اساس اولویت تامین آب شرب،  پروژه های ویژه‌ای در دستور کار قرار گرفته است تا با وجود محدودیت شدید منابع آبی، آب شرب پایدار از نظر کمی و کیفی برای استان تامین شود.

صدریان فر برنامه‌ریزی در بخش کشاورزی را اولویت دوم برشمرد، و گفت:  منابع آب قابل تامین برای کشاورزی توسط سازمان آب برق خوزستان در شورا‌های استانی  زودتر از هر سال اعلام شده است که براین اساس الگوی کشت و محدودیت‌های لازم از سوی سازمان جهاد کشاورزی اعلام و اطلاع رسانی شده است.

 

وی در پاسخ به این سوال مبنی بر اینکه در حال حاضر میزان تولید برق نیروگاه‌های استان چقدر از توان نیروگاه‌ها که 7700  مگاوات است، کمتر هست، بیان کرد: با توجه به دلیل محدودیت شدید منابع آب در سد کرخه عملاً  بیش از هفت ماه است که نیروگاه سد مذکور از مدار خارج شده است و در در ترازهای پایین تر از تراز قابل بهره برداری نیروگاه در حال بهره برداری است.

صدریان فر افزود:  از ابتدای امسال حدود سه هزار و 500 گیگاوات ساعت انرژی برقابی توسط سدهای استان خوزستان تولید شده است که در مقایسه با تولید دراز مدت حدود 40 درصد کاهش را نشان می دهد.

وی عنوان کرد: انرژی تولید شده صرفاً از منابع آب رها سازی شده برای مصارف پایین دست سدها تولید شده و خروجی مازاد بر نیازهای استان برای تولید انرژی برقابی از هیچ سدی رها سازی نشده است.

 

موقعیت سد کرخه خطرناک است

 حمید سیلاوی فرماندار دشت آزادگان نیز با اشاره به موقعیت بسیار حساس و خطرناک سد کرخه، اظهار کرد: آورد آب سد کرخه از ابتدای امسال تا کنون نسبت به مدت مشابه پارسال کاهش بسیار چشمگیری داشته است.

فرماندار دشت آزادگان با تاکید براینکه آخرین وضعیت مخازن سدهای کرخه بر اساس آخرین آمار به دست آمده ۱۰ درصد نسبت به مدت پارسال کاهش یافته است، گفت: کشت تابستانه در این شهرستان با توجه به محدودیت شدید آبی در سال جاری ممنوع است.

وی افزود: با توجه به محدودیت ذخایر سدها، امکان تأمین آب برای کشت شلتوک و به طور کلی محصولات پرمصرف آب در این شهرستان وجود ندارد و کشت این محصولات می‌تواند سبب بر هم خوردن تعادل شکننده منابع و مصارف آب در حوضه‌ کرخه شود.

فرماندار دشت آزادگان گفت: چنانچه کشاورزان در کشت تابستانه همکاری لازم را نداشته باشند برای تأمین آب مورد نیاز در بخش های  شرب، محیط زیست و دام‌های سنگین در حوضه‌های آبریز کرخه  اختلال ایجاد می‌شود.

 سالانه حدود 4.2 میلیون تن محصولات کشاورزی تابستانه در خوزستان زیر کشت می‌رود که مهمترین آن‌ها ذرت، دانه‌های علوفه‌ای، صیفی جات، کنجد، و... است.

با توجه به ممنوعیت کشت محصولات آب بَر  همچنین کاهش چشمگیر ذخایر آبی در سدهای استان سازمان جهاد کشاورزی به منظور جلوگیری از بیکاری کشاورزان و تامین معیشت این قشر باید کشت‌های جایگزین را معرفی کند.