عضو هیات علمی گروه علوم تربیتی دانشگاه شهید چمران اهواز با اشاره به طرح پیش دبستانی سه ساله، گفت: اگر بتوانیم آموزش‌هایی را به صورت منظم از سه سالگی برای بچه‌ها آغاز کنیم، این طرح، طرح بدی نیست و سن کودک به گونه‌ای است که آمادگی پذیرش آموزش‌های مهارتی را دارد اما کودک توان پذیرش آموزش‌های رسمی را ندارد و اگر قرار باشد این طرح، آموزش‌های رسمی و جدی را آغاز کند، آسیب زننده خواهد بود.

سکینه شاهی  با بررسی ابعاد اجرای طرح آغاز پیش‌دبستانی از سه سالگی، اظهار کرد: طرح پیش دبستانی از ۵ سالگی پس از انقلاب و با مطرح شدن نظام جدید آموزشی مطرح شده بود. برخی از کشورهای جهان مانند کشور فرانسه پیش دبستانی را از چهار سالگی آغاز می‌کنند؛ اما این نوع آموزش درسی و رسمی نیست بلکه به کودکان مهارت‌های زندگی آموزش داده می‌شود.

هنوز به پوشش تحصیلی ۱۰۰ درصدی دوره دبستان نرسیده‌ایم

وی افزود: اگر بخواهیم واقعیت‌های طرح پیش‌دبستانی سه ساله را ببینیم، ما اکنون در گسترش آموزش همگانی دوره دبستان هنوز به پوشش تحصیلی ۱۰۰ درصدی نرسیده‌ایم. البته وضعیت کنونی نسبت به سال‌های گذشته بهبود پیدا کرده است، اما می‌توان گفت که هنوز به پوشش تحصیلی ۱۰۰ درصد نرسیده‌ایم.

عضو هیات علمی گروه علوم تربیتی دانشگاه شهید چمران اهواز با اشاره به ارتباط مشکلات اقتصادی و ترک تحصیل کودکان، تصریح کرد: با توجه به شرایط اقتصادی، شاهد خروج کودکان از مدرسه و ورود آن‌ها به بازار کار هستیم.

کودکان ۳ تا ۶ ساله آماده پذیرش آموزش‌های رسمی نیستند

شاهی با اشاره به مفید بودن اجرای طرح پیش دبستانی سه ساله (از ۳ تا ۶ سالگی)، ادامه داد: اگر بتوانیم آموزش‌هایی را به صورت منظم از سه سالگی برای بچه‌ها آغاز کنیم، طرح بدی نیست و سن کودک به گونه‌ای است که آمادگی پذیرش آموزش‌های مهارتی را دارد. البته بچه‌ها در این سن، توان پذیرش آموزش‌های رسمی را ندارند؛ بنابراین نباید انتظار داشته باشیم که در این سنین به بچه‌ها، زبان یا درس آموزش داده شود. اگر قرار باشد این طرح آموزش‌های رسمی و جدی را آغاز کند، آسیب زننده خواهد بود و باید وضعیت کودک در این سن در نظر گرفته شود.

وی با بیان اینکه از نظر اجرایی نمی‌توانیم اجرای چنین طرحی را داشته باشیم، گفت: با توجه به اینکه شیب رشد جمعیت نزولی است و آمار دانش‌آموزی کاهش پیدا کرده، فضای آموزشی افزایش پیدا کرده است. اما برای اجرای این طرح تنها وجود فضای آموزشی کافی نیست، بلکه باید محتوای آموزشی مناسب تهیه شود و نیروی انسانی نیز آموزش ببیند. در حال حاضر این امکان در کشور ما فراهم نیست.

عضو هیات علمی گروه علوم تربیتی دانشگاه شهید چمران اهواز افزود: باید ببینیم که اجرای دوره پیش‌دبستانی سه ساله را کدام بخش (خصوصی یا دولتی) برعهده خواهد گرفت. بخش دولتی ظرفیت زیادی برای اجرای این طرح ندارد و از طرفی باید ببینیم که چه کسی متولی آموزش این کودکان خواهد شد.

سبک آموزش سنتی بر کشور حاکم است

شاهی با اشاره به کمبود نیروی انسانی در آموزش و پرورش، گفت: اکثر معلمان عادت کرده‌اند که در یک فضای رسمی کار کنند و از طرفی محتوای آموزشی نیز از قبل آماده شده است؛ در واقع هنوز سبک آموزش سنتی بر کشور حاکم است. معلمی که به این روال عادت کرده، بسیار سخت است که در سطح پایین‌تر و با کودکان کم‌سن و سال‌تر ارتباط برقرار کند.

آیا نیروی انسانی از پس آموزش کودکان کم سن برمی‌آید؟

استادیار دانشگاه شهید چمران اهواز با اشاره به اینکه سال‌ها است که کودک دوره پیش‌دبستانی به عنوان دانش‌آموز تلقی می‌شود، تاکید کرد: در حالیکه کودکان سه، چهار ساله نمی‌توانند مانند کودکان ۱۰ ساله بسیاری از مسائل را درک کنند و توانایی کمتری دارند. آیا نیروی انسانی ما این آمادگی را دارد که با کودکان پیش‌دبستانی کم سن و سال ارتباط برقرار کند؟ مربیانی که اکنون در مهدکودک‌ها مشغول به کار هستند، چقدر آموزش علمی دیده‌اند؟ بیشتر این مربیان موقتا در این مراکز مشغول به کار هستند، البته تعداد زیادی هم وجود دارند که علاقه‌مند به کار در این حوزه هستند.

وی گفت: تا حدود سه تا چهار سال پیش گرایش آموزش پیش‌دبستانی در دانشگاه شهید چمران اهواز تدریس می‌شد، اما این گرایش پس از مدتی حذف شد و با رشته علوم تربیتی ادغام شد. منظور این است که حتی دانشگاه‌ها نیز این رشته را حذف کرده‌اند. بنابراین جای سوال دارد که قرار است با چه نیرویی این طرح اجرایی شود؟

شاهی با بیان اینکه موانعی بر سر راه اجرای طرح پیش دبستانی سه ساله وجود دارد، یادآور شد: کودکان در هر جامعه‌ای اهمیت بسیاری دارند، باید بسیار مراقب آن‌ها باشیم و شرایط رشد را فراهم کنیم. بنابراین نمی‌توان به راحتی آموزش و پرورش کودکان را به دست هر کسی سپرد. خانواده‌ها نیز انتظار دارند مربیانی برای آموزش کودکان در نظر گرفته شوند که توانایی نگهداری از کودکان را داشته باشند.

باید نیروی متخصص پیش دبستانی تربیت شود

عضو هیات علمی گروه علوم تربیتی دانشگاه شهید چمران اهواز بیان کرد: در سال‌هایی که آموزش و پرورش با رشد جمعیتی مواجه بود، مسئولیت پیش‌دبستانی به بهزیستی سپرده شد. اما به تدریج با توجه به کاهش جمعیت دانش‌آموزی، آموزش و پرورش دوره پیش‌دبستانی را برعهده گرفت. اگر قرار است آموزش و پرورش متولی باشد، باید محتوای آموزشی تهیه و نیروی متخصص تربیت کند و البته نباید به کودکان سه تا چهار ساله به عنوان دانش‌آموز نگاه کرد. اما اگر قرار است بهزیستی متولی این طرح شود، باید بدانیم که حوزه فعالیت بهزیستی بسیار متنوع است و معلولان، معتادان و ... را نیز پوشش می‌دهد. به دلیل تنوع کاری این نهاد، بهتر است این کار بر عهده بهزیستی نباشد و برای اجرای این طرح باید یک متولی مشخص شود و از تجربه بهزیستی و آموزش و پرورش استفاده شود.

اهمیت دوره پیش دبستانی در اجتماعی شدن کودک

وی با اشاره به اهمیت اجتماعی شدن کودکان، تصریح کرد: با توجه به اینکه تعداد فرزندان در خانواده نسبت به گذشته کمتر است و از طرفی توجه والدین به کودک افزایش یافته است، این مساله باعث می‌شود که کودکان خودخواه تربیت شوند که این مساله می‌تواند بر رشد اجتماعی کودک تاثیر منفی بگذارد. وقتی کودک وارد جامعه و فضای پیش‌دبستانی می‌شود، ممکن است همه خواسته‌های او محقق نشود و در نتیجه کودک خودخواه بار نمی‌آید.

شاهی افزود: خوشبختانه والدین اهمیت آموزش‌های پیش‌دبستانی را درک کرده‌اند و می‌دانند که در اجتماعی شدن کودک موثر است، زیرا بچه‌ها نیاز دارند که با هم‌سن و سال‌های خود ارتباط برقرار کنند. واقعیت این است که اکنون شرایط آموزشی آنقدر پیچیده شده است که حل بسیاری از این مشکلات آموزشی از عهده والدین برنمی‌آید. به این خاطر ترجیح می‌دهند که کودکان خود را به مراکز پیش‌دبستانی بفرستند.

عضو هیات علمی گروه علوم تربیتی دانشگاه شهید چمران اهواز در پایان گفت: تجربه و بررسی‌های علمی نشان می‌دهد که بسیاری از خانواده‌های تحصیلکرده نیز نمی‌دانند چگونه با کودک برخورد کنند، زیرا با مسائل تربیتی آشنایی ندارند، در نتیجه کودک با مهارت اجتماعی رشد نمی‌کند. بنابراین اجرای این طرح باعث می‌شود که کودکان اجتماعی‌تر شوند؛ اما شرط اجرای آن، تربیت نیروی متخصص است.
 
  دوره پیش دبستانی در سیستم قبلی دو سال را در بر می‌گرفت که اکنون به سه سال ارتقاء یافته و کودکان از سن ۳ تا ۶ سال، مشمول دوره پیش دبستانی می‌شوند.