افشین ترک، پژوهشگر و کارشناس آب، توانسته است با اختراع نوعی بتن نمکی یا ملات نمکی موسوم به «بتن نمکی ترک» به مسابقات جهانی اختراعات نوین انجمن مهندسان عمران آمریکا (American Society of Civil Engineers ) راه یابد. اختراع این پژوهشگر از میان حدود یک میلیون اختراع، به مرحله نیمه نهایی راه یافت و رتبه نهم را کسب کرد.

این پژوهشگر چهارشنبه در گفت وگو با ایرنا درباره اختراع خود توضیح داد: این طرح پژوهشی از سال ۱۳۹۵ در آزمایشگاه کاوش تراز جنوب وابسته به شرکت آب جنوب شرق سازمان آب و برق خوزستان  و با حمایت این سازمان، آغاز و منجر به تولید نوعی ملات نمکی یا بتن نمکی برای نخستین بار در جهان شد.

 ترک هدف از این اختراع را علاج بخشی سد گتوند عنوان کرد و افزود: با توجه به مشکلاتی که در مخزن سد گتوند بر اثر حل شدن سازند نمکی بوجود آمده بود، دغدغه من از همان ابتدا یافتن راهکاری برای جلوگیری از انحلال نمک و شور شدن آب مخزن و به تبع آن رودخانه کارون بوده است، زیرا بر اساس مطالعات دانشگاه تهران مشخص شده بود که حجم قابل توجهی از نمک سازند در مخزن سد حل شده و احتمال می‌رود معدن نمک باقی مانده ۶۰۰ میلیون متر مکعب در مدت زمان طولانی تا ۷۰  سال آینده در مخزن سد انحلال یابد.

وی اضافه کرد: من طرح اختلاطی را به دست آوردم که بر اساس آن می‌توان با ترکیب آب نمک، خاک رس‌شوشتر، بنتونیت و سیمان، یک ماده سخت مشابه بتن را تولید کرد که می‌توان از آن به عنوان پرده تزریقی درون لایه‌های نمکی و  جداسازی گنبدهای نمکی از آب دریاچه  بهره‌گیری کرد.

ترک اظهار داشت: نخستین مقاله در سال ۲۰۱۷ با عنوان «کاهش  EC دریاچه سد گتوند با بتن نمکی ترک» منتشر شد، بعد از آن دوباره روی این محصول کار کردم و مقاومت آن را بالا بردم با پیشنهاد همکارم «شبنم قنواتی‌زاده» از ضایعات بطری پلاستیکی به عنوان الیاف در آن استفاده کردم که مقاله جدیدی در کنفرانس زمین و فضای  ۲۰۱۸  که در مجموع جزو  ۱۵۰ مقاله از سراسر جهان پذیرفته و در سال ۲۰۱۸ در انجمن مهندسان عمران آمریکا در بخش هوا فضا با هماهنگی مرکز تحقیقاتی گلین ناسا و مرکز فضایی کندی ناسا برای کاربرد در صنعت هوا فضا به چاپ رسید.

وی ادامه داد: مجددا روی این اختراع کار کردم و طرح را به جشنواره بین‌لمللی اختراعات نوین انجمن مهندسان عمران آمریکا ASCE)) ارائه دادم که جزو برترین انجمن‌های علمی جهان است، در این مسابقات در سال ۲۰۲۰ نیز جزو ۱۰ اختراع برگزیده برای مرحله نیمه نهایی شد و توانست رتبه نهم را از میان یک میلیون اختراع کسب کند.

ترک بیان کرد: متاسفانه این اختراع به دلیل نداشتن پایلوت اجرایی نتوانست به مرحله نهایی راه پیدا کند و جزو ۶ اختراع اول جهان باشد.

وی همچنین گفت: این بتن نمکی در سازندهای نمکی همچون مخزن سد گتوند و یا اراضی شور که قبلا آب داشته‌اند و قابلیت تولید ریزگرد نمکی را دارند (همچون دریاچه ارومیه) کاربرد دارد و می‌تواند سطح آن را تثبیت کند.

به گفته وی، این محصول تولید شده بسیار ارزان قیمت است و تنها هزینه اجرایی و تامین ابزار آن نیازمند کمک مالی است.

ترک با اشاره به تلاش‌ها برای استفاده آزمایشی از این اختراع، افزود: درخواست اجرای پایلوت در سد گتوند به معاونت مطالعات جامع منابع آب سازمان آب و برق ارائه و مدیرعامل سازمان، با اجرای آن در قالب یک طرح پژوهشی، موافقت کرده است.

سد گتوند، آخرین و بلندترین سدی است که بر روی رودخانه کارون در شهرستان گتوند ساخته شده است که آبگیری آن از سال ۹۰ در میان مخالفت‌های فعالان اجتماعی و محیط زیست آغاز شد.

به گفته کارشناسان، جانمایی اشتباه و قرار گرفتن مخزن سد در معادن نمک عنبل، باعث انحلال این سازند نمکی در آب مخزن شده است. مهدی قمشی رییس دانشکده علوم آب دانشگاه شهید چمران اهواز طی پژوهشی در سال ۹۷ ، حجم نمک انباشته شده در مخزن این سد را حدود ۱۰.۵ میلیون تن برآورد کرده بود.