با شیوع ویروس کرونا در کشور، دانشگاه‌ها و مراکز آموزشی جزو اولین مراکزی بودند که به تعطیلی کشانده شدند. با گذر حدود هشت ماه از شیوع ویروس کرونا در کشور، دانشجویان دو نیم‌سال تحصیلی را به صورت مجازی تحصیل می‌کنند. در این میان تعطیلی دانشگاه‌ها و دوری دانشجو از فضای دانشگاه، تبعاتی را برای دانشجویان به همراه داشته است که یکی از آن‌ها بی‌انگیزگی در تحصیل است.

مرتضی امیدیان، عضو هیات علمی گروه روانشناسی دانشگاه شهید چمران اهواز در گفت‌وگو با ایسنا، اظهار کرد: انگیزه عاملی است که ما را به رفتاری وادار می‌کند که روانشناسان آن را عاملی برای انرژی و جهت بخشیدن به رفتار انسان می‌دانند. انگیزه دو نوع بیرونی و درونی است؛ به نظر می‌رسد شرایط کرونا اثرگذاری بسیاری بر انگیزه بیرونی افراد گذاشته است. متاسفانه اغلب ما انسان‌ها تحت تاثیر انگیزه‌های بیرونی مانند تشویق، دریافت پاداش مادی و یا کلامی هستیم.

تعطیلی دانشگاه و از بین رفتن انگیزه دانشجو

عضو هیات علمی گروه روانشناسی دانشگاه شهید چمران اهواز با اشاره به تبعات تعطیلی دانشگاه بر دانشجویان، گفت: دانشجویان نیز تحت تاثیر انگیزه‌های بیرونی هستند؛ تعطیلی دانشگاه نیز باعث از بین رفتن بخشی از انگیزه دانشجویان برای تحصیل شده است. زیرا انگیزه‌ها اغلب بیرونی است و سیستم و نظام تعلیم و تربیت کشور به گونه‌ای است که بیشتر بر افزایش انگیزه‌های بیرونی تاکید دارد تا انگیزه‌های درونی.

وی با اشاره به انگیزه‌های بیرونی ادامه داد: امتیاز دادن به دانشجو بر اساس معدل، اهمیت معدل بر ارتقای شغلی، پیشرفت و... همه انگیزه‌های بیرونی است که باعث شده با تعطیلی دانشگاه‌ها، دانشجویان با بی‌انگیزگی مواجه شوند.

امیدیان با اشاره به تعریف انگیزه درونی، تصریح کرد: در انگیزه درونی، هدف اصلی افراد یادگیری است؛ در روانشناسی تربیتی، مبحثی به نام جهت‌گیری هدف داریم که اهداف اصلی را به اهداف عملکردی تقسیم می‌کند. اهداف عملکردی نیز همان انگیزه‌های بیرون هستند؛ یعنی فرد تمایل دارد در رقابت با دیگران اول شود، مورد تقدیر قرار گیرد و... اما برخی از اهداف مهارتی هستند که در این بخش هدف اصلی فرد از درس خواندن؛ تسلط بر موضوع و یادگیری عمیق است. بنابراین راهکار مقابله با بی‌انگیزگی در این شرایط، باید تغییر اهداف از اهداف بیرونی به درونی باشد که در نهایت باعث بهبود عملکرد می‌شود.

دانشجویان در اهداف تحصیلی خود بازنگری کنند

عضو هیات علمی گروه روانشناسی دانشگاه شهید چمران اهواز با بیان اینکه سیستم آموزشی کشور می‌تواند در درازمدت، انگیزه تحصیلی را تبدیل به یک انگیزه درونی کند، تاکید کرد: اکنون هم دانشجویان می‌توانند در اهداف تحصیلی خود بازنگری کنند؛ اگر هدف اصلی آن‌ها کسب معدل و امتیاز باشد، با توجه به شرایط کنونی با بحران مواجه می‌شوند اما اگر هدف آن‌ها درک درس و تسلط بر دروس است، می‌توانند انگیزه خود را حفظ کنند. پس مهم‌ترین کاری که برای مقابله با بی‌انگیزگی باید انجام داد، تغییر هدف به سمت اهدافی با انگیزه‌های درونی است. اگر دانشجو این کار را انجام دهد می‌تواند مشکل بی‌انگیزگی تحصیلی را حل کند. هدف، خود به خود باعث می‌شود که فرد، خودگران شود. یعنی هدف درونی داشته باشد.

راهکار مقابله با بی‌انگیزگی

امیدیان در پایان با اشاره به راه‌کارهایی برای مقابله با این مشکل، گفت: با توجه به تعطیلی دانشگاه‌ها، توصیه می‌شود دانشجویان حتما برنامه‌های متنوعی در دستور کار قرار دهند؛ فعالیت بدنی داشته باشند، درس بخوانند و فعالیت‌های مورد علاقه خود را انجام دهند، روابط اجتماعی را حفظ کنند و با دوستان خود در ارتباط باشند. در نهایت نیز باید دانشجو با برنامه‌ریزی درست و تعیین هدف، از پوچی و بی‌برنامگی خارج شود تا از این دوره طولانی اما گذرا، عبور کنیم.