امسال نیز همچون سال های گذشته مراسم سنتی گرگیعان همزمان با ولادت امام حسن مجتی(ع) در بیشتر شهرهای جنوب خوزستان برگزار شد.
چندسالی از جنگ تحمیلی گذشته بود. آن روزها کوچههای محله ما آسفالت نداشت! ماه مبارک رمضان که با ولادت امام حسن مجتبی (ع) به نیمه میرسید، از کف خیابان دو سنگ بر میداشتیم و با کوبیدنشان به هم، میخواندیم: «گرگیعان و گرگیعان یاالصایمین الرمضان ایعوده عَلیکم صیام کُل سَنه و کُل عام».
مقصد اول همسایههای عراقیمان بود که سالهای سال از داشتن تابعیت ایرانیشان میگذشت و در زمان جنگ با حمله جنگندههای عراقی، هم سنگرمان میشدند و فرزندانشان همچون ما دلهره به جانشان میافتاد.
پس از کوبیدن در خانه شأن به ثانیه نکشیده در را با روی گشاده باز میکردند و یک مشت شیرینی کف دست هرکدام از ما بچهها میگذاشتند.
با همان شور و هیاهو در خانه دیگر همسایهها را هم میزدیم و مشتهای پر از شیرینیمان را در جیب خالی میکردیم. حتی در خانه همسایههای فارس زبانمان را هم میزدیم و آنها هم با اینکه مفهوم شعر ما را متوجه نمیشدند، با یک مشت شیرینی ما را مهمان مهربانیشان میکردند.
درباره گرگیعان
گرگیعان یا قرقیعان نام یک آئین سنتی رایج بین عربهای خوزستان، استان هرمزگان، عراق، بحرین، کویت، و شرق عربستان (احساء و قطیف) و امارات متحده عربی است که در شهریور ماه ۱۳۹۵ به عنوان میراث معنوی مردم عرب ایران به ثبت ملی رسید.
در مورد ریشه و معنی کلمه «قرقیعان» نظرات متفاوتی وجود دارد؛ برخی معتقدند این کلمه از «قرع الباب» به معنای در زدن گرفته شدهاست؛ به خاطر اینکه کودکان در خانهها را برای دریافت شیرینی و عیدی میکوبند. نظر دیگری که در باب معنی «گرگیعان» آمدهاین است که میگویند از کلمه «قرّةالعین» گرفته شده که به معنای شادی و سرور انسان است و از آن جایی که مراسم گرگیعان با تولد امام حسن مجتبی (ع) و خوشحالی رسول اکرم (ص) برای تولد اولین نوه ایشان مصادف میشود، میگویند که مردم برای عرض تبریک به حضرت علی (ع) و حضرت فاطمه زهرا (س) «قرة عین! قرة عین!» گویان به در منزلشان میرفتند و کمکم به صورت مناسبتی هرساله در میان مسلمانان شیعه به ویژه در بین شهرهای عرب نشین خوزستان رواج گرفت.
آئین گرگیعان با نامهای مختلف در کشورهای عربی وجود دارد مردم بغداد آن را «ماجینه» و اهالی جنوب بغداد به آن «کرکیعان» میگویند. در بحرین «قرقاعون»، قطر «قرنقعوه»، کویت و شرق عربستان «قریقعان»، عمان «قرنقشوه» و در امارات متحده عربی و شهرستان میناب و جزیره قشم به نام «حقاللیله» شناخته شدهاست. این مراسم در بندر دیلم و شهرستان پارسیان نیز با نام گرهگشو برگزار میشود.
در شب پانزدهم ماه رمضان و همزمان با ولادت امام حسن مجتبی (ع) بچههای کوچک پس از افطار، لباسهای محلی خود را میپوشند؛ پسران دشداشه پوشیده و دختران چادر عربی بر سر میکنند و با شور و شعف به کوچه پسکوچههای میروند و با آویختن کیسههایی از پیش تهیه شده بر گردن، برای جمعآوری عیدی و شیرینی ماه رمضان به درب خانهها میروند.
یک مشت مهربانی در دستان کودکان
امسال نیز مراسم گرگیعان در بیشتر شهرهای عرب نشین خوزستان از جمله شهرهای شوش، شاوور، آبادان، خرمشهر، شادگان، امیدیه، رامهرمز، شیبان، شبیشه، حمیدیه، سوسنگرد، الوحمیظه، رفیع، بندرامام، ماهشهر، جراحی، خور موسی، سربندر و رامشیر برگزار شد.
در اهواز نیز برگزاری این مراسم در نمایشگاه بین المللی خوزستان واقع در منطقه کوی سیدخلف و دیگر مناطق این شهرستان از جمله کوی آل صافی، کواخه، زویه، پاستوریزه، عامری، لشکرآباد با شادی کودکان همراه بود.
جای خالی نهادهای فرهنگی
برگزاری مراسم گرگیعان از سوی مردم پیش از ثبت ملی آن در سال ۹۵ زیباییهای ماه مبارک رمضان را دوچندان میکرد. با ثبت ملی این مراسم، مردم به شکل رسمیتری آن را برگزار میکنند اما جای خالی نهادهای مرتبط با مسائل فرهنگی با مستندنگاری، حفظ و معرفی این آئین قدیمی و با ریشه که به نوعی میتوان از آن به عنوان احیای سنتهای گره خورده با اهل بیت (ع) نام برد، به شدت خالی است.