علیرضا منظری  اظهار داشت: موضوع آزادسازی نرخ بلیت هواپیما به عنوان یکی از اهداف قانون برنامه پنجم مطرح است؛ ‌‌طبق قانون باید از سال سوم برنامه پنجم موضوع آزادسازی نرخ‌ها عملیاتی می‌شد‌.

وی اظهار داشت: حمل و نقل هوایی به دلیل سرعت بالای آن، جایگاه خاصی بین مسافران و صاحبان کالا دارد، ضمن آنکه ایمنی در این بخش از حمل و نقل بسیار بالا است.

منظری به تأثیر بسزای حمل و نقل هوایی در تولید ناخالص ملی اشاره کرد و افزود: در این راستا اغلب کشور‌های دنیا سعی می‌کنند زیرساخت‌های حمل و نقل هوایی خود را هر چه بهتر توسعه دهند تا در این رقابت بزرگ جا نمانند.

* امکان افزایش خدمات با ‌ آزادسازی نرخ بلیت هواپیما‌

این کارشناس حمل و نقل هوایی با بیان اینکه حمل و نقل هوایی د‌ر دنیا به عنوان صنعتی پرهزینه مطرح است، گفت: ‌هر کس قصد استفاده از این سیستم حمل و نقلی دارد باید هزینه‌های سنگین آن را بپردازد و این منطقی نیست که دولت هزینه‌های سنگین سفرهای هوایی عده‌ای را تأمین کند.

معاون اسبق هوانوردی سازمان هواپیمایی کشوری با اشاره به اینکه نرخ‌های بلیت هواپیما تا پیش از این در ایران تکلیفی بود، ‌اظهار داشت: یکی از موارد مهمی که لازم بود برای شرکت‌های هواپیمایی ایرانی اجرا شود، موضوع تعیین‌ تکلیف نرخ‌های تکلیفی بلیت هواپیما، توسط حاکمیت و سازمان هواپیمایی کشوری‌ بود.

منظری اظهار داشت: ‌زیان‌دهی شرکت‌های هواپیمایی خصوصی و دولتی به دلیل هزینه‌های عملیاتی بالا و عدم آزاد‌سازی قیمت‌ها، تا پیش از این، از‌ مشکلات دست‌اندرکاران صنعت هوایی کشور و مدیران شرکت‌های هواپیمایی بود که بروز چنین مشکلاتی‌ به کاهش کیفیت حمل و نقل هوایی می‌انجامید.

این کارشناس حمل و نقل هوایی با بیان اینکه براساس قانون برنامه پنجم ماده 161، موضوع خروج از نرخ‌های تکلیفی ‌تقریباً اجرایی شده است، اضافه کرد: قانون آزادسازی نرخ بلیت هواپیما اجازه تعیین قیمت بلیت به مسافر و شرکت‌های هواپیمایی می‌دهد، ضمن آنکه موجب رونق صنعت حمل و نقل هوایی و افزایش انگیزه بخش خصوصی برای سرمایه‌گذاری بیشتر خواهد شد.

* تسهیل شرایط ورود بخش خصوصی واقعی به اقتصاد با آزادسازی نرخ‌های بلیت

نماینده اسبق جمهوری اسلامی ایران در ایکائو یادآور شد: آزادسازی نرخ بلیت هواپیما در واقع ‌شرایط ورود بخش خصوصی واقعی به اقتصاد را تسهیل‌ و الزامات ابتدایی ‌سرمایه‌گذاری در این عرصه را فراهم می‌کند؛ این موارد از ‌اصلی‌‌ترین وظایف دولت است و از این رو باید سیاست‌های لازم در این حوزه عملیاتی شوند که مقدمه اجرای این سیاست‌ها‌ آزاد‌سازی نرخ بلیت است.

این کارشناس حمل و نقل هوایی ادامه داد: از نگاهی دیگر اگر آزادسازی نرخ بلیت هواپیما انجام نشود، طبیعی است که در رقابت بین‌ شرکت‌های هواپیمایی ایرانی و ایرلاین‌های خارجی در مسیرهای مختلف، امکان رقابت سالم فراهم نخواهد بود و طبیعتاً شرکت‌های خارجی هواپیمایی، تعداد بیشتری مسافر جذب کرده و جابه‌جا می‌کنند.

* تعیین نرخ توسط بازار و تقاضا در شرایط آزادسازی

منظری تأکید کرد: در مقوله آزادسازی برای ‌شرکت‌های هواپیمایی، این امکان برای ایرلاین‌ها فراهم است که براساس بازار، نرخ حمل‌ و نقل هوایی و پرواز را تعیین کنند و به مسافر بفروشند؛ در واقع بازار و تقاضا نرخ را تعیین می‌‌کند.

معاون اسبق هوانوردی سازمان هواپیمایی کشوری ‌افزود: در واقع این امکان فراهم شده است که کیفیت خدمات با متنوع‌سازی و سپس آزادسازی نرخ‌های بلیت هواپیما افزایش یابد و ایرلاین در مقابل پولی که از مردم دریافت می‌کند، خدمات مناسبی ارائه دهد.

نماینده  اسبق جمهوری اسلامی ایران در ایکائو تأکید کرد: البته ‌آزادسازی نرخ بلیت هواپیما، الزامات فراوانی نیاز دارد که باید رعایت شود و سازمان هواپیمایی کشوری به عنوان حاکمیت باید در مراحل مختلف بر نحوه اجرای آن نظارت کند.

* احتمال اجحاف حقوق مسافر در آزادسازی نرخ بلیت در صورت نبود نظارت‌

منظری بیان کرد: از سوی دیگر، طرف مقابل ایرلاین‌ها، مسافر و مشتری است که بلیت خریداری می‌کند؛ در نرخ‌های تکلیفی خرید بلیت، در واقع قراردادی یک‌سویه است بدین ترتیب که شرکت‌ هواپیمایی براساس مقررات خود، در قالب بلیت، خدماتی با قیمت مشخص ارائه می‌دهند و مردم مجبور به خرید آن قیمت‌ها هستند.

این کارشناس حمل و نقل هوایی یادآور شد: در قانون آزادسازی نرخ بلیت، اگر نظارت کافی و خوبی ‌انجام نگیرد طبیعی است که احتمال اجحاف و لطمه وارد شدن به حقوق مسافر وجود دارد در همین راستا در کشورهای دنیا مقرراتی را وضع کرده‌اند که دولت از حقوق مردم حمایت کند و سیستم‌های نظارتی فعال باشند.

معاون اسبق هوانوردی سازمان هواپیمایی کشوری افزود: از نگاهی دیگر در موضوع آزادسازی کامل نرخ بلیت هواپیما، دولت نباید سقفی را برای نرخ‌ها در نظر بگیرد و اجازه دهد که بازار خود متنوع‌سازی را انجام دهد؛ در آن زمان است که احتمال اجرای مشخص متنوع‌سازی وجود دارد و در غیر این صورت نرخ‌گذاری تکلیفی محسوب می‌شود، البته در این عرصه نظارت نباید فراموش شود.

* لزوم تحکم حاکمیت در مقابله با التهاب‌آفرینی و تبانی در آزادسازی نرخ بلیت

وی یادآور شد: در نگاهی دیگر احتمال‌ التهاب آفرینی در بازار بلیت و تبانی، از دیگر مشکلاتی است که موضوع آزادسازی نرخ بلیت هواپیما را تهدید می‌کند.

منظری ادامه داد: در این راستا لازم است‌ سازمان هواپیمایی کشوری‌ با‌ نظارت همه جانبه و حضور محسوس و نامحسوس خود، ‌احتمال وقوع هر گونه تبانی، التهاب آفرینی در بازار و یا ایجاد هر شرایطی که به حقوق مسافر لطمه وارد می‌کند را از بین ببرد.

این کارشناس حمل و نقل هوایی یادآور شد: اصلی‌ترین موضوع در آزادسازی نرخ بلیت هواپیما، رعایت حقوق مسافر و نظارت دقیق حاکمیت است در غیر این صورت، موضوع رقابت کاملاً بی‌معنا خواهد بود و بازار، شرایط رقابت سالم را از دست می‌دهد. رقابت باید سالم، اصولی و منصفانه باشد، انحصار، بلای جان رقابت است و اگر در این سیستم یک ‌شرکت هواپیمایی بتواند منابع خاصی را در اختیار بگیرد و دیگران را از آن محروم کند، همه اهداف آزاد‌سازی فراموش خواهند شد.

* ‌قوانین تأخیر و ابطال پرواز باید در اختیار مسافر باشد

منظری ادامه داد: برای آنکه از حقوق مردم در قبال نرخ‌های آزاد بلیت حمایت شود، در قالب قوانین مختلف، مواردی ذکر شده است که یکی از آنها مربوط به ابطال پرواز ایرلاین است، زیرا در مواردی این اتفاق رخ می‌دهد که ‌بلیت پرواز به فروش می‌رسد، اما بعداً پرواز را به هر دلیل ابطال می‌کنند.

معاون اسبق هوانوردی سازمان هواپیمایی کشوری گفت:‌ در این راستا مسافر حقوقی دارد که طبق مقررات ‌تعیین شده است (جزئیات آیین‌نامه حقوق مسافر را از اینجا بخوانید)؛ این آیین‌نامه تعیین می‌کند که شرکت‌ هواپیمایی و مسافران آن در قبال‌ پرواز باطل شده، چه حقوقی دارند و شرکت هواپیمای در صورت ابطال پرواز، باید چه حقوقی از مسافر را رعایت کند.

منظری بیان کرد: همچنین درباره تأخیرات پروازی و پس از آن نوع برخورد ایرلاین با مسافران، قوانینی وجود دارد،‌ همه حقوق مسافر باید در قالب قراردادهای مشخص، معین باشد؛ ضمن آنکه باید این قوانین در اختیار مسافر قرار بگیرد‌، تا بدانند مشمول چه حقوقی از پرواز است.

* بکارگیری واحد‌‌های تجاری-اقتصادی برای نظارت بر ایرلاین‌‌ها در دنیا 

معاون اسبق هوانوردی سازمان هواپیمایی کشوری با بیان اینکه نظارت طبیعتاً ابزارهای لازم دارد، گفت: سازمان‌های هواپیمایی کشورهای دنیا به عنوان ناظر بر عملکرد ایرلاین‌ها، واحدهای تجاری اقتصادی در کنار واحدهای آموزش دیده تخصصی این موضوع را پیگیری می‌کنند و امکانی را ایجاد می‌کنند که شرکت‌های هواپیمایی وظایف خود را در این رابطه به بهترین وجه انجام دهند.

وی ادامه داد: در این راستا اگر ایرلاین‌ها وظایف خود را انجام ندادند امور بازدارنده را مشخص کردند که از این طریق مقررات اعمال می‌شود و ایرلاین طبق آن حقوق مسافر را رعایت خواهد کرد.

* ایجاد رقابت و افزایش کیفیت در مسیر‌های پروازی مختلف با آ‌زادسازی نرخ بلیت هواپیما‌

معاون اسبق هوانوردی سازمان هواپیمایی کشوری با اشاره به تأثیر آزادسازی نرخ بلیت هواپیما در افزایش استقبال ‌ایرلاین‌ها از مسیر‌های مختلف، بیان کرد: ‌در حال حاضر همه مسیرهای هوایی کشور از نظر «میزان تقاضا»، «تعداد مسافر» و «نوع مسیر» یکسان نیستند، سه دسته مسیر پروازی در کشور داریم، در یک سری از مسیرهای هوایی، تقاضای بالای سفر وجود دارد که شرکت‌های متنوع هواپیمایی در آن مسیر پرواز انجام می‌دهند؛ دسته دوم مسیر‌‌های هوایی، مسیر‌هایی هستند که میزان تقاضای سفر در آنها بسیار پایین است، دسته سوم هم‌‌ مسیرهایی هستند که در آنجا فقط یک شرکت هواپیمایی پرواز می‌کند.

منظری توضیح داد: برای ایجاد رقابت در یک مسیر هوایی باید چندین ایرلاین پرواز داشته باشند که در اثر این رقابت هم قیمت متنوع شود و هم کیفیت خدمات بالا می‌رود، ‌با افزایش کیفیت، مسافر قدرت انتخاب ایرلاین با خدمات بیشتر و نرخ بلیت کمتر دارد.

بنابراین گزارش طبق ابلاغیه قانون آزادسازی نرخ بلیت هواپیما، در حال حاضر نرخ بلیت مسیر‌‌هایی که حداقل سه شرکت هواپیمایی و یا بیشتر در آن پرواز دارند آزاد شده است؛ نرخ بلیت مسیرهای مناطق کمتر بهره‌مند و مسیرهایی که حداکثر دو شرکت هواپیمایی در آن پرواز دارند، فعلاً تا یک سال آینده تکلیفی است.

* افزایش مسیر‌های پروازی با آزادسازی نرخ بلیت هواپیما

وی اضافه کرد: در مسیرهایی هم که ایرلاین‌ها مایل به پرواز در آن نیستند نیز می‌توان آزادسازی را اجرا کرد تا شرکت‌ها استقبال کنند؛ در نرخ‌های تکلیفی بلیت شرکت هواپیمایی چندان مسیری را توسعه نمی‌دهد، زیرا از نظر بازرگانی صرفه چندانی برای آنها ندارد و باید با یک قیمت تکلیفی در کنار تقاضای پایین سفر پرواز کنند. بنابراین درآمدی برای ایرلاین ندارد اما آزادسازی موجب توسعه مسیر‌های پروازی می‌شود.

* نوسازی ناوگان هوایی بازرگانی کشور با آزادسازی نرخ بلیت هواپیما

‌نماینده اسبق جمهوری اسلامی ایران در ایکائو بیان کرد: در نرخ‌های تکلیفی، شرکت‌های هواپیمایی به عنوان یک بنگاه اقتصادی، توجیه مالی مطلوبی نداشتند و بدین ترتیب کیفیت خدمات نیز تحت تأثیر قرار می‌گرفت، با آزادسازی نرخ‌های بلیت هواپیما، قطعاً درآمد و هزینه‌های شرکت‌های هواپیمایی متناسب‌تر خواهد شد و ایرلاین‌ها با قدرت بیشتری اقدام به نوسازی ناوگان خواهند داشت.

وی با بیان اینکه‌ ناوگان هوایی کشور در حال حاضر دارای سن بالایی است، گفت:‌ باید‌ امکان بازسازی و نوسازی در ناوگان هوایی کشور فراهم باشد تا متوسط سن ‌هواپیماهای ناوگان کاهش یابد، ضمن آنکه در بخش‌های تعمیر و نگهداری هواپیما باید توسعه‌هایی انجام شود که از تعمیرات خارجی هواپیماهای خود بی‌نیاز شده و در تعمیرات خودکفا باشیم.

* رشد کیفیت خدمات ایرلاین‌ها به تدریج و پس از آزادسازی نرخ بلیت هواپیما

معاون اسبق هوانوردی سازمان هواپیمایی کشوری درباره افزایش کیفیت خدمات ایرلاین‌ها در آزادسازی نرخ بلیت هواپیما و انتظار مردم در این‌باره، توضیح داد:‌ قطعاً در ابتدای اجرای این قانون افزایش کیفیت خدمات رخ نخواهد داد، اما پس از آن و به تدریج شاهد رشد کیفیت خواهیم بود، چون با توجیه اقتصادی مطلوب ایرلاین‌ها، سرمایه‌گذاری برای توسعه ناوگان و نوسازی افزایش می‌یابد.

منظری بیان کرد: شرکت هواپیمایی وقتی که در بازاری وارد ‌شود که دست خود را برای تعیین قیمت باز ببیند و با اجرای قانون، هزینه‌های شرکت تأمین ‌‌شود، قطعاً به دلیل توجیه مالی مطلوب به دنبال نوسازی و توسعه ناوگان می‌رود اما در نرخ‌های تکلیفی، نوسازی ناوگان معنایی ندارد زیرا شرکت‌های هواپیمایی سود چندانی حاصل نمی‌کنند و با هر نوع ناوگان، قیمت‌های مساوی دریافت می‌شود، بنابراین خدماتی نیز افزایش نمی‌یابد.‌

به گزارش فارس از روز 9 آذرماه امسال، قیمت بلیت هواپیما در 170 مسیر داخلی آزاد‌ شد و نرخ 87 مسیر کماکان «تکلیفی» ‌ماند.

‌سازمان هواپیمایی کشوری‌ مسیرهایی که آزاد‌سازی نرخ بلیت در آنها صورت گرفته را مسیرهای منتهی به جزایر کیش و قشم‌‌، شهرهای نفتی و مسیرهای انفرادی و مسیرهای جدید عنوان کرد‌.

دستورالعمل آزاد سازی نرخ بلیت هواپیما و مسیرهای حمایتی روز 9 ‌آذرماه به شرکت‌های هواپیمایی ابلاغ شد و از تاریخ ابلاغ قابل اجرا است‌‌.

متقاضیان می‌توانند جدول مسیر‌هایی که نرخ بلیت آنها آزاد شده و یا تکلیفی مانده است، را در ادامه مشاهده کنند