"العلم اسلطان"، کلید واژه و مطالبه اصلی و همیشگی امام خامنه‌ای از بازیگران عرصه علم و دانش است. دانش، ابزار تامین کننده و تعین کننده نقش کشورها در معادلات جهانی است و کشورهای برتر دنیا کلید داران گنجینه دانش هستند و ایران اسلامی در سال‌های اخیر به واسطه توجه کافی به این امر و تولید دانش در زمینه‌های مختلف از نانو دارو تا هوا و فضا توانسته است نقشی تعیین کننده در منطقه و دنیا ایفا کند و دشمن قدار و خسته از تحریم‌ها را مجبور به تعظیم و احترام به ایران دارای دانش کند.
یکی از چالش‌های اساسی در عرصه تبدیل علم به دانش را می توان بروکراسی اداری و یا بهتر همان اقتصاد دولتی و روحیه اداری دانست.
شرکت‌های دانش بنیان را می‌توان از ابتکارات امام خامنه‌ای در عرصه دانش دانست که با درک عمق این مسئله و برای چابک سازی فرایند تولید دانش با حمایت ویژه معظم له تشکیل شدند. در سال های اخیر این شرکت های دانش بنیان در عرصه های مختلف به یکی از نهادهای موثر تبدیل شده و رشد چشمگیری داشتند و هر چند با نقطه مطلوب فاصله بسیاری داریم.
برای بررسی وضعیت شرکت‌های دانش بنیان و پارک های علمی و فناوری خوزستان، گفت‌وگویی را با بابک مختاری، رئیس پارک علم و فناوری خوزستان انجام دادیم.
درباره تغییر روند کشور به دانایی محوری و تولید دانش توضیح دهید؟
با سلام و تشکر از شما بابت پرداختن به این مقوله مهم و حیاتی، عصر اقتصاد ما، عصر اقتصاد مبتنی بر دانایی است که برخلاف سایر منابع اولیه در سیستم های اقتصادی دیگر که با مصرف کاهش می یابند در این اقتصاد هر چه دانایی بیشتر مصرف شود، افزایش می یابد و بنابراین در این اقتصاد منبعی در اختیار داریم که هیچ گاه تمام نمی شود و مرتب به آن اضافه می‌شود.
وضعیت کشور ما در عصر دانایی چگونه است؟
در این عصر که دانایی حاکم است کشور ما به خاطر داشتن زیرساخت های فرهنگی و دینی و به‌ویژه حمایت مقام معظم رهبری در تشکیل معاونت علمی رئیس جمهور، تاکید بر تولید دانش در تدوین سند چشم انداز، نقشه جامع علمی کشور و نهضت علمی کشور سبب شده ما در عصر دانایی خیلی عقب نمانیم.
به طور جدی پارک های علم و فناوری خوزستان از چه زمانی وارد عرصه تولید دانش شدند؟
عملاً در کشور دانشگاه‌ها از دهه 80 شمسی وارد عرصه پژوهش شدند و قبل از آن دانشگاه ها فقط ماموریت آموزشی داشتند و اکنون نسل سوم دانشگاه که دانشگاه های کارافرین هستند به این مقوله توجه مناسبی دارند و در خوزستان نیز پارک علم وفناوری خوزستان در سال 1388 با عنوان پارک علم و فناوری دانشگاه شهیدچمران راه اندازی و پس از 2 و نیم سال فعالیت، با نظر وزارت علوم از دانشگاه مستقل شد و با نام پارک علم و فناوری استان خوزستان به طور مستقیم زیرنظر وزارت علوم به فعالیت خود ادامه داد.
کارکرد و رسالت اصلی پارک های علم و فناوری چیست؟
پارک علم و فناوری یک نهاد واسط بین دانشگاه و جامعه است که "علم" را از طریق شرکت های دانش بنیان از دانشگاه دریافت و به جامعه منتقل می کند. همچنین از سوی دیگر "نیاز" را از جامعه از طریق شرکت های دانش بنیان دریافت و به دانشگاه منتقل می‌کند و با این کار یک جریان دانش بین نهاد تولیدکننده علم- مراکز علمی و دانشگاهی- و نهاد مصرف کننده-جامعه- ایجاد می‌کند. در این ارتباط هم جامعه اعم از بخش صنعت، واحدهای تولیدی و حتی مردم است.
مهمترین چالش پیش روی پارک‌های علم و فناوری خوزستان را در چه می‌بینید؟
به نظر بنده مشکل بنیادی در زمینه نوآوری و ابتکار در کشور اقتصاد دولتی است چرا که اقتصاد دولتی نیاز به دانش نو و ابتکار ندارد و به جای بهره گیری از نوآوری در حل مشکلات از پول نفت استفاده می‌کنند که باید اجازه ورود بخش خصوصی را در عرصه تولید بدهیم که متاسفانه دولت ها کار جدی در این زمینه انجام ندادند.
با وجود اینکه خوزستان، استان صنعتی است چرا صنعت ها نیازهای خود را از طریق شرکت های دانش بنیان تامین نمی‌کنند؟
متاسفانه صنایع به جای سرمایه گذاری بر روی دانش بومی و بهره گیری از شرکت های دانش بنیان دست به دامن مهندسی معکوس می‌شوند که نیازی به دانش و تحصیل ندارد و همچنین نیازی به سرمایه گذاری ندارد و با هزینه کم این نیاز را خارج تامین می‌کند و بسیاری از صنایعی چون پتروشیمی تحت لیسانس کشورهای خارجی هستند درحالی که سطح علمی دانش آموختگان دانشگاه های ما از متوسط جهانی بالاتر است و دانشگاه های خارجی دربه در دنبال دانشجوی ایرانی هستند.
یعنی صنایع این اعتقاد را ندارند و معتقدند دانشجوی ایرانی دانش و مهارت کافی را ندارد؟
سطح دانشگاهی ایران و خوزستان بالا است ولی بله این بخش هم مشکلاتی دارد از جمله اینکه بسیاری از سرفصل های که در دانشگاه های ما ارائه می‌شود می‌توان گفت از بدو تاسیس دانشگاه تغییری نکرده و دیگر این سرفصل ها جوابگو نیست و سرفصل های دانشگاه باید به روز و مطابق با نیازهای جامعه تعریف شود.
برای دانش بری کردن صنایع چه تحولاتی مورد نیاز است؟
در حال حاضر در استان حدود 250 هزار دانشجو در حال تحصیل هستند و برآورد جمعیت دانشجویی استان برای سال 94 در سند آمایش آموزش عالی استان باتوجه به جمعیت استان و معیارهای دیگر، حدود 275 هزار نفر است که برآوردها نشان می دهد در چند سال آینده کشور با حدود 5 میلیون فارغ التحصیل جویای کار روبرو می‌شود که باید برای اشتغال این قشر برنامه ریزی کرد که بهترین راه فعال کردن شرکت ها و صنایع دانش بنیان است.
در کشور عمده توجه بر صنایع بزرگ است و از صنایع کوچک و متوسط غافل هستیم در حالی که صنایع کوچک و شرکت های دانش بنیان خصوصی چون دانش بر هستند نیروی کار بیشتری نیاز دارند و این یعنی مشکل بیکاری برطرف می‌شود؛ پس توجه به صنایع کوچک و بخش خصوصی می تواند دانش تولیدی را کاربردی کند.
برای حمایت از شرکت های دانش بنیان چه اقداماتی انجام دادید؟
برای حمایت از محصولات دانش بنیانی دنبال فرهنگ سازی هستیم و ستاد ویژه ای را به این منظور تشکیل دادیم و البته قوانین مناسبی به همین منظور وجود دارد و قانون این اجازه را به صنایع می دهد که 1درصد اعتبارات خرید تجهیزات خارجی خود را صرف تهیه و تولید آن در داخل کنند که این رقم در خوزستان اگر محقق شود بسیار بالا است که از کل اعتبارات دانشگاه های خوزستان بیشتر است.
وضعیت مراکز رشد را در استان چگونه ارزیابی می‌کنید؟
در خوزستان 3 مرکز رشد زیر نظر پارک و 3 مرکز رشد زیر نظر خود دانشگاه ها وجود دارند که بر عملکرد این مراکز نظارت داریم و همچنین با مراکز دانشگاه ها نیز ارتباط تنگاتنگی است و در این مراکز که بیش از 50 درصد آنها در حوزه نفت و گاز فعال است 3 دسته شرکت فعال می کنند و در مجموع 150 شرکت در پارک مستقر است. برخی از این شرکت ها واحدهای فن آور هستند که ما از این واحدها حمایت مادی و معنوی می کنیم و دسته دوم شرکت های ارائه دهنده خدمات است که شرکت های پارکی می گویم و در نهایت شرکت های دانش بنیان هستند که تا 80 درصد از مزایای پارک ها می توانند بهره مند شوند که در صورت تایید تا سقف یک میلیارد تومان می تواند وام قرض الحسنه دریافت کند.
یکی از مزایای خوزستان، ظرفیت فرهنگی استان است در این زمینه پارک چه برنامه های دارد؟
مناسبت هایی چون اربعین، حضور راهیان نور در خوزستان و دفاع مقدس همان طور که گفتید از مزایای فرهنگی خوزستان است که در بحث راهیان نور دنبال تدوین طرح حماسه گردشگری هستیم که طرحی فرهنگی و اقتصادی است. همچنین پارک از نرم افزارهای کاربردی موبایل با موضوع فرهنگی و دفاع مقدس تا سقف یک میلیون تومان حمایت بلاعوض می‌کند.
پارک فرصت و جایگاه مناسبی برای شکوفایی استعدادها است که به نظر هنوز بین مردم شناخته نشده است چه اقداماتی برای معرفی این فضای نوآوری در خوزستان دارید؟
به نکته خوبی اشاره کردید و این مشکل ملی است و در سطح کشور با تشکیل ستاد تبلیغات به دنبال معرفی پارک هستیم. در خوزستان نیز در حوزه گردشگری و ریزگردها استارتاپ ویکندها را بعد از مهر ماه برای جمع آوری ایده ها در دانشگاه ها برگزار می‌کنیم و در بحث انرژی نیز در این زمینه با سازمان آب و برق توافقاتی انجام دادیم.
برای نهادینه کردن فکر، اندیشه و ابتکار در میان کودکان و نوجوانان برنامه‌ای دارید؟
کودکان و نوجوانان سرمایه های نسل آینده هستند که از جمعیت های هدف پارک علم و فناوری است برای این منظور برای جمع آوری ایده های جوانان و همچنین ترویج روحیه نوآوری در دانش آموزان توافقاتی را با سازمان آموزش و پرورش انجام دادیم و در خورستان به زودی مدارس کسب و کار و همچنین عصرانه نوآوری ایجاد می‌شود.
