هنگام برداشت محصولات کشاورزی، کشاورزان تنها بازنده این داستان هستند و سود هنگفت این بازار تنها به جیب دلالان می‌رود؛ اما در این میان یکی از عوامل بازدارنده برای جلوگیری از یکه‌تازی دلالان اتاقی شیشه‌ای به نام بورس است.

  نبود مجالی برای عرضه محصولات و محدود بودن متولی برای خرید محصول باعث می‌شود تا کشاورزان تنها یک راه داشته باشند و آن هم فروش محصول به تنها خریدار است، قیمت تعیین شده در این بازار تنها توسط دلالان تعیین می‌شود و به این دلیل آنچه نسیب کشاورز می‌شود پس از رنج و مشقت‌های فراوان در مراحل کاشت، داشت و برداشت محصول، تنها سود بسیار کم و در موارد زیادی نیز تنها زیان عاید کشاورز و تولیدکننده می‌شود.

نبود قانون مانع و جامع در این بین باعث می‌شود تا هر دارنده سرمایه‌ای پای به این میدان بگذارد و با بازی با قیمت‌های محصولات کشاورزی سود زیادی را به جیب خود روانه کند، این اتفاق در سال‌جاری به کرات در خوزستان اتفاق افتاده است که گسترده‌ترین زیان در سال‌جاری به محصول ذرت، برنج و هندوانه خوزستان وارد شده است.

*بورس محصولات کشاورزی؛ اصلی‌ترین و بهترین راه‌کار

در این بین بارها کارشناسان تذکر داده‌اند که این رویه باعث نابودی تولیدکننده و رشد غیراصولی و قارچ‌گونه دلالان در بازار می‌شود و این مسئله باید با راه‌کارهای اساسی برطرف شود؛ دوای درد این مشکل کشاورزان در استان و کشور راه‌اندازی بورس محصولات کشاورزی است که نماینده مردم شوشتر و گتوند در این زمینه می‌گوید: قیمت‌های محصولات کشاورزی در بازار در زمان برداشت به شدت کاهش پیدا می‌کند و این مسئله را باید با راه‌اندازی بورس عرضه محصولات برطرف کرد.

حجت‌الاسلام سیدمحمد سادات ابراهیمی می‌افزاید: از آغاز طرح هدفمندی یارانه‌ها در کشور همه مواد اولیه و خدمات مورد نیاز برای کشاورزی در بازار با قیمت آزاد عرضه می‌شود ولی در این بین قیمت خرید محصولات هنوز زیر بار دلال‌بازی و تعیین غیراصولی قرار دارد که این مسئله کشاورزان را با زیان بسیار زیادی همراه کرده است.

وی با اشاره به اینکه کشاورزان تنها در این مدت زیان داده‌اند، می‌گوید: قیمت بذر، کود، سموم مورد نیاز و حتی ماشین‌آلات کشاورزی افزایش بسیار زیادی پیدا کرده است ولی قیمت محصول با سودبسیار ناچیز و بعضا با خسارت کلان به کشاورزان دیکته می‌شود و این مسئله عادلانه نیست.

دبیر دوم کمیسیون کشاورزی، آب و منابع طبیعی مجلس شورای اسلامی می‌افزاید: باید مجالی برای کشاورزان فراهم شود تا بتوانند محصولات خود را آزادانه عرضه کنند و عرضه این محصولات در بورس بهترین روش برای بازار آزاد محصولات است تا بتوان امید داشت که کشاورزان حداکثر سود ممکن را به خود اختصاص ‌دهند.

وی تاکید می‌کند: البته در این بین نیز باید اتحادیه‌های صنفی کشاورزان در افزایش بهره‌وری، کاهش زیان‌های احتمالی و تعیین نرخ پایه مناسب نقش اساسی را ایفا کنند و این بهترین روش است که کشاورزان خود در این زمینه فعالیت کنند و مسائل را مدیریت کنند.

سادات ابراهیمی می‌گوید: در شرایط کنونی بازار محصولات کشاورزی دلالان محصولات را پیش از برداشت خرید می‌کنند و در دوران برداشت شرایط عرضه و تقاضای بازار را برهم می‌زنند و وضعیت را برای هر عرضه کننده‌ای به بازار هدف چنان نامناسب می‌کنند که تنها راه تعیین نرخ قیمت محصولات توسط آنها باشد و بورس محصولات کشاورزی تنها در راستای رفع این شرایط است.

شاید راه‌اندازی این بورس تنها راه چاره برای رفع مشکلات پیرامونی در بازار عرضه محصولات کشاورزی باشد ولی هماهنگی بخش کشاورزی و تولیدکنندگان و کشاورزان با این بورس زمان زیادی می‌طلبد که باید اتحادیه‌های صنفی در این زمینه نیز نقش ایفا کنند زیرا سود کشاورزان در گرو فعالیت در این بورس است.

*ذرت به بورس می‌رود

بر اساس اظهارات بسیاری از کارشناسان نباید در این زمینه شتاب‌زده عمل کرد و باید به نحوی آزمون و خطای این ایده بررسی شود و بهتر است برای آزمون این تئوری پای به عرصه گذاشت و معاون تولیدات گیاهی جهاد کشاورزی خوزستان نیز می‌گوید: به عنوان پایلوت در سال آینده محصول ذرت در بورس عرضه می‌شود.

محمد قاسمی‌نژاد می‌افزاید: برای افزایش سود کشاورزان و رفع مشکلات تعیین نرخ و جلوگیری از نوسانات فاحش در این بین تصمیم گرفته شده است تا محصول ذرت در سال 93 به بورس برود و در این بین باید کشاورزان همکاری بیشتری کنند تا بتوان این طرح را با موفقیت اجرا کرد.

*مدیریت بورس در اولویت باشد

یک کارشناس مسائل بورس در این زمینه می‌گوید: باید بورس در زمان عرضه محصولات کشاورزی مدیریت شود و عرضه محصولات در بورس باید حساب شده باشد.

محمد اسماعیلی‌راد می‌افزاید: باید به نحوی محصولات در بورس عرضه شود که از عرضه فراوان محصول جلوگیری شود تا خریداران تنها راه تامین محصول مورد نیازشان خرید محصولات از بورس باشد.

وی تاکید می‌کند: اگر تصمیم اتخاذ شده است که ذرت به بورس برود باید عرضه خارج از بورس این محصول ممنوع شود زیرا بسیاری در ابتدا تلاش می‌کنند با دلال بازی از این مهم جلوگیری کنند و کشاورزان نباید برای کاهش مدت زمان عرضه محصولات در بورس دست به انتحار زده و محصولات خود را در زمین زراعی بفروشند.

این استاد دانشگاه می‌گوید: بهترین روش برای اجرای این کار تاسیس شرکت‌های صنفی از سوی کشاورزان برای خرید علی‌الحساب محصولات است که پس از عرضه محصولات در بورس سود عرضه در بورس به کشاورزان اختصاص یابد.

وی می‌گوید: این شرکت‌ها می‌توانند متولی عرضه محصول در بازار بورس شوند و این شرکت‌ها عامل تعدیل عرضه و تقاضای محصولات در بورس خواهند بود.

این کارشناس در بیان فواید این مهم می‌گوید: کشاورزان از سلسله مراتب طولانی عرضه محصولات در بورس رها می‌شوند، اشتغال تازه در این زمینه ایجاد می‌شود، شرکت‌های تاسیس شده به دلیل صنفی بودن در بخش کشاورزی به دنبال سود مشترک با کشاورزان هستند و در این بین دلالان مجبور به تمکین قیمت تعیین شده در این بین خواهند بود.

اجرای این تدبیر می‌تواند بهبود وضعیت کشاورزان، افزایش سطح تولید محصولات و کاهش خطرپذیری کشاورزی را به دنبال داشته باشد و به این دلیل باید از اجرای این طرح و کاهش مشکلات آن حمایت کرد تا بتوان به این مسئله امیدوار بود که کشاورزان تنها سودکننده بازار محصولات هستند و از دست به دست شدن محصولات و افزایش قیمت‌ها به صورت کاذب جلوگیری ‌شود.

مجتبی نارنج‌پور