کتابی برای زیستن و نه خواندن!

مدیر کل کتابخانه‌های عمومی خوزستان کتاب "لشکر خوبان" نوشته معصومه سپهری از انتشارات سوره مهر را نقد کرد.

لفته منصوری گفت: "لشكر خوبان" خاطرات مهدی‌قلی رضایی است كه به كوشش معصومه سپهری از طرف انتشارات سوره مهر به چاپ رسیده است. این كتاب كه یكصد و پنجاهمین كتاب خاطره منتشر شده توسط ناشر است، چاپ نهم آن با 808 صفحه در شمارگان 2500 نسخه با قیمت 900 /31  تومان در سال 1392 به کتاب فروشی‌های کشور عرضه گردید. این کتاب با یک مقدمه هشت صفحه‌ای که بر چاپ چهارم آن نگاشته شده و ضمیمه 28 صفحه‌ای تصاویر پایانی که در فهرست مطالب اول کتاب قرار نگرفته است دارای 27 فصل نوشتاری است. نام‌گذاری فصول کتاب از درون‌مایه خاطره‌های راوی برداشت، و برحسب زمان وقوع، روایت شده است.

منصوری افزود: کتاب دارای لحن محترمانه، ضرب آهنگ، متن پُرمایه، بیان روان، نثر سالم، جملات سلیس، شفافیت زبان و پرداخت جذاب و خواندنی می‌باشد.

مدیر کل کتابخانه‌های عمومی خوزستان گفت: رهبر معظم انقلاب اسلامی در دیداری که با مهدی‌قلی رضایی (راوی) و معصومه سپهری (نویسنده) کتاب لشکر خوبان داشتند فرمودند:«دو کتابی که شما تألیف کردید تحقیقاً مصداق جهاد فی سبیل الله است». همچنین رهبر معظم انقلاب اسلامی پیش از این نیز در حاشیه یکی از دیدار‌های‌شان فرموده بودند: «این کتاب "لشکر خوبان" پُر است از اعجاب و عظمت ناگفته رزمندگان غواص و اطلاعات عملیات جنگ. در ایامی که این کتاب را می‌خواندم بارها و بارها متأثر شدم». ضمنا رهبر معظم انقلاب اسلامی تقریظ مهمی برکتاب لشکر خوبان نوشتند.

لفته منصوری نسبت به معرفی 27 فصل کتاب پرداخته و در پایان به نقد محتوایی و ساختاری (ظاهری و نگارشی) اثر اشاره می‌کند و ویژگی‌ها و امتیازات کتاب به همراه کاستی‌ها و نارسایی‌های آن را برمی‌شمارد.

وی در بخشی از نقد خود می‌نویسد: در این اثر همان گونه که گفته شد شفافیت، صداقت و واقعیت موج می‌زند اما آیا بیان این واقعیت‌ها حد و مرزی دارد؟ اثری که گفته شده مخاطبش عام است آیا بر اساس ظرفیت پذیرش عمومی پرداخت شده است؟ روایت معروف «اگر ابوذر بر آن چه در دل سلمان بود اطلاع می‌یافت او را می‌کشت» نشان دهنده درجه‌بندی آگاهی‌ها و معارف بشری است و هر حرف و حدیثی را نباید در هر ظرفی بدون در نظر گرفتن مظروف خود عرضه کرد.

منصوري بيان كرد: در صفحه 337 کتاب ماجرای شلیک شهید مصطفی پیشقدم به سمت رحمان هراتی و به شهادت رساندنش آمده است. در صفحه 347 وضعیت شهادت محمد شمس که پس از مجروحیت و درخواست از دوستش که سر او را زیر آب فشار دهد تا مظلومانه و  بی صدا جان دهد نیز روایت تکان دهنده‌ای است که ظرفیت پذیرش اجتماعی می‌خواهد. آیا کالبد شکافی واقعیت در این حد خانواده شهیدان هراتی و شمس را داغدار و افکار عمومی را جریحه‌دار نمی‌کند؟ با خواندن این بخش از کتاب، انسان بی‌اختیار به یاد  داستان کوتاه "من قاتل پسرتان هستم" از احمد دهقان می‌افتد. از قضا این داستان هم در اروند و هم در گروه غواص حادث شده است. داستانی که انتقادهای تندی از قبیل توجه نکردن به وجه روحانی جنگ تحمیلی، گفتن وقایع بدون توجه به قدرت تحلیل مخاطب، حمله به ارزش‌های جنگ و غیره به آن شده است.

منصوری نتیجه‌گیری خود را از این کتاب اين گونه اعلام می‌کند: "لشکر خوبان" کتاب پر حادثه‌ای است. آن قدر حادثه دارد که گاهی اوقات حتی مخاطب از همراهی با آن بازمی‌ماند. به ویژه این که راوی و خاطره‌نگار در توصیف جزییات چنان پیش رفتند که پنداری خاطره، تنه به تنه داستان و رمان می‌زند.

او ادامه داد: روایت اول شخص مفرد و من راوی به همان میزان که همزاد پنداری مخاطب را برمی‌انگیزد و دست او را گرفته و به میدان حادثه می‌برد اما لگامی بر توسن اندیشه‌اش می‌نهد که روایت را فقط با عینک راوی ببیند و از زاویه دید او حوادث سترگ جنگ را تحلیل و تفسیر کند و من مخاطب تشنه بر جویبار خاطره ـ تاریخ می‌نشینم که چرا والفجر مقدماتی شکست خورد؟ تا شاید علل مخالفت شهید حسن باقری با این عملیات را در لشکر خوبانی دیگر و خاطره‌ای دیگر جست‌وجو کنم و این دغدغه را پاسخی درخور یابم.

مدير كل کتابخانه‌های عمومی خوزستان اظها داشت: این چنین است که خاطره‌ها فقط قطعات کوچکی از پازل تاریخ هستند که باید در کنار هم قرار گیرند تا بتوانند بخشی از مواد و مصالح تاریخ را بسازند. ای کاش ضمیمه‌ای بر کتاب "لشکر خوبان" به روایت یکی دیگر از رزمندگان این لشکر نوشته شود تا فروکاست روایت راوی درباره قهرمانی‌های مهدی‌قلی رضایی را جبران کند که هم دل خاطره‌نگار را خشنود می‌سازد که آن چه را دیده و نتوانسته بنویسد را جبران کند و هم من مخاطب را سیراب کند.

منصوری تاكيد كرد: "لشکر خوبان" کتابی است برای زیستن و نه خواندن!"

همچنین معصومه سپهری در پاسخ به نقد لفته منصوری چنین پاسخ داد:

سلام علیکم

از لطف‌تان بسیار ممنونم. خصوصا از زحمتی که برای خوانش دقیق و نگارش نقد و نظر بر آن کشیده‌اید. به سهم خودم سپاسگزار زحمت‌تان هستم. کاری که آرزو داشتم پیش و بیش از این‌ها اتفاق می‌افتاد. در خصوص تصحیح اشکالات چاپی  در حال مرتفع نمودن آن هستیم. متاسفانه غفلت انتشارات از این کتاب و عدم همراهی‌اش برای من سخت و گران تمام شده. به هر حال از بزرگواری شما عزیز گرامی متشکرم و خوشحالم که افرادی چون شما در راس نهاد کتابخانه عمومی استان دلاورخیز خوزستان حضور دارد. انشاالله مایه برکت برای فرزندان دیارمان باشید. جسارتا نام فرمانده لشکر عاشورا بعد از شهید مهدی باکری، امین شریعتی بوده که شریفی تایپ شده است.