خوزنیوز/ داریوش بهمئی: رودخانه ها سیستم هاي دینامیکی هستند که توسط دبی اشان شکل می یابند. اکوسیستم رودخانه اي در مقابل خرابی هاي طبیعی مثل خشکسالی ها و رویدادهایی که منشا انسانی دارند مثل انتقال آب بین حوضه ای و یا ساختن سد ها، واکنش نشان می دهند. در واقع هر چه بیشتر جریان براي یک رودخانه تغییر کند، آن رودخانه و اکوسیستم مربوطه بیشتر تغییر خواهد کرد.

بررسی مسائل و موضوعات مرتبط با رودخانه ها بر اساس جریان طبیعی رودخانه می باشد، تا جائی که رژیم جریان طبیعی یک رودخانه که شامل 5 مولفه کلیدي تغییر پذیري، اندازه، فراوانی، مدت دوام، زمان و شدت تغییرات است، به عنوان یک فاکتور مرکزي در حفظ تنوع زیستی و سلامت اکوسیستم شناخته شده است. با این وجود رودخانه كارون بزرگ، از دو شاخه اصلي كارون و دز تشكيل مي شود كه تحت تاثير عملكرد سدهاي موجود و رژيم آبدهي آن طبيعي نمي باشد و ژئومورفولوژي بستر رودخانه می تواند بر اثرات متقابل بین جریان و کیفیت آب جهت اختصاص به جریان زیست محیطی تاثیر مستقیم و زیادی داشته باشد.

با بررسي الگوي يك رودخانه مي توان شرايط كنوني و پتانسيل تغييرات احتمالي آن را در آينده بهتر درك كرد و همچنين مي توان پاسخ رودخانه را نسبت به تغييرات طبيعي و یا فعالیت انسانی پیش بینی کرد.

از پیامدهای انتقال آب، تغییر رژیم رودخانه و حجم آب در فصول مختلف می باشد. تغییرات کمی فوق همچنین تغییرات هیدروفیزیکی و هیدروشیمیایی آب را نیز به همراه دارد. تغییر در اکوسیستم رودخانه به علت تغییرات کمی و کیفی آب حاصل می شود و حتی در نقاط دورتر نظیر مصب رودخانه نیز ظاهر می گردد. کاهش مواد رسوبی در مصب رودخانه باعث فرسایش سواحل دریا و تغییر اکوسیستم سواحل و مصب رودخانه می گردد و کاهش سرعت آب رودخانه ها باعث تقلیل قدرت خودپالایی رودخانه می گردد.

با دیدن تصاویر ماهواره ای در دوره های زمانی می توان تغییرات را در مسير غيرمتقارن رودخانه کارون مشاهده نمود به این معنی که در الگوی رودخانه، ناهنجاري هايي به وجود آمده است. عمده اين ناهنجاري ها در حد فاصل جنوب اهواز تا نزديكي شمال دارخوين مي‌باشد. در سال هاي اخير با احداث سدهايي برروي دو رودخانه كارون و دز و همچنین خشکسالی های پی در پی و نیز انتقال آب از سرشاخه ها، تغيير و تحولاتي در رژيم دبي و رسوبي رودخانه كارون بوجود آمده است. اين مسئله به مرور زمان برروي روند تغييرات ريخت شناسي رودخانه در دشت خوزستان اثر گذاشته است.