اصلاح طلبان و گمشده ای به نام نظم تشکیلاتی!

حدود 3 سال مانده به برگزاری انتخابات مجلس دهم زمزمه هایی در مورد دورخیز نیروهای اصلاح طلب برای تسخیر صندلی های سبز بهارستان شنیده می شود. قبل از پرداختن به آینده اما، تحول خواهان باید با نگاهی به گذشته، زمینه حضوری عاقلانه و منطقی را در انتخابات آینده مجلس فراهم کنند. 

نزدیک ترین رویدادی که اصلاح طلبان باید توجه ویژه ای به آن داشته باشند، داستان رای گیری برای انتخاب شهردار تهران در شهریور امسال است. پس از ابقای باقر قالیباف در شهرداری تهران، نیروهای تحول خواه هنوز از شوک اتفاقات دومین جلسه شورای شهر چهارم خارج نشده اند. جلسه ای که علیرغم پیش بینی ها، نامزد اصولگرای شهرداری تهران را راهی ساختمان بهشت نمود و محسن هاشمی را که برای گرفتن کلید کلانشهر تهران آماده می شد با شکستی آموزنده مواجه ساخت.

با تورق تاریخ احزاب در دنیا مشاهده می شود که در دمکراسی های جاافتاده، نظم تشکیلاتی به عنوان یکی از مهم ترین ارکان حیات احزاب تعریف می شود. سرپیچی از تصمیمات حزبی به ندرت دیده می شود و خاطیان اغلب از حزب اخراج شده و اعتبار سیاسی خود را از دست می دهند. در ایران اما اوضاع تا حدود زیادی متفاوت است. در این کشور حزب به معنای واقعی کلمه وجود ندارد. معمولاً چندین دسته و گروه سیاسی چند ماه قبل از انتخابات فعال شده و بلافاصله بعد از آن فعالیتشان را متوقف می کنند. در ایران، در کنار ضعیف بودن فرهنگ تحزب و پایین بودن روحیه کار جمعی و تشکیلاتی، دید منفی همراه با شک و تردید بسیاری از مسوولان نسبت به مقوله تحزب را نیز نباید از قلم انداخت.

با نگاهی گذرا به تاریخ احزاب در ایران مشاهده می شود که عدم پیروی از نظم تشکیلاتی سابقه ای طولانی دارد. از مهم ترین این بی نظمی ها می توان عدم حمایت مجمع روحانیون مبارز از دبیر کل خود (مهدی کروبی) در انتخابات ریاست جمهوری سال 84، پیوستن دبیر کل حزب کارگزاران سازندگی (غلامحسین کرباسچی) به تیم انتخاباتی مهدی کروبی در انتخابات ریاست جمهوری سال 88 و عدم پایبندی اصولگرایان به نظم پیشنهادی زعمای خود در انتخابات ریاست جمهوری سال 92 را نام برد. با این حال، سرپیچی تشکیلاتی دو تن از اعضای شورای شهر چهارم از پدیده های نادر در فضای سیاسی ایران است. در موارد قبلی عدم فرمانبری حزبی پدیده ای درون جناحی بوده است. این در حالی است که در جلسه 17 شهریور امسال شورای شهر تهران، دو تن از اصلاح طلبان به یک نامزد اصولگرا رای دادند. هر چند بسیاری احمد دنیامالی را از نیروهای نزدیک به محمدباقر قالیباف و الهه راستگو را یک اصلاح طلب نمی دانند اما ذکر این نکته ضروری است که این دو تن از لیست انتخاباتی اصلاح طلبان به شورای شهر راه یافته اند. در کلانشهرهایی نظیر تهران که امکان شناخت تمامی نامزدها وجود ندارد، مردم بیشتر به لیست ها رای می دهند تا افراد. همین مسئله باعث شده است که بسیاری رای این دو نماینده به قالیباف را مصداق بارز خیانت در امانت تلقی کنند. اصلاح طلبان معتقدند اگر این دو نفر در لیست گروه های اصلاح طلب قرار نمی گرفتند قطعا موفق به تصاحب کرسی در شورای شهر نمی شدند. در طرف مقابل اما از این حرکت به عنوان ترجیح منافع ملی بر مصالح گروهی یاد می شود.

مسئله دیگری که نباید به راحتی از آن گذشت، دید ساده انگارانه اصلاح طلبان در بستن لیست های انتخاباتی است. حمایت از نام هایی که در گذشته عملکرد روشنی در دفاع از اصلاحات نداشته اند از نقاط تاریک عملکرد اصلاح طلبان به خصوص در انتخابات شورای شهر چهارم است. عملی که علاوه بر ضربه بزرگی که در انتخابات شورای شهر امسال به اعتماد مردم وارد کرد، در آینده نیز بسیاری از رای دهندگان اصلاح طلب را با تردید و بدبینی روبرو خواهد ساخت.

فارغ از دردسرهای اصلاح طلبان در رای گیری های این دوره شورای شهر تهران، باید دید آیا بی نظمی های حزبی آن هم به این شکل عریان باز هم تکرار خواهد شد یا خیر؟ آیا در آینده نزدیک می توان شاهد تنظیم عاقلانه لیست های انتخاباتی بود یا اینکه این بی دقتی های هزینه ساز ادامه خواهند یافت؟ برای پاسخ به این سوالات باید تا انتخابات مجلس دهم صبر پیشه نمود.