مطالعات نشان می‌دهد که مصرف شیر مایع در سال ۹۰ به بعد در ایران به طور متوسط 14 درصد کاهش یافته است و با توجه به پائین بودن سرانه مصرف شیر این موضوع به معنی تهدید سلامت جامعه است.
 
مدير عامل شركت شير پگاه استان خوزستان در این خصوص عنوان کرد: خوزستان به لحاظ شرايط اقليمي و آب و هوايي در توليد شير و فرآورده‌هاي استريل در سطح پائيني است.

علي اسديان اظهار کرد: بايد تلاش شود مصرف شير استان با توليد شير استريل به سرانه مصرف شير در كشور نزديك شود.

وی پائين بودن مصرف شير در استان را نگران كننده دانست و ادامه داد: مصرف شير به صورت خام و جوشاندن آن به شيوه مستقيم با حرارت بالا، 14 درصد كلسيم و سه درصد پروتئين شير را از بين مي برد.
 
تاثير گرما بر توليد

از ديگر سو قيمت بالاي خوراك دام از عمده ترين مشكلات گاوداران محسوب مي شود و از سوي ديگر نرخ شير توليدي آنها پاسخگوي هزينه هاي توليد در گاوداري‌ها نيست.

مدير يك واحد گاوداري در دزفول مي گويد: هواي گرم در توليدمان اثرگذار است به طوري كه در فصول گرم، 30 تا 40 درصد توليد شير با افت مواجه مي شود.

محمد محمدي زاده اظهار مي كند: همچنين وقتي هوا گرم باشد با مشكل عدم باروري دام مواجه مي شويم كه اميدواريم مسئولان متولي در تعيين نرخ شير، مشكلات گاوداري‌ها را مدنظر قرار دهند.

اين مدير گاوداري در دزفول تصريح كرد: از ‌آنجايي كه محصول توليدي ما ماده اي فاسد شدني است، به محض توليد بايد به هر قيمتي كه از ما خريداري مي كنند، آن را به فروش برسانيم. زيرا اين محصول هم‌چون مرغ قابل نگهداري و انجماد نيست.

وي مي افزايد: گاوداري ها در روند توليد شير با مشكلات زيادي رو به رو هستند و به دليل همين مشكلات، تعدادي از گاوداري‌ها شيرده در سطح كشور جمع‌آوري و غيرفعال شده‌اند.

محمدي‌زاده بيان‌كرد: از كارشناسان مربوطه مي‌خواهيم كه نرخ عادلانه‌اي براي شير تعيين كنند. هم اكنون ما هزينه‌هاي زيادي براي توليد شير متقبل مي‌شويم. به عنوان مثال تمام اقلام مورد نياز از جمله خوراك دام و داروهاي دامي با نرخ بالايي به دست ما مي‌رسند.

وي ادامه مي دهد: توليد هر كيلوگرم شير براي ما بیش از يك هزار تومان تمام مي‌شود اما در نهايت كارخانجات هر كيلوگرم شير را با قيمت بسیار کمتر خريداري مي‌كنند. كارخانجات بد حساب نيز هستند و اگرچه ما در توليد شير همه هزينه‌هاي خود را به صورت نقدي پرداخت مي‌كنيم اما آنها هر زمان كه دلشان بخواهد پول شير را به ما مي‌دهند.

دست نياز به سوی استانهای دیگر

خوزستان سالانه میزان قابل توجهی شیر از استانهای دیگر شیر خریداری می‌کند. به همين دليل اخيرا نيز استاندار خوزستان بر تغییر و بهبود بسته بندی شیر در کارخانه های شیر استان تاکید کرد و گفت: به همین دلیل خوزستان سالانه چندین میلیارد تو‌مان از استانهای دیگر شیر خریداری می‌کند.

سیدجعفر حجازی پیش از این با بیان اینکه آموزش و پرورش استان سالانه حدود چهار میلیارد تومان برای خرید شیر از استانهای دیگر هزینه می‌کند، افزود: به دلیل بسته‌بندی نامناسب کارخانه های شیر استان امکان استفاده از محصولات آنها برای مدارس نیست.

وی تاکید کرد: با توجه به مشکلات تولید و درآمد کارخانه‌های شیر استان، ‌تغییر بسته بندی موجود برای افزایش فروش ضرروی است.

پارسال استاندار خوزستان با بیان اینکه 10 درصد پرونده‌های متقاضیان بخش کشاورزی به پرداخت تسهیلات منتهی شده است، گفت که 15 درصد از این پرونده ها نیز به مرحله عقد قرارداد رسیده است و باید برای رفع موانع باقی متقاضیان تلاش شود. اما هنوز مشکل شیر در استان با وجود این پرونده ها حل نشده است.

وی با تاکید بر اختصاص تسهیلات بر اساس اولویت طرحها اظهار کرد: طرحهایی که افزایش تولید را در بردارند و از ظرفیت شهرستانها استفاده بهینه می‌کنند باید در اولویت رسیدگی قرار گیرند.

به گفته وی، ‌خوزستان با داشتن بیشترین پرداخت تسهیلات در بخش کشاورزی، رتبه نخست کشور را دارد.

حجازی در ادامه با اشاره به آموزش 9 هزار نفر از متقاضیان بخش کشاورزی افزود: در راستای اجرای طرح توسعه کشاورزی استان همچنین 400 تعاونی ساماندهی شده‌اند.

شيرهايي که به مدارس داده مي شود بايد استريل با ماندگاري 6 ماهه و در بسته بندي تتراپک باشد
 
يکي از شرکت داران مي گويد: متاسفانه در خوزستان فقط دو شرکت پگاه شوش و شرکتي ديگر در بهبهان هستند که دستگاه استريل دارند.

عبدلرسول موهاني مي افزايد: دستگاه هاي استريل زماني استريل مي کنند که شير درجه 1 با بار ميکروبي پايين به دستگاه برسد. اما اگر شير مرغوب نباشد قابل استريل نيست.

موهاني همچنين مي گويد: از جهتي به دليل سياست هاي غلط مسئولين مربوطه، شير مرغوب در استان کم هست. وقتي شير خوب نباشد قطعا نمي توان از شيرهاي ضعيف براي استريل استفاده کرد.

وي همچنين مي گويد: اين دستگاه ها حرارتي به اندازه 138 درجه حرارت به شير وارد مي کند. اگر در اين شرايط شير قدرت مناسبي نداشته باشد شير را از بين مي برد. پس شير بايد توان تحمل اين درجه حرارت را داشته باشد تا به استريل برسد. اين در حالي است که شنيده ايم شرکت شير بهبهان نيز تعطيل شده و تنها شرکت شير شوش فعال است.

وقتي که مرحله استريل انجام نشود نمي توان از شير براي بسته بندي استفاده کرد به همين خاطر مدارس شيرهاي خود را بيشتر از تبريز و تهران تهيه مي کنند. در واقع سرمايه اي که در استان است در خارج از استان هزينه مي شود.

موهاني با بيان اينکه شرکتهاي داخل استان تنها 20 درصد بخش توليد شيرهايشان از شير استان تهيه مي شود، گفت: 80 درصد شيري که شرکتهاي توليدي استان دارند از استانهاي همجوار از جمله شهرکرد، کهگيلويه و بوير احمد، خرم آباد، ايلام و کرمانشاه است. همچنين شيرهايي که از آن استانها خريداري مي شود نسبت به خوزستان گرانتر است.

شير در خوزستان در فصل زمستان به دليل زاد و ولد گاوها زياد مي شود و در تابستان کم. ولي در مناطق سردسير از ارديبهشت ماه تا آذر ماه توليد زيادي دارند. به همين جهت در اين فصل تهيه شير از اين استان ها فراهم مي شود.

اين شرکت دار مي گويد: آمار جهاد کشاورزي مي گويد در استان روزانه 150 تا 200 تن شير توليدي داريم.

شوهاني مي گويد: کارخانه دارها تابع قوانين و استانداردهايي هستند که توسط اداره استاندارد و نظارت بر لبنيات و فراورده هاي دامي اعمال مي شود. شير بايد خالص و درجه خلوصش بايد 30 – 31 باشد. اگر پائين تر از اين بود بابت هر درجه که پايين بيايد چهار درصد آب در آن است.

وي مي گويد: اگر شرکت دار اين نوع شير را نخرد شير فروش شير را به مغازه هاي ديگر مي فروشد. از جهتي مغازه داران هم اطلاعات کمي دارند و شيرها را مي خرند. بسياري از شيرها غير بهداشتي هستند و به همان صورت در اختيار مغازه دارها قرار مي گيرد.

شوهاني پيشنهاد مي دهد: کليه مغازه هاي فروش شير را بايد مجبور کرد که مواد لبني آرم دار با کد بهداشتي را به فروش برسانند. همچنين نظارت مستمر بر ماست بندهاي سنتي و تاکيد به آنها بر رعايت کردن موازين بهداشتي و استخدام مسئولين فني در اين واحدها. همچنين بهتر است که کليه کساني که شير را جا به جا مي کنند خودروهايشان ساماندهي و مجهز به تانکرهاي 2 جداره استيلي کنند.
 
آن طور که پيداست با نظارت دقيق تر و عميق مسئولان مربوطه و توليد و در اختيار قرار دادن شيرهاي مرغوب و با کيفيت بالا به شرکتهاي شير، وضعيت فروش و بسته بندي شير رفته رفته بهبود مي يابد.

----------------------------------------
گزارش: قاسم منصور آل کثير