خوزنیوز/ محمود تیلا : چمدان کوچک آرزوهایشان را بسته بود، دست هستی دخترکش هشت ساله‌اش را گرفته بود تا برود به سرزمینی که زندگی خوب، رویایی غیرقابل دسترس نباشد، واقعیتی باشد در دسترس...

فاطمه دهقانی، زن جوان 32 ساله‌ای که بچه‌های مطبوعات آبادان او را خوب می‌شناختند، خبرنگار و فعال مطبوعاتی این شهر. او در رویای شیرین دست یافتن به یک زندگی آرام و بی دغدغه، چند هفته قبل با جمعی از خانواده‌های ایرانی به همراه دخترکش که حضانت او را عهده دار بود به اندونزی رفت.
در آنجا با وعده‌هایی از جمله اینکه با هزینه‌های کم و با کشتی می‌توانند به استرالیا بروند و در آنجا مورد پذیرایی قرار گرفته و وارد جامعه استرالیا بشوند، فریب باندهای قاچاق انسان را می‌خورد که با اخذ 4000 دلار رویای رسیدن به سرزمین قاره سبز را برای او و دیگر ایرانیان پناهجو به تصویر می‌کشند اما...
این داستان تکراری اینگونه روایت می شود که قاچاقچیان با خرید کشتی‌های مستعمل و قدیمی با بهایی ناچیز و در هماهنگی با برخی از عوامل محلی تعداد زیادی از افراد را سوار بر این کشتی‌ها می‌کنند به نحوی که یک کشتی با ظرفیت حمل 60 نفر برای حمل 190 نفر مورد استفاده قرار می‌گیرد. شیوه این رفتار غیر انسانی اینگونه است که قاچاقچیان بعد از فاصله گرفتن از ساحل و دور از چشم مسافران کشتی را سوراخ می‌کنند و یا با اطلاع از وضعیت آب و هوا زمان حرکت را به گونه ای تنظیم می‌کنند که با مشکل مواجه شوند. البته در نهایت قاچاقچیان این افراد را به پلیس اندونزی لو می‌دهند و ماموران هم به ازای هر روز اقامت غیرقانونی 20 دلار از پناهجویان می‌گیرند. به گفته ایرانیان بازمانده، در روز حرکت، پناهجویان سوار بر کشتی که غالباً ایرانی و سریلانکایی و چند نفری عراقی و سوری بوده‌اند، از راه جاوه اندونزی عازم استرالیا بوده‌اند که در آب‌های جنوبی جزیره جاوه و منطقه‌ای در نزدیکی ساحل جایانتی دهکده سیدوان اندونزی غرق می‌شوند... امدادگران اندونزیایی موفق به نجات فقط 104 نفر از آنها می‌شوند.
فاطمه و هستی با خوش شانسی از این حادثه جان سالم به در می‌برند اما فاطمه که مدت‌ها از بیماری دیابت رنج می‌برد بر اثر هیجانات و استرس‌های این سفر وحشتناک در یکی از بیمارستان‌های اندونزی بستری می‌شود و پس از سه روز بر اثر افزایش قند خون و کمای دیابتی فوت می‌کند.
هستی می‌ماند و رویاهای بر باد رفته... دخترک هشت ساله در کنار یکی از خانواده‌های ایرانی به امید دیدار دوباره مادر و آغوش پرمهر او که هنوز گمان می‌برد در بیمارستان بستری است روز و شب می‌گذراند و در اوهام کودکانه خویش غرق است...
یک عکاس خبرنگار استرالیایی که شاهد ماجراهای ایرانیان پناهجو در اندونزی بوده این صحنه‌ها را ثبت کرده و در روزنامه‌های استرالیا منتشر  کرده است. گفته می‌شود با توجه به حساس شدن موضوع هستی و تقاضاهایی از سوی شهروندان استرالیایی، سازمان بین‌المللی مهاجرت IOM بررسی این موضوع را در دستور کار خود قرار داده، در حالی که خانواده پدری "هستی" در تدارک بازگرداندن او به وطن هستند اما به نظر می‌رسد دست‌هایی در کار است تا نگذارند این فرشته کوچک به آغوش خانواده‌اش بازگردد.
از سوی دیگر جسد فاطمه در سردخانه همان بیمارستان در انتظار مراجعه و تحویل یکی از بستگان پس از انجام آزمایش DNA  و پرداخت مبلغ هنگفتی است. با این درخواست نابجای دولت اندونزی که با درک نکردن موقعیت این خانواده داغدیده مبلغ 3600 یورو طلب کرده (حدود 16 میلیون تومان ) و با توجه به تحت پوشش کمیته امداد امام خمینی بودن پدر و مادر پیر و ناتوان فاطمه امیدی به بازگشت پیکر او نیست و این درد تاب و توان را از آن‌ها بریده و اشک انتظار را میهمان دائمی چشمان آن‌ها کرده است.

سرزمین پهناور و سرسبز استرالیا مقصد ایرانیان
اما راه رسیدن به استرالیا دشوارتر و دیررس‌تر از جاهای دیگر است؛ به خصوص زمانی که فرد پناهجو بخواهد از طریق غیرقانونی و با هزینه پایین به این کشور وارد شود و در این مسیر می‌بایست خطر سفر دریایی، قهر طبیعت، دزدان دریایی، دلال‌ها، قاچاقچی‌های انسان و... را به جان بپذیرد تا شاید به سرزمین موعودش راه یابد.
اخیرا دولت استرالیا اعلام کرده که از این پس پناهجویانی که به طور غیر قانونی از طریق مرز آبی وارد خاک این کشور شوند، اجازه ماندن در این کشور را نخواهد داد و این پناهجویان پس از ارائه درخواست پناهندگی‌شان به جای استرالیا در "گینه نو" نگهداری می‌شوند.
مقصد بسیاری از مهاجران ایرانی در سال‌های گذشته، سرزمین پهناور و سرسبز استرالیا بوده که طی دهه‌های متمادی توسط مهاجران بنا شده و توسعه یافته و همچنان نیز به عنوان کشور یا قاره‌ای مهاجرپذیر شناخته می‌شود.
استرالیا از جمله کشورهای مهاجرپذیری است که تبلیغات فراوانی برای پذیرش دانشجویان و نخب‌گان و حتی نیروی کار و سرمایه گذاران می‌کند و در سال‌های گذشته، مهاجران بسیاری را از آسیای شرقی و خاورمیانه پذیرفته است. سیل عزیمت به استرالیا مدتی است که در ایران نیز به راه افتاده و با وجود مشقت و گرانی سفر توانسته است عده زیادی را که تمایل به مهاجرت داشته‌اند به سوی خود جذب کند.
بر اساس آمارها دست کم یک سوم از پناهجویان غیر قانونی که در سال جاری میلادی وارد آب‌های ساحلی استرالیا شده‌اند، ایرانی هستند. این تعداد در مقایسه با سال 2012 سه برابر شده است.

اندونزی پلی شکسته برای اخذ پناهندگی از استرالیا
اندونزی با 104 هزار کیلومتر از 17 هزار و 300 جزیره تشکیل شده که بسیاری از این جزیره‌ها مسکونی نیستند اما دارای طبیعت بکر و زیباست. سالانه چند هزار ایرانی به عنوان توریست به اندونزی سفر می‌کنند، و با توجه به امکانات ورود آسان سعی می‌کنند تا از آن‌جا به طور غیرقانونی به استرالیا بروند.
تعدادی از این افراد که فاقد پول کافی هستند، وقتی از مسیر غیر قانونی اقدام می‌کنند احتمال این‌که با مشکلاتی از جمله بی‌پولی مواجه شوند زیاد است و ممکن است افراد سودجو و فاسد در جزایر از آن‌ها برای انجام کارهای خلاف استفاده کنند؛ چرا که به این شکل آن‌ها می‌توانند پول لازم برای عبور از اندونزی را به دست آورند؛ بنابراین آن‌ها علاوه بر ورود غیرقانونی به اندونزی ممکن است دست به کارهای خلاف دیگر هم بزنند. به گفته "دیان ویرنجوریت"، سفیر اندونزی در کشورمان، ایران چهارمین کشور در لیست سیاه اندونزی بعد از افغانستان، پاکستان و سریلانکا به خاطر مسایل پیش آمده است!
وی می‌گوید: «ما ابتدا شرایط سفر به اندونزی را برای ایرانی‌ها تسهیل کردیم، اما بعداً با مشکلاتی مواجه شدیم و سعی کردیم قوانین سخت‌گیرانه تری از جمله رزرو هتل یا در اختیار داشتن بلیط بازگشت و غیره را اعمال کنیم. اما این هم فایده‌ای نداشت. از هر 10 نفر ایرانی که به اندونزی می‌آیند، پنج نفر آن‌ها باز نمی‌گردند. در حال حاضر پنج هزار شهروند ایرانی به دلیل تلاش برای ورود غیرقانونی از خاک این کشور به استرالیا در بازداشتگاه‌های اندونزی به سر می‌برند.»
به گفته وی «دولت اندونزی به خاطر مشکلات پیش آمده از ماه آینده صدور ویزا در بدو ورود برای ایرانیان را منتفی می‌کند که این قانون از 20 آگوست (29 مرداد) لازم الاجراست و پیامدهای قطع ویزا برای ورود این است که ورود ایرانی‌ها به اندونزی سخت‌تر می‌شود و اگر در گذشته افرادی با ویزای بدو ورود وارد اندونزی می‌شدند و قصد سفر به استرالیا را داشتند و به هر دلیلی دستگیر می‌شدند و می‌خواستند برگردند می‌توانستند در صورت عدم خلاف دیگر به ایران بازگردند اما با قانون جدید در صورتی که هر ایرانی ویزا نداشته باشد از همان بدو ورود مرتکب جرم شده و مستقیما به زندان می‌رود.»
در حال حاضر پلیس و دولت استرالیا کمک‌هایی به دولت اندونزی کرده تا مانع از حرکت کشتی‌ها شود و کار اطلاعاتی ـ امنیتی گسترده‌تری در سواحل اندونزی انجام می‌دهد. با توجه به اینکه همکاری تنگاتنگی در رابطه با قاچاق انسان به استرالیا بین پلیس دو کشور وجود دارد، لذا در حال حاضر احتمال عزیمت اتباع خارجی به صورت قاچاق به استرالیا تقریباً به صفر رسیده است.
گفته شده از آغاز سال 2013 تاکنون، بیش از 15 هزار پناهجو برای رسیدن به خاک استرالیا جان خود را برای این سفر دشوار به خطر انداخته‌اند.

مروری بر زندگی پناهجویان در جزایر اقیانوسیه
کشورهای مهاجرپذیر مانند کانادا، استرالیا و غیره عموماً مهاجرانی را می‌پذیرند که صاحب ثروت و سرمایه و تحصیلات بالا باشند. افرادی که با ورودشان به این کشورها بتوانند به اقتصاد، صنایع، مراکز علمی و دانشگاهی آن‌ها کمک کنند. این کشورها به دنبال جذب نخب‌گان ممالک دیگر هستند نه افراد معمولی. کسانی که از تخصص و سواد بالایی برخوردار نبوده و بدون داشتن برنامه‌ای مشخص و صرفاً به امید دستیابی به آینده‌ای بهتر به سمت ممالک دیگر سرازیر می‌شوند، راه به جایی نمی‌برند.
بنابراین شرایط مهاجران غیرقانونی که موفق می‌شوند خود را به آب‌های استرالیا برسانند بسیار تاسف برانگیز است و برای افرادی که از دور دل به ادعاهای حقوق بشری استرالیا می سپرند قابل تصور نیست.
حوادث دریایی و مرگ این مهاجران تنها بخش کوچکی از مخاطرات این نوع مهاجرت محسوب می‌شود. به دلیل غیرقانونی بودن این اقدام و همراهی با خلاف‌کاران و قاچاقچیان حرفه‌ای، بسیاری از این پناهجویان در طول این مسیر با سخت‌ترین شرایط انسانی مورد بازداشت، تعرض و سرقت قرار گرفته‌اند و اگر هم از این حوادث جان سالم به در برده‌اند پس از رسیدن به خاک کشور استرالیا سرنوشت روشنی در انتظار نداشته‌اند.
زندگی در جزایر کریسمس، گینه نو، نائورو و مانوس برای مهاجران غیرقانونی و پناهندگان به استرالیا از جمله مصادیق جنایت‌های دولتی خاموشی است که هیچ‌گاه به باور این افراد راه نیافته بود.
اخیراً نخست وزیر استرالیا برای سخت‌تر کردن شرایط پناهجویانی که با قایق خود را به این کشور می‌رسانند با رئیس جمهور نائورو توافق نامه‌ای امضا کرد که براساس آن، پناهجویانی که از کشورهایی مثل اندونزی خود را با قایق به سواحل استرالیا می‌رسانند برای بررسی شرایط پناهندگی و طی شدن روند آن به جزایر اقیانوس آرام منتقل خواهند شد. سیاست جدید دولت استرالیا درباره پناهجویان به دنبال غرق شدن دو قایق حامل پناهجویان در هفته‌های اخیر کلید خورد و در گام اول نخست وزیر این کشور توافقنامه مشابه‌ای با رئیس جمهور گینه نو امضا کرد.
«جزیره کریسمس» در استرالیا که در حال حاضر به منظور اسکان مهاجران مورد استفاده قرار گرفته، مکانی است که بیشتر به اردوگاه‌های اسیران جنگی شبیه است و پناهجویان پس از مدتی اقامت در آنجا دچار افسردگی، یاس و نومیدی و تالمات روحی و روانی می‌شوند. پناهجویان بازداشت شده به دلیل فشار روحی ناشی از بازداشت‌های طولانی مدت و نرسیدن به آرزویشان دچار افسردگی‌های شدید و حتی خودکشی نیز می‌شوند. آن‌ها پس از سپری کردن مدت طولانی در بازداشتگاه‌های اداره مهاجرت و پرداخت مبلغ کلان برای آزادی ناگزیر به ماندن اجباری برای طولانی مدت بدون امکان اشتغال، تحصیلات رسمی برای فرزندان و یا هرگونه امکانات پزشکی و اجتماعی هستند که در بسیاری از این موارد با توجه به مشکلات بسیار زندگی مجبور به بازگشت به ایران می‌شوند.
«نائورو» جزیره‌ای در اقیانوس هند است که در فاصله‌ای دور از استرالیا قرار دارد. بر اساس گزارش‌ها در جزیره نائورو میزان عنصر فسفر از حد معمولی بیشتر است و در گذشته از این جزیره فسفات استخراج می‌کرده اند. وجود فسفر فراوان در خاک این جزیره زندگی انسان را تا اندازه‌ای دچار مشکل می‌کند و اقامت در این شرایط باعث بیماری‌های پوستی و آسم می‌شود.
پناهجویانی که در نائورو و مانوس زندگی می‌کنند از امکانات زندگی محرومند و مانند انسان‌های قرون وسطا و بدون امکانات در حال بدی به سر می‌برند. در چادرهایی که برای آن‌ها نصب شده هیچ گونه امکاناتی وجود ندارد. آن‌ها باید با آب شور حمام کنند و اندک مقدار آب آشامیدنی در اختیار دارند. آن‌ها صرفا زمانی که باران می‌بارد می‌توانند بدن خود را با صابون بشویند. پناهجویان در این شرایط با زندگی تحقیرآمیز روبرو هستند و به این دلیل دچار بیماری‌های روانی می‌شوند.
«پاپوآ گینه نو» هم در شمال استرالیا و شرق اندونزی کشوری فقیر و کاملاً روستایی است و تنها ۱۸ درصد مردم آن شهرنشین هستند و بسیاری از نقاط آن را هنوز جنگل‌های دست‌نخورده و زیستگاه قبایل ابتدایی دور از تماس با تمدن امروزی تشکیل می‌دهد.
در کشور نه چندان ثروتمند پاپوا گینه نو جرم و بی‌قانونی یک مشکل جدی است. این مشکل به طور خاصی در پایتخت این کشور نگران کننده بوده به طوریکه ماه گذشته میلادی چهار تبعه چینی در این شهر کشته شدند.
این کشور از چندفرهنگی‌ترین کشورهای جهان است و مردم آن از قبایل بسیار زیاد و متفاوتی تشکیل شده‌اند که قوم پاپوآ بزرگ‌ترین آن‌ها است. ۹۶ درصد از مردم پاپوآ گینه نو مسیحی هستند؛ در این کشور چهار هزار مسلمان نیز سکونت دارند. این کشور با موجی از جرایم خشونت آمیز به ویژه علیه زنان رو به روست که محکویت‌های بین‌المللی را در پی داشته است.
چندی پیش برخوردهای غیرانسانی و وحشیانه در این جزایر با اعتراض پناهجویان روبرو شد که در پی آن پناهجویان خیمه‌ها را به آتش کشیدند و پلیس برای آرام کردن این فضای متشنج از گاز اشک آور استفاده کرد که در نهایت تعدادی از پناهجویان در این درگیری‌ها جان خود را از دست دادند.
البته نباید فراموش کرد عده‌ای از ایرانیان نیز که سال‌ها قبل به امید مهاجرت به استرالیا و اخذ پناهندگی از این کشور به اندونزی سفر کرده‌اند به دلیل عدم دستیابی به هدفشان ناچار در اندونزی روزگار می‌گذرانند که آن هم مسائل و مشکلات خاص خود را داراست. امید است آن دسته از هموطنانی که احتمالاً قصد انجام چنین اقدامی را دارند بیهوده سرمایه خود را به کام قاچاقچیان انسان نریخته و عمر خود را برای دستیابی به امیدی واهی تلف نکنند.