محمدصادق مفتح در پاسخ به این سوال که در دو سال گذشته تحریم نظام سلطه علیه اقتصاد ایران تشدید شده است و تشدید این تحریم‌ها آثار خود را در حوزه صنعت و تجارت خارجی بیش از پیش نشان داده است، اظهارداشت: در این میان سوال بزرگی که مطرح است این است که آیا تحریم‌ها موفق بوده یا خیر و بدون هیچ‌گونه سوگیری سیاسی باید به این سوال جواب داد.

اگر بگوئیم خیلی تاثیر گذار بوده است، درست نیست و اگر بگوئیم بی‌تاثیر بوده است هم درست نیست، باید این موضوع را بررسی کنیم که آنطور که تحریم‌کنندگان می‌گفتند این تحریم‌ها فلج کننده بوده است و آیا توانسته اقتصاد ما را فلج کند یا خیر؟

* تحریم نتوانست جریان ورود کالا به کشور را مسدود کنند

مفتح تصریح کرد: گله‌مندی مختلف رسانه‌ها از واردات خودروی لوکس و کالاهای غیرضروری نشان دهنده این موضوع است که تحریم‌ها هم نتوانسته‌اند جریان ورودی کالا به کشور را مسدود کنند و این در شرایطی است که برخی فعالان اقتصادی اعلام کردند اقتصاد ما دچار قحطی می‌شود.

وی افزود: تحریم‌های صورت گرفته بر علیه اقتصاد ما عمدتاً بانکی بود و نشأت گرفته از تئوری معاون وقت رئیس جمهور آمریکا بود که به دنبال مختل کردن جریان ورود کالا به کشور بودند اما اگر به آمارهای تجارت خارجی نگاه کنیم، متوجه می‌شویم که تحریم‌کنندگان به اهداف خود نرسیده‌اند چرا که در سال گذشته با رشد افزایش صادرات غیرنفتی مواجه بودیم، درست است که به رقم 70 میلیارد دلاری که هدف گذاری کرده‌بودیم نرسیدیم اما شیب رشد صادرات تند‌تر شده بود.

* تحریم ها نتواست اقتصاد مارا فلج کند

قائم‌مقام اجرایی وزیر صنعت گفت: در دو سال گذشته تحریم‌های مالی و اعتباری کشور نه تنها اقتصاد ما را فلج نکرد بلکه باعث توسعه کشور هم شد، در صادرات غیر نفتی گام بلند‌تری برداشتیم و در برخی موارد هم ناچار شدیم تا نظام گروه‌بندی کالا را برای واردات و جلوگیری از واردات برخی کالاها اجرا کنیم، واقعیت این است که نظام سلطه نتوانست کاری بکند بلکه ما مدیریت ارزی مناسبی داشتیم، در دنیا هیچ‌چیزی وجود ندارد که با قاطعیت بتوانیم بگوییم تهدید 100درصد و یا فرصت 100 دردصد است چرا که ما معتقدیم تهدید‌ها می‌تواند به فرصت و فرصت می‌تواند به تهدید تبدیل شود، این بستگی به نوع برنامه‌ریزی ما دارد.

مفتح گفت: ادعا می‌کنم با تمهیدات وزارت صنعت و دولت در بسیاری از بخش‌ها، ملت ایران تهدید تحریم را به فرصت تبدیل کرد، به طوری که حداقل در 26 گروه کالایی با افزایش تولید مواجه بوده‌ایم و در آمار صادرات غیرنفتی سال 91 سهم صادرات محصولات صنعتی رشد قابل توجهی داشته است.

* ادغام قدرت انعطاف پذیری را زیاد کرد

وی در واکنش به این سوال که شما خیلی خوش‌بینانه به تحریم نگاه می‌کنید و ظاهراً آمارهای شما آمارهایی است که نشان دهنده رشد و توسعه کشور است و به نحوی از عملکرد خود دفاع می‌کنید، درحالی که بسیاری از بنگاه‌های اقتصادی یا ورشکسته شده اند و یا با 50 درصد ظرفیت خود کار می‌کنند، اظهارداشت: من الان این موضوع را به صورت کلان بررسی می‌کنم، در نگاه خرد حق با شماست ممکن است برخی بنگاه‌ها هم نتوانسته باشند خودشان را با شرایط وفق دهند، اما اینکه صادرات غیر نفتی ما افزایش داشته است یک واقعیت است، اینکه با رشد صادرات محصولات صنعتی مواجه هستیم یک واقعیت است و ما مدعی این نیستیم که تحریم‌ها بی تاثیر بوده است، اینکه بسیاری از بنگاه‌ها تعطیل شده است نمی‌تواند حرف کاملاً درستی باشد، چرا که در صنایع پایین دستی پتروشیمی ما شاهد احیاء صنعت بودیم و این یک واقعیت است ، اینکه در نگاه کلان صنعت نساجی ما شکوفایی بالایی داشته است یک واقعیت است نمی‌توان منکر این واقعیت‌ها شد.

قائم مقام اجرایی وزیر صنعت گفت: ادغام دو وزارتخانه صنعت و بازرگانی فرصت خوبی بود تا قدرت انعطاف‌پذیری ما را بیشتر کند و اگر این ادغام صورت نگرفته بود به آسانی نمی‌توانستیم از این گردنه‌ها عبور کنیم چرا که اگر در مورد موضوعی در گذشتنه دو وزارتخانه صنعت و بازرگانی باید 6ماه جلسه می‌گذاشتند اما پس از ادغام با یک جلسه نیم ساعته دو معاون وزیر مشکل حل می‌شود.

*وقتی دشمن شلیک می‌کرد ما جای خالی می‌دادیم

وی افزود: دشمن سیستم هوشمندی برای فلج کردن اقتصاد ما بکار گرفت و هنوز هم ادامه دارد. با بیانیه‌هایی که می‌دهند دائماً به دنبال اهداف خودشان هستند لذا ما باید در روال‌های جاری و مرسوم بازرگانی خارجی، واردات و صادرات تغییر جدی می‌دادیم .

مفتح در پاسخ به این سوال که تغییراتی که ما از آنها صحبت می‌کنید بیشتر باعث سردرگمی تجار در حوزه واردات و صادرات شد، گفت: درست است برخی تعبیر می‌کردند که تصمیمات پشت سر ما باعث سردرگمی می‌شود در حالیکه اینگونه نبود بلکه این نشان دهنده انعطاف بیش از حد ما برای مقابله با تحریم‌ها بود، شما وقتی زیر آتش دشمن در جاده‌ای حرکت می‌کنید احمقانه‌ترین حالت این است که مستقیم حرکت کنید، اتفاقاً در چنین شرایطی باید به سرعت تغییر مسیر داد باید نقاط حرکت را عوض کرد در واقع کاری که ما می‌کردیم این بود که وقتی دشمن شلیک می‌کرد ما جای خالی می‌دادیم.

*سه استراتژی مهم در مقابل تحریم‌ها اجرا کردیم

وی افزود: ما در مقاطع زمانی مختلف تعرفه‌های واردات یا صادرات را مرتباً تغییر می‌دادیم و یا اینکه مباحثی مثل مابه‌التفاوت ارزی اعمال شد ، در واقع اینها مانورهایی بود که انجام می‌دادیم تا تبدیل به یک هدف ثابت برای دشمن نشویم.

قائم‌مقام اجرایی وزیر صنعت گفت: ما سه استراتژی مهم در مقابل تحریم‌ها اجرا کردیم، اول به روز رسانی دائم و مستمر دستورالعمل‌ها و حرکت شطرنجی در مقابل تشدید تحریم‌ها، دوم تکثر بازارهای صادراتی و اقلام صادراتی چرا که دشمن سعی می‌کرد تا درجه آزادی ما را در تجارت خارجی بگیرد یعنی انتخاب‌هایمان را محدود کند حتی ما در مقابل سعی کردیم بازارهای سنتی تامین مواد اولیه را تکثیر کنیم تا آزادی عمل بیشتری داشته باشیم و استراتژی سوم نزدیک کردن تشکل‌های تولیدی و تجاری به همدیگر و ایجاد حلقه‌های همکاری برای ایجاد هم‌پوشانی بیشتر و مصون‌تر کردن روابط تجاری است.

* 4 روش استفاده از ارز صادرکننده

مفتح گفت: برای مدیریت ارزی کشور از 4 روش استفاده کردیم. یکی اینکه صادر کننده خودش وارد کننده مواد اولیه باشد، دوم اینکه ارز صادراتی را به یک وارد کننده بدهند، سوم ارز خود را به اتاق مبادلات ارزی بدهد و چهارم اینکه در حساب شخصی خود در یک بانک ایرانی پس‌انداز کند.

وی افزود: ایجاد اتاق مبادلات ارزی یک بستر برای آن بود تا کارخانجات تولیدی بتوانند ارز خودشان را راحت‌تر دریافت کرده و کالای مورد نیازشان را وارد کشور کنند که این از ابتکارات وزارت صنعت بود، تسهیل صادرات و کاهش روش‌های بروکراتیک در واردات مواد اولیه و ایجاد تسهیل در فضای کسب و کار از جمله مزایای ایجاد اتاق مبادلات بود.

قائم‌مقام اجرایی وزیر صنعت گفت: با افزایش نرخ ارز از هزار تومان به 2500 تومان ، ما شاهد افزایش قیمت خودرو بودیم اما برای آنکه با کاهش تقاضا در داخل مواجه نباشیم، اقدام به بازاریابی صادرات خودرو کردیم و با رشد صادرات خودرو در سال 91 افت تقاضای بازار داخلی را به نحوی جبران کردیم.

* سرمایه در گردش بنگاه باید 30 برابر می شد

وی در واکنش به این سوال که در بسیاری از بنگاه‌های تولیدی با کاهش تولید مواجه بوده‌ایم اظهارداشت: زمانی که مبنای دلار ما از هزار تومان به 2500 تومان رسید به این معنا است که سرمایه در گردش بنگاه 2.5 برابر شود یعنی سرمایه در گردش آنها حداقل باید 2.5 برابر افزایش پیدا کند و این در شرایطی است که گشایش LC با 10 درصد آورده انجام می‌شد اما زمانی که شرایط گشایش LC سخت شد و از 10 درصد به 130 درصد رسید باید سرمایه در گردش بنگاه 30 برابر می‌شد یعنی در این میان باید نظام بانکی تسهیلات مناسب را در اختیار بخش تولید کشور می‌گذاشت. تأمین سرمایه در گردش مورد نیاز بنگاه‌ها و لزوم 30 برابر شدن آنها هیچ ربطی به تحریم‌ها نداشت بلکه تصمیمی‌بود که در نظام بانکی کشور گرفته شده بود.

* نظام بانکی نقدینگی را به بخش های مخرب پمپاژ کرد

مفتح گفت: از طرفی با افزایش پایه پولی کشور و افزایش نقدینگی در کشور شاهد رشد تورم بودیم اما این افزایش نقدینگی کجا می‌رفت؟ این نشان می‌دهد که اقتصاد ما مشکل کمبود پول نداشت و اقتصاد ما از پول زیاد در دست مردم لطمه می‌خورد، بانک‌ها پول دارند اما به بخش تولیدی کشور تسهیلات نمی‌دهند در واقع بخشی در اقتصاد وجود دارد که در اولویت نیست اما همه نقدینگی کشور را می‌بلعد و مدیریت این بخش باید توسط نظام بانکی انجام می‌شد.

وی افزود: در واقع نظام بانکی تبدیل به پمپی شده است که نقدینگی را نه تنها به تولید نمی‌دهد بلکه در بخش‌های غیرضروری مثل سکه‌بازی‌ها، بازار سوداگری مسکن و در بخش‌های مخرب و غیر مفید تزریق می‌کند برای اینکه تحریم‌ها بی اثر شود باید نظام بانکی میزان تخصیص خود را نسبت به بخش تولید کشاورزی افزایش دهد.

گفتگو از رضا کیمیایی