جهاد يعني تلاش و كوشش در راه ارزش هاي والا...» پس جهاد، فقط جنگ نيست! جهاد به معني كوشش وسعي است كه قدمتي به اندازه قدمت بشريت دارد. جهاد تلاش اعتقادي، خودآگاهانه، همه جانبه، همگاني و هميشگي است. جهاد چه در سطح خرد ( مبارزه با نفس ) و چه در در سطح كلان ( پيكاري اجتماعي براي محو ظلم و بي عدالتي ) از انگيزه‌هاي دروني افراد سرچشمه مي‌گيرد.
قالیباف و اندیشه مدیریت جهادی
مدیریت و کار جهادی، یکی از پررنگ ترین وجوه کاری دکتر قالیباف در رزومه کاری و مدیریتی وی محسوب می شود. انجام طرحها و پروژه های مختلف و طرحهای کلان با امکانات و زمان محدود نظیر بهره برداری از فاز یک پارک ولایت به عنوان بزرگترین بوستان خاورمیانه در ۷۷ روز کاری، گذاشتن روز شمار اتمام پروژه های بزرگ شهری و عمرانی و تعهد به عهد، مدیریت بحران هایی نظیر سیلاب اخیر تهران با الگو گرفتن از سبک مدیریت جهادی و طرحهای مختلف دیگر در حوزه های عمرانی و سازندگی از جمله نمونه های کار جهادی به سبک فعالیت های مخلصانه دفاع مقدس در کارنامه محمدباقر قالیباف محسوب می گردد، که نشات گرفته از همان روحیه جهادی سالهای حضور در عرصه های خون و حماسه در دوران دفاع مقدس است.
قالیباف در رابطه با این فرهنگ غنی و انسان ساز معتقد است: "عشق به دین و ملت و التزام عملی به تدبیر و خرد، عصاره فرهنگ جهادی است، همانطور که آزادی خرمشهر نمونه ای از مصادیق این فرهنگ بوده است. اما موفقیت این الگو تنها به میدان جنگ خلاصه نمی‌شود بلکه این فرهنگ منطق کلی انقلاب و الگوی اساسی ما برای موفقیت در تمام عرصه‌های جامعه است. امروز مهم‌ترین وظیفه ما در گرامیداشت عملی یاد و راه شهدا، تلاش در جهت احیای فرهنگ اصیل جهادی و مبارزه با تحریفات و سطحی‌نگری‌ها نسبت به آن است.”
قالیباف معتقد است که فرهنگ جهادی بر مبنای تعریف حقیقی آن تمام مؤلفه‌های فوق را در بر دارد و ازاین‌رو می‌تواند به بهترین نحو تأمین‌کننده منویات مقام معظم رهبری درخصوص نیل به پیشرفت و عدالت در ایران اسلامی باشد. به اعتقاد محمدباقر قالیباف، هشت سال دفاع مقدس و عملیات رزمندگان اسلام با همه فراز و فرودش به خلق فرهنگی غنی منجر شد، همان تفکری که به‌عنوان فرهنگ پایداری از آن نام می‌برند.
حال به مهمترين ويژگيهاي فرهنگ جهادي،که می تواند به عنوان الگوی مناسب مدیریتی برای جهاداقتصادی مطرح شود اشاه می کنیم: مديرت جهادي شيوه‌اي خاص از علم و هنر هماهنگي جهت تحقق اهداف سازمانی است که رنگ و لعاب جهادي داشته که در آن مديريت نعمتي براي خدمتگذار به مردم می باشد.
خصوصيات فرهنگ جهادي:
فرهنگ جهادي آداب، كردار و روشهايي در طرز فعاليت، شيوه معاشرت، نوع مديريت و روش تفكر و انديشه بوده كه با نوع و شيوه روشهاي انجام كار در ساير فرهنگها، متفاوت بوده واغلب افرادجامعه براين فرهنگ صحه گذاشته و آن را فرهنگ انسان ساز دانسته و خواستار تعميم آن به ساير موارد بوده‌اند.
همه باهم بودن:
كلمه «همه باهم» در فرهنگ جهادی به معني آن است كه همه افراد در تحقق اهداف تلاش و تشريك مساعي مي‌نمايند.
ايمان و اعتقاد:
يكي از وجوه بارز فرهنگ جهادي داشتن ايمان و پايبندي به ارزشهاي ديني است. به همين منظور تلاش در فرهنگ جهادي فقط تلاش مادي نیست،بلكه تعميم و گسترش ارزشهاي ديني، تقيد عملي به اخلاق اسلامي و رعايت موازين شرعي و گسترش دستاوردهاي انقلاب اسلامي در فعاليتهاي جهادگران نمايان است.
اخلاص:
يكي از ارزشهايي كه در فرهنگ جهادی نسبت به ساير فرهنگ ها پررنگ‌تر جلوه مي‌نماید، اخلاص در انجام وظايف است. اخلاص به معني پاك كردن نيت از شرك و رياست و يك امر قلبي و وجداني است. عمل خالصانه عملي است كه فقط به نيت تقرب به خدا صورت مي‌پذيرد. اگر در نيت كسي مقاصد ديگري باشد، عمل او خالص و مخصوص خدا نيست. در فرهنگ جهاد هر تلاشي براي قرب خدا انجام مي‌شود.
خدمتگزاري:
خدمتگزاري به مردم محروم كشور از آرمانهاي مهم فرهنگ جهادی است. توفيق خدمتگزاري به مردم محروم جزء نعمت‌هاي بزرگ خداوندي شمرده و از انجام آن نه تنها خسته بلكه لذت مي‌برند و شكر نعمت را در خدمتگزاري بيشتر و بهتر مي‌دانند.
كار مضاعف:
يكي از تفاوتهاي فرهنگ جهادی نسبت به ساير فرهنگ ها در ميزان تلاش و جديت آن است. روحيه تلاش، جديت و ايثارگري تبلور فرهنگ جهادی است. كلمه جهاد تداعي بخش تلاش و جديت در امور است. اگر بخواهند بگويند كه با جديت و تلاش بيشتري كار كنيد مي‌گويند كه جهادي كار كنيد. يكي از مصاديق جهادي عمل كردن،تلاش خستگي‌ناپذير و جديت در پيگيري امور است.
همت مضاعف:
همت مضاعف بستري است كه موفقيت‌هاي ديگر نيز از آن حاصل مي شود. يكي از عوامل موثر در موفقيت جهاد كه به عنوان الگو مطرح گشت همت والاي جهادگران بود. همت مضاعف باعث خود باوري مي شود،سازمانها و افرادي كه خود را باور نداشته باشند ديگران نيز آنها را باور نخواهند نمود. خودباوري از اعتماد به نفس سرچشمه مي‌گيرد و اعتماد به نفس نيز چيزي جز تكيه بر همت والا نيست.
فروتني:
شكي نيست كه يكي از مهمترين و برترين صفات و ويژگيهاي فرهنگ جهادي فروتني و تواضع است. فروتني يكي از ارزشهاي مورد احترام و تكريم در جهاد بوده است كه محيط و شرايط را براي برقراري صميميت و دوستي فراهم مي‌نمود.
ترويج انقلاب:
با توجه به نوپا بودن انقلاب اسلامي و از طرف ديگر پايين بودن امكانات و تجهيزات اطلاع‌رساني، بسياري از مردم روستائيان با اهداف و ارزشهاي انقلاب اسلامي بيگانه بودند جهادگران علاوه بر تلاش مادي در روستاها به عنوان پيامبر انقلاب نقش مهمي را ايفا مي‌نمودند. مردم روستابيشترين اطلاعات در مورد انقلاب را از جهادگران كسب مي‌نمودند.
كار با مهر:
در جهاد افراد به صورت داوطلبانه مشغول خدمت شدند. يكي از ويژگي فعاليتهاي داوطلبانه وجود عشق و مهر به كار است. با مهروعشق كار كردن يعني با صميم قلب و شادمانه كار كردن است.انجام كار مهمترين انگيزه براي جهادگران بوده و از نتيجه كار احساس شادماني مي نمودند.
مسئوليت‌پذيري:
مسئوليت‌پذيري در فرهنگ جهاد بسيار بالاست، زيرا فلسفه ورود برخي از نيروهاي ارزشي به جهاد به خاطر احساس مسئوليت بوده است. دفاع از كشور و محروميت‌زدايي از چهره روستاها و انجام كارهاي زمين مانده همه نشان‌دهنده ميزان بالاي مسئوليت‌پذيري در جهادگران بوده است.
شجاعت و جسارت:
شجاعت و جسارت در فرهنگ جهاد تبلور می یابد. شايد عمده‌ترين دليل آن را در عدم محافظه‌كاري نظام مديريتي آن جستجو نمود. شجاعت صفتي بود كه امام (ره) در آخرين پيام خود پس از ده سال فعاليت جهاد به آن نسبت دادند و فرمودند: «شجاعت دلير مردان و شيرزنان جهادي‌مان در جهادمان عليه كفر و بيداد زبانزد خاص و عام است.»
مدير پروري:
يكي از ويژگيهاي فرهنگ جهادي مديرپروري است. با توجه به فرهنگ جهاد و ساير عوامل موثر و وجود نيروهاي با انگيزه و ارزشي، افرادي تربيت يافتند كه بعدها سكان بساري از كشتي‌هاي در باتلاق گير افتاده را بدست گرفتند.
پويايي و بالندگي:
يكي از تفاوتهاي بارزي كه مي‌توان در فرهنگ جهادي ملاحظه نمود، پويايي، بهبود و بالندگي است. ايستايي، در جا زدن و رضايت به وضع موجود در فرهنگ جهاد مذموم است. فرآيند تغييرات در فرهنگ جهادی همواره تغيير در جهت تحول، بالندگي و بهتر شدن است.
