مقدمات سرشماری ۱۴۰۵ بصورت روش‌های ثبتی برای استان در حال انجام است
رییس سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی خوزستان با بیان اینکه ما در استان تلاش کردیم تصمیم‌گیری‌ها بر مبنای آمار انجام شود، گفت: ما باید نقشه راهی برای حرکت به سمت روش‌های ثبتی داشته باشیم که در بخشی از سرشماری ۱۴۰۵ این اتفاق خواهد افتاد و در حال آماده‌سازی مقدمات آن در استان هستیم.
مهرداد نیکو امروز ۱۴ آبان در مراسم گرامیداشت روز آمار و برنامه‌ریزی که به صورت برخط با حضور رییس مرکز آمار ایران برگزار شد، با اشاره به اجرای سرشماری کشاورزی، اظهار کرد: این سرشماری حاصل همکاری فرمانداری‌ها، دستگاه‌های اجرایی به‌ویژه جهاد کشاورزی و یک کار تیمی است و در کار آماری باید همدلی و مدیریت منسجم وجود داشته باشد.
وی افزود: این کار طبیعتاً ابزارها و زیرساخت‌های خود را می‌طلبد؛ بنابراین تولید آمار، دارای یک وجه فنی و علمی و یک وجه اجتماعی و کار تیمی است. هرچقدر خود را در وجه اول تجهیز کنیم و از وجه دوم غافل شویم، به سرمنزل مقصود نخواهیم رسید. ما وظیفه داریم به‌صورت متعادل به بحث علمی و فنی و همچنین کار تیمی و همدلی در این حوزه توجه کنیم.
نیکو با بیان اینکه توسعه کشور مبتنی بر مدیریت کارآمد و مدیریت کارآمد مبتنی بر برنامه‌ریزی است، گفت: برنامه‌ریزی ریشه در آمار دارد؛ بنابراین آمار باید روزآمد و با صحت بالا باشد و طبیعتاً اگر ۵ یا ۶ سال از آماری بگذرد، اثرگذاری لازم را نخواهد داشت.
رییس سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی خوزستان تاکید کرد: آمار باید مبتنی بر روش‌های علمی و دارای دقت و کیفیت لازم باشد. دقیق بودن آمار باعث می‌شود نهاده‌ها به‌خوبی توزیع شوند و از این جهت، آمار مبنای توزیع منابع است که می‌تواند بودجه یا نهاده‌های کشاورزی و... باشد. هرچقدر آمار بروزتر و دقیق‌تر باشد، طبیعتاً به توزیع بهتر منابع منجر می‌شود.
وی با اشاره به دشواری فرآیند آمارگیری، خاطرنشان کرد: آمارگیری کار طاقت‌فرسایی است و آمارها باید در زمان مشخصی تحویل داده شوند و زمان‌بندی فشرده‌ای دارد. تحویل آمارها حتی نباید یک روز تأخیر داشته باشد زیرا تمام کشور این کار را با هم انجام می‌دهد و پذیرفتنی نیست که اطلاعات با تأخیر ارائه شود. ما در استان تلاش کردیم تصمیم‌گیری‌ها بر مبنای آمار انجام شود.
نیکو گفت: سرشماری کشاورزی با وجود زمانی که از دست دادیم، قابل انجام بود و می‌دانستیم که با همدلی و همراهی آمارگیران می‌توان این زمان از دست‌رفته را جبران کرد. کار با جدیت و با حضور سازمان جهاد کشاورزی، دستگاه‌های مرتبط، فرمانداران و همچنین استاندار آغاز شد.
وی ادامه داد: طبیعتاً وقتی مقام عالی استان به موضوع ورود کرد، کار با دلگرمی و جدیت بیشتری پیگیری و موجب شد سرشماری کشاورزی به عنوان دومین طرح بزرگ آماری بعد از طرح نفوس و مسکن مطرح شود. سرشماری کشاورزی عمدتاً خارج از شهرها انجام می‌شود و این سرشماری با سربلندی، کیفیت خوب و با تأیید مرکز آمار انجام شد.
رییس سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی خوزستان با اشاره به طرح سرشماری نفوس و مسکن، اظهار کرد: تغییر و تحولاتی در روش تولید آمار در حال رخ دادن است. ما در حال انتقال از آمارهای پیمایشی به روش مبتنی بر آمارهای ثبتی هستیم. برای این کار باید زیرساخت‌ها مهیا و قابلیت پیوند و لینک کردن آمارها نیز ایجاد شود. این سه مورد پیش‌نیاز آمارهای ثبتی است.
نیکو افزود: مهیا کردن زیرساخت‌ها با تأمین منابع قابل انجام است، اما شناسایی داده‌ها و پیوند آمارها بسیار دشوار است. تغییر از آمارهای پیمایشی به آمارهای ثبتی یک فرآیند تدریجی است و به‌هیچ‌وجه نمی‌توان در یک سرشماری به‌طور کامل از آمارهای سنتی به آمارهای ثبتی رفت.
وی گفت: اگر در انجام این کار موفق شویم، اتفاق مثبت رخ می‌دهد و دشواری‌های گردآوری آمار با مراجعه حضوری به حداقل می‌رسد. آمار در زمان تولید ثبت و کاربرد آن مشخص می‌شود. ما باید نقشه راهی برای حرکت به سمت روش‌های ثبتی داشته باشیم که ان‌شاءالله در بخشی از سرشماری سال ۱۴۰۵ این اتفاق خواهد افتاد و در حال آماده‌سازی مقدمات آن در استان هستیم.
موسوی‌طلب رییس گروه طرح‌های آماری خوزستان نیز در این مراسم با ارائه گزارشی از آخرین سرشماری عمومی کشاورزی، اظهار کرد: سرشماری کشاورزی، فرآیند گردآوری اطلاعات از تمامی فعالیت‌های مختلف کشاورزی است. این فعالیت‌ها شامل پرورش محصولات سالانه نظیر گندم، جو، شلتوک، ذرت و سایر محصولات مشابه، پرورش محصولات دائمی مانند پرتقال، سیب، خرما، انگور و دیگر درختان میوه و همچنین پرورش دام‌های مختلف از جمله گاو و گوساله، گوسفند و بره، بز و بزغاله، گاومیش و بچه گاومیش، شتر و بچه شتر می‌شود. علاوه بر این، کشت محصولات گلخانه‌ای، پرورش آبزیان خوراکی شامل ماهیان گرمابی و سردابی و میگو، پرورش طیور، پرورش کرم ابریشم و پرورش زنبور عسل نیز از جمله مواردی است که از بهره‌برداران کشاورزی اطلاعات آن جمع‌آوری می‌شود.
وی با اشاره به اجرای آخرین سرشماری در سال ۱۴۰۳ بیان کرد: روند سرشماری به گونه‌ای بود که ما پیش‌بینی‌های لازم را انجام دادیم و مشکلی در این روند نبود. یک تیم 700 نفری در 30 شهرستان در 45 روز این کار را انجام دادند.بر اساس این سرشماری، بیش از ۱۷۵ هزار بهره‌بردار کشاورزی در استان شناسایی شده‌اند.
موسوی‌طلب ادامه داد: نکته حائز اهمیت این است که ۹۵ درصد از بهره‌برداری‌های کشاورزی متعلق به این بهره‌برداران، در مناطق روستایی واقع شده است. این موضوع، نقش و اهمیت کشاورزی در اقتصاد و معیشت روستایی را به وضوح نشان می‌دهد. تفاوت سرشماری امسال با سال‌های گذشته این بود که ما دستگاه‌های اجرایی را وارد سرشماری کردیم و سرشماری را ثبتی‌تر کردیم.
وی با اشاره به سابقه سرشماری گفت: تاکنون ۵ سرشماری در کشور انجام شده است. چهار سرشماری اول با استفاده از ابزارهای کاغذی انجام شد، اما در سرشماری سال ۱۳۹۳ برای اولین بار از ابزار الکترونیکی (تبلت) استفاده شد و نتایج آن در کوچکترین واحدهای جغرافیایی، یعنی سطح شهر و آبادی، منتشر شد.
موسوی طلب تاکید کرد: مقایسه سرشماری‌های کشاورزی در کشورهای مختلف نشان می‌دهد که جمهوری اسلامی ایران در سطح منطقه آسیا، با انجام ۵ دوره سرشماری، جزو کشورهای پیشرو در این زمینه محسوب می‌شود.
وی در خصوص اهداف سرشماری عمومی کشاورزی بیان کرد: اولین هدف، تهیه یک چارچوب آماری جامع و به‌روز برای انجام آمارگیری‌های نمونه‌ای از بخش کشاورزی در فاصله بین دو سرشماری است. دومین هدف، تولید اطلاعات ساختاری دقیق در سطوح جغرافیایی کوچک است که قابلیت ارائه در قالب طبقه‌بندی‌های چندبعدی را داشته باشد.
رییس گروه طرح‌های آماری خوزستان گفت: این بخش خود شامل موارد متعددی مانند گردآوری اطلاعات پایه‌ای درباره بهره‌برداران، از جمله سن، جنس، سطح سواد و تحصیلات، تهیه اطلاعات ساختاری و پایه‌ای از کل بخش کشاورزی در سطوح جغرافیایی خرد، گردآوری آمار دقیق مربوط به سطح زیرکشت و میزان تولید حداکثر ۵۰ محصول زراعی مهم (مانند گندم، جو، شلتوک، ذرت و ...) به تفکیک کشت آبی و دیم، جمع‌آوری داده‌های مربوط به مساحت باغ‌های بالغ و قلمستان‌ها و همچنین تعداد درختان ۳۷ محصول باغی مهم (از قبیل پرتقال، سیب، خرما، انگور و ...)، گردآوری آمار مربوط به فعالیت‌های پرورش دام، شامل تعداد و ترکیب جنسی دام‌های مختلف مانند گاو، گوسفند، بز، گاومیش و شتر، پوشش دادن فعالیت پرورش طیور به روش سنتی، ثبت اطلاعات مربوط به تولیدات محصولات گلخانه‌ای، آمارگیری از مزارع پرورش آبزیان و گردآوری داده‌های مربوط به پرورش زنبور عسل می‌شود.
وی ادامه داد: سومین هدف، فراهم کردن سرجمع‌ها و اطلاعات کلی و دقیق برای سنجش تغییرات، انجام برآوردهای بین سرشماری‌ها و برنامه‌ریزی‌های کلان بر اساس آخرین داده‌های سرشماری عمومی کشاورزی ۱۴۰۳ است.
موسوی‌طلب با اشاره به استانداردهای تعریف شده برای شناسایی یک بهره‌برداری کشاورزی اظهار کرد: هر واحدی که حداقل دارای یکی از شرایط مورد نظر مانند، داشتن حداقل ۴۰۰ متر مربع زمین زراعی، داشتن حداقل ۲۰۰ متر مربع باغ و قلمستان، پرورش هر تعداد از دام‌های سنگین (شامل گاو و گوساله، گاومیش و بچه گاومیش، شتر و بچه شتر)، پرورش حداقل ۲ رأس دام سبک (شامل گوسفند و بره، بز و بزغاله)، داشتن گلخانه با هر وسعت و اندازه‌ای،داشتن فعالیت پرورش ماهی و میگو در طول ۳۶۵ روز گذشته صرف نظر از وسعت آن، داشتن حداقل یک کندوی فعال زنبور عسل در روز آمارگیری، داشتن فعالیت پرورش کرم ابریشم در طول ۳۶۵ روز گذشته و پرورش طیور به روش سنتی (مانند مرغ، خروس، اردک، غاز، بوقلمون) با داشتن حداقل ۱۰ قطعه در روز آمارگیری باشد، به عنوان یک بهره‌برداری کشاورزی شناخته و آمار آن ثبت می‌شود.
وی تاکید کرد: نکته بسیار مهم در این استانداردها این است که اگر یک بهره‌برداری واجد حداقل یکی از شرایط باشد، اطلاعات تمامی فعالیت‌های کشاورزی آن واحد، حتی آن دسته از فعالیت‌هایی که به تنهایی زیر حدنصاب‌های تعیین شده هستند، نیز به طور کامل پرسیده و در پرسشنامه سرشماری ثبت می‌شود.
موسوی‌طلب در خصوص ظرفیت‌های استان گفت: استان خوزستان از نظر پتانسیل و قابلیت‌های کشاورزی در کشور، جزو نقاط ممتاز و بااهمیت محسوب می‌شود. این استان با دارا بودن بیشترین اراضی قابل کشت، به‌ویژه اراضی آبی، این پتانسیل را دارد که حجم بسیار بالایی از محصولات استراتژیک را تولید کند و حتی کشور را از واردات برخی از این محصولات کلیدی بی‌نیاز کند.
وی افزود: بر اساس نتایج به دست آمده، میزان آب مورد نیاز برای زراعت در استان نسبت به سال‌های گذشته حدود ۲۵ درصد افزایش داشته است. این آمار، لزوم مدیریت هوشمندانه و دقیق منابع آبی را بیش از پیش آشکار می‌سازد. در این زمینه، تعیین و تأمین حقابه، به‌ویژه برای زمین‌های پایین‌دست که عمده مناطق کشت خرما هستند، از اهمیت حیاتی و ویژه‌ای برخوردار است.
وی افزود: نیاز به مدیریت نوین و استفاده از روش‌های جدیدتر برای بهره‌وری حداکثری از ظرفیت‌های دامی استان، کاملاً احساس می‌شود. به‌گونه‌ای که با فعال‌سازی و به‌روزرسانی دامپروری‌های استان، علاوه بر ایجاد اشتغال پایدار، می‌توان رتبه دوم در پرورش دام سبک و سنگین را در بین استان‌های کشور به دست آورد.
موسوی‌طلب در خصوص بخش آبزی‌پروری بیان کرد: لازم است تمرکز بیشتری بر توسعه پرورش آبزیان در آب‌های فراسرزمینی یا استخرهای کنار دریا صورت گیرد تا از این ظرفیت عظیم به نحو مطلوبی استفاده شود.
وی اظهار کرد: اگرچه روند توسعه گلخانه‌ها در استان رو به رشد است، اما این روند نیازمند بازنگری دقیق و همه‌جانبه‌ای از لحاظ شیوه‌های مدیریت و روش‌های سرمایه‌گذاری است تا از تداوم و پایداری این رشد اطمینان حاصل شود.
