درحالیکه دوره پیشدبستانی بهصورت رسمی در نظام آموزشی کشور اختیاری تعریف شده اما خانوادهها با واقعیتی متفاوت روبرو هستند، واقعیتی که در آن ثبتنام کودکان در این دوره به دغدغهای بزرگ و هزینهای سنگین برای خانوار تبدیل شده است.
بر اساس آمار آموزشوپرورش کشور، هر سال صدها هزار کودک وارد پایه ابتدایی میشوند که بخش زیادی از آنها پیش از ورود به مدرسه، دوره پیشدبستانی را گذراندهاند هرچند این دوره بهصورت رسمی اجباری نیست اما خانوادهها آن را مرحلهای مهم برای آمادهسازی فرزندان خود میدانند.بااینحال، به دلیل مشکلات موجود برخی خانوادهها قادر به ثبتنام کودکانشان در این دوره نیستند و خانوادههایی که ثبتنام کردهاند نیز از چالشها و دشواریهایی که برای هماهنگی فرزندشان با همسالان و روند آموزشی باید پشت سر بگذارند، رضایت کامل ندارند.یکی از بزرگترین دغدغههای خانوادهها، هزینههای بالای پیشدبستانی است در برخی مدارس دولتی که اجرای دوره پیشدبستانی به پیمانکاران سپرده میشود، گرچه شهریه نسبت به مراکز آزاد کمتر است اما خانوادهها همچنان باید هزینه وسایل کمکآموزشی، کتاب، پوشهها، وسایل نقاشی، بازیهای فکری و موارد دیگر را به طور جداگانه تأمین کنند، مجموع این هزینهها در اغلب موارد به ۱۰ تا ۱۲ میلیون تومان میرسد، اما باوجوداینکه ۱۹ روز از شروع مدارس میگذرد تاکنون ثبتنام پیشدبستانیها در مدارس دولتی شروع نشده است.در مقابل، مراکز آزاد آموزش پیشدبستانی که عموماً در محلههای خاص و محدودتری فعالیت میکنند، شهریههایی که در بازه ۱۸ تا ۲۸ میلیون تومان دریافت میکنند این رقم بدون درنظرگرفتن هزینههای رفتوآمد، ایابوذهاب یا سرویسهای ایمنی است که خانوادهها برای امنیت کودکان خردسال خود ناچارند بپردازند، خصوصاً در مناطقی که مراکز آموزش در نزدیکی محل سکونتشان وجود ندارد.
مادر ریحانه محمدی در این باره میگوید: ما میدانیم پیشدبستانی اجباری نیست، اما از آن طرف، آموزش ابتدایی به حدی نیست که بدون آن بشود شروع خوبی داشت ما هم نگران هزینهها هستیم و هم نگران آینده فرزندمان.
ارائه گواهی پیشدبستانی سیاستی تشویقی یا بار اضافی؟
مدارس ابتدایی در شرایطی که دوره پیشدبستانی طبق قانون اختیاری است در زمان ثبتنام پایه اول ابتدایی، از والدین درخواست گواهی گذراندن دوره پیشدبستانی دارند این گواهی الزامی نیست و نداشتن آن مانع ثبتنام نمیشود، اما قرارگرفتن آن در میان مدارک خواستهشده باعث نوعی برداشت نادرست و نگرانی در میان خانوادهها شده است.والدین این اقدام را نوعی سیاست تشویقی غیررسمی از سوی آموزشوپرورش میدانند که آنها را در تنگنای روانی قرار میدهد، بسیاری نگراناند که فرزندشان در مقایسه با همکلاسیهایش که دوره پیشدبستانی را گذراندهاند، احساس عقبماندگی یا سرخوردگی داشته باشد.این در حالی است که اگر آموزش رسمی در پایه اول بهاندازه کافی تقویتشده است، نباید نیاز به پیشنیازهایی نظیر پیشدبستانی احساس شود و اگر این دوره واقعاً نقش مؤثری دارد، چرا همچنان بهعنوان یک گزینه اختیاری اما پرهزینه مطرح میشود و رایگان ارائه نمیگردد؟
پیشدبستانی دورهای ضروری اما غیر اجباری
علی شریفی، رئیس اداره تعلیم و تربیت کودک خوزستان در گفتوگو با خبرنگار خبرگزاری فارس؛ با اشاره به دغدغههای مطرح شده درخصوص وضعیت دوره پیشدبستانی اظهار کرد: دوره پیشدبستانی به صورت رسمی و قانونی اجباری نیست و آموزش در این دوره هرگز الزامآور نبوده است چنانچه برداشت اجباری بودن این دوره شکل گرفته، ناشی از تأکید آموزش و پرورش بر ضرورت آن است و نه به دلیل ابلاغیه یا دستور رسمی.وی افزود: اگرچه در سطوح بالای نظام آموزشی کشور تصمیماتی در حال بررسی است که آموزش کودکان ۵ تا ۶ سال را به صورت رسمی و اجباری کند، اما تاکنون چنین مصوبهای تصویب نشده است.رئیس اداره تعلیم و تربیت کودک خوزستان در پاسخ به انتقادها درباره تأخیر در آغاز کلاسهای پیشدبستانی در مدارس دولتی استان افزود: به طور کلی، کودکستانها ماهیتی غیردولتی دارند و کودکستان دولتی فعلاً وجود ندارد با این وجود آموزش و پرورش به منظور حمایت از کودکان اقشار محروم، فضاهای مازاد مدارس دولتی را از طریق مزایده به مؤسسات حقوقی و حقیقی واگذار میکند تا شهریه این مراکز پایینتر از مراکز آزاد باشد.وی افزود: هر ساله دستورالعمل مزایده فضاهای مازاد مدارس در خردادماه از سوی وزارت آموزش و پرورش به استانها ابلاغ میشد، اما امسال این ابلاغیه دریافت نشد و در ۲۸ شهریور شیوهنامهای برای آغاز فرآیند مزایده به مناطق استان ارسال شد که این تأخیر موجب تعویق در شروع فعالیت کلاسهای پیشدبستانی شده است.
شهریه پیش دبستانی به چه صورت است؟
شریفی در پاسخ به ابهامات درباره شهریههای اعلام شده، گفت: مبالغ شهریه بهصورت سیستمی و دقیق از طریق سامانه شهریه محاسبه میشود که اطلاعات ورودی شامل اجارهبهای ملک، تجهیزات، تعداد نوآموزان، حقالزحمه نیروی انسانی و سایر موارد است و به طور خودکار مبلغ نهایی شهریه تعیین میشود.وی تصریح کرد: ارزشگذاری تجهیزات و ملک کودکستانها توسط کارشناسان رسمی دادگستری صورت میگیرد و به همین دلیل، ممکن است شهریهها در مراکز مختلف متفاوت باشد.رئیس اداره تعلیموتربیت کودک خوزستان درباره دغدغه خانوادهها در زمینه توانایی پرداخت شهریه اظهار داشت: بدیهی است که برخی خانوادهها با مشکلات مالی مواجه هستند، اما باید به شرایط مؤسسان کودکستانها نیز توجه داشت که با وجود شرایط اقتصادی و تورم، سرمایه، زمان و توان خود را صرف ارائه خدمات آموزشی کردهاند.شریفی افزود: همچنین ممکن است برخی کودکستانها شهریهای فراتر از مبلغ مصوب دریافت کنند که این موضوع باید مورد رصد و پیگیری دقیق قرار گیرد.رئیس اداره تعلیموتربیت کودک خوزستان خاطرنشان کرد: تمام خانوادهها میتوانند برای استعلام مجوز فعالیت و شهریه مصوب کودکستانها به سامانه امور مؤسسان کودکستانها به نشانی(https://sazmani.smttk.gov.ir/) مراجعه کنند و اطلاعات مربوط به شهریه و ویژگیهای مراکز آموزشی را مشاهده و در صورت مشاهده تخلف، گزارش دهند.وی ادامه داد: والدین باید توجه داشته باشند که برخی مراکز ممکن است از محتوای آموزشی غیرمجاز استفاده کنند صرف بالا یا پایینبودن شهریه نمیتواند ملاک کیفیت آموزش باشد اگرچه نظارتهایی انجام میشود، اما احتمال تخلف نیز وجود دارد.
شریفی اضافه کرد: فهرست بستههای آموزشی مجاز هر سال توسط سازمان ملی تعلیموتربیت منتشر میشود و کودکستانها تنها مجاز به استفاده از این بستهها هستند، امسال نیز فهرست ۲۶ بسته آموزشی در سراسر کشور اعلام شده است و استفاده از هر محتوای خارج از این فهرست فاقد مجوز رسمی است.وی همچنین درباره وضعیت مربیان کودکستانهای ضمیمه مدارس دولتی توضیح داد: تمام مربیان این مراکز نیروی آزاد هستند و حقالزحمه آنان باید توسط مؤسس از محل شهریهها پرداخت شود.
پیگیری رسمی شدن و دولتی شدن کودکستانها در حال انجام است
رئیس اداره تعلیموتربیت کودک خوزستان افزود: پژوهشها نشاندهنده تفاوت معنادار میان کودکانی است که دوره پیشدبستانی را گذراندهاند و آنهایی که این دوره را طی نکردهاند که اهمیت و ضرورت این دوره را تأیید میکند.شریفی تأکید کرد: تصمیمگیری درباره رسمی و اجباری شدن دوره پیشدبستانی باید در سطوح عالی کشور از جمله مجلس شورای اسلامی، شورایعالی انقلابفرهنگی و نهاد ریاستجمهوری اتخاذ شود و اختیار چنین تصمیمی در سطح استان وجود ندارد اما سازمان تعلیموتربیت در حال پیگیری رسمی شدن و دولتی شدن کودکستانها است.
کاظمی: تحول نظام تعلیم و تربیت از پیشدبستانی با تامین زیرساختها آغاز میشود
علیرضا کاظمی وزیر آموزشوپرورش ۱۲ مهرماه ۱۴۰۴ در مراسم جشن ملی غنچهها با اشاره به اینکه دوران کودکی، مهمترین دوره در شکلگیری تعلیموتربیت انسان است و با تأکید بر اهمیت ارتقای کیفیت آموزش در سنین پایه اظهار کرد: اگر قرار است تحولی در نظام تعلیموتربیت کشور رقم بخورد، باید از این مقطع آغاز شود و در همین راستا چند اقدام اساسی در دستور کار قرار گرفته است.وی افزود: ضریب پوشش نوآموزان در دوره پیشدبستانی تاکنون حدود ۴۵ تا ۴۶ درصد بوده و امیدواریم با حمایت دولت و مجلس این عدد ابتدا به بیش از ۶۰ درصد و در آینده نزدیک به ۱۰۰ درصد برسد.وزیر آموزشوپرورش با اشاره به لزوم اجباری شدن آموزش در دوره پیشدبستانی گفت: تحقق این هدف نیازمند تأمین زیرساختها و استفاده از ظرفیتهای موجود آموزشوپرورش است، اما برای توسعه کامل این دوره حمایت سایر دستگاهها ضروری است.وی بخش دیگری از برنامهها را مربوط به بهبود محتوای آموزشی و تربیتی دانست و اظهار کرد: متأسفانه آسیبهای متعددی از ناحیه محتوا دیدهایم و تلاش داریم این بخش را تقویت کنیم تا کودک از همان ابتدا با مفاهیمی همچون انس با قرآن، احترام به قانون، نظم و رعایت حقوق دیگران آشنا شود.کاظمی در پایان خاطرنشان کرد: بخش مهمی از انرژی آموزشوپرورش در سال جاری به توسعه و تقویت این دوره اختصاصیافته تا آیندهای باکیفیتتر برای نسل نو فراهم شود