هر سیاه‌چادر، یک بنگاه اقتصادی؛ نقش عشایر خوزستان در امنیت غذایی کشور
خوزنیوز-ابراهیم متین‌سیرت/ عشایر ایران به‌عنوان یکی از کهن‌ترین اقشار اجتماعی کشور، نقشی انکارناپذیر در حفظ مراتع، تولید ملی و امنیت غذایی دارند. این جامعه پویا که کمتر از دو درصد جمعیت کشور را تشکیل می‌دهد، سهمی چشمگیر در تولید گوشت قرمز، صنایع‌دستی و محصولات دامی دارد.
هر سیاه‌چادر عشایری در واقع یک بنگاه اقتصادی کوچک اما کارآمد است؛ مجموعه‌ای که با اتکا به منابع طبیعی، نیروی کار خانوادگی و کمترین هزینه‌های دولتی، بیشترین بازده تولید را برای کشور به همراه دارد. براساس داده‌های رسمی سازمان امور عشایر، عشایر ایران سالانه بیش از ۲۵ درصد گوشت قرمز کشور را تولید می‌کنند و حدود ۳۵ درصد صنایع‌دستی نیز حاصل تلاش آنان است.
به مناسبت روز ملی روستا و عشایر، پانزدهم مهرماه نشست خبری مدیر کل امور عشایر استان خوزستان با حضور خبرنگاران برگزار شد. در این نشست، سید اسکندر موسوی‌زاده، مدیرکل امور عشایر خوزستان، ضمن تبریک این روز به جامعه عشایری و روستایی کشور، گزارشی از وضعیت جمعیتی، خدمات و چالش‌های عشایر استان ارائه داد.
موسوی‌زاده خوزستان را یکی از استان‌های مهم عشایری کشور دانست و گفت: «خوزستان از نظر جمعیت عشایری، جزو سه استان برتر کشور است و در فصل قشلاق، به‌عنوان بزرگ‌ترین استان عشایری ایران شناخته می‌شود.»
وی با اشاره به نوسان آمار جمعیت عشایری بر اساس شرایط اقلیمی افزود: «در سال‌های پربارش، جمعیت بیشتری از عشایر در خوزستان مستقر می‌شوند و در سال‌های خشک، بخشی از آن‌ها به استان‌های دیگر کوچ می‌کنند. طبق آمار رسمی مرکز آمار، در سال ۱۴۰۰ حدود ۳۳ هزار خانوار عشایری معادل ۱۷۰ هزار نفر در خوزستان حضور داشتند. اما با گسترش سامانه ثبت اطلاعات عشایر، تاکنون بیش از ۵۶ هزار خانوار از خوزستان و سایر استان‌ها محل قشلاق خود را خوزستان اعلام کرده‌اند.»
مدیرکل امور عشایر خوزستان با اشاره به تنوع جغرافیایی زیست عشایر گفت: «حدود ۲۰ درصد از عشایر هم قشلاق و هم ییلاق خود را در خوزستان دارند و در مناطق سردسیری مانند ایذه، اندیکا، باغملک، صیدون و دزفول مستقر هستند.»
او با بیان اینکه خوزستان در ارائه خدمات به جامعه عشایری از استان‌های پیشرو است، افزود: «در زمینه‌های زیرساختی مانند احداث راه، تأمین آب آشامیدنی، سوخت، آموزش و اشتغال، خدمات متعددی به عشایر ارائه می‌شود. همچنین در قالب میزهای اقتصادی، حمایت از تولید گوشت قرمز، گردشگری عشایری، گیاهان دارویی و صنایع‌دستی در دستور کار است.»
موسوی‌زاده با اشاره به نقش اقتصادی عشایر اظهار داشت: «بیش از ۲۵ درصد گوشت قرمز کشور توسط عشایر تولید می‌شود و حدود ۳۵ درصد صنایع‌دستی کشور نیز محصول دست بانوان عشایری است. افزون بر این، جامعه عشایری در تولید لبنیات، عسل و فرآورده‌های دامی نقش چشمگیری دارد.»
وی با تأکید بر روحیه ملی و تعهد عشایر افزود: «جامعه عشایری کمتر از دو درصد جمعیت کشور را تشکیل می‌دهد، اما تاکنون ۱۱ هزار شهید تقدیم نظام کرده است؛ عشایر همواره از مدافعان مرزها، مراتع و کیان ملی بوده‌اند.»
پیامدهای منفی انحلال سازمان امور عشایر
مدیرکل امور عشایر خوزستان در بخش دیگری از سخنان خود با اشاره به طرح موضوع انحلال یا ادغام سازمان امور عشایر در شورای عالی اداری کشور، نسبت به پیامدهای منفی چنین اقدامی هشدار داد و گفت: «سازمان امور عشایر با کمتر از ۱۳۰۰ نفر نیرو در سراسر کشور، مدیریت جامعه‌ای بیش از یک میلیون و دویست هزار نفر را برعهده دارد. این سازمان کوچک‌ترین نهاد اداری کشور است که با کمترین هزینه، بیشترین بازده را در تأمین امنیت غذایی و پشتیبانی از تولید دارد.»
او افزود: «هرگونه انحلال یا ادغام این سازمان می‌تواند موجب تضعیف خدمات‌رسانی، افزایش مهاجرت عشایر به شهرها، گسترش مشکلات اجتماعی و اقتصادی و در نهایت کاهش تولید گوشت و محصولات دامی در کشور شود. جامعه عشایری بخش پویای تولید است و بدون حمایت ساختاری، آسیب‌پذیر خواهد شد.»
موسوی‌زاده تأکید کرد: «سازمان امور عشایر نه تنها باری بر دوش دولت نیست، بلکه نهادی کارآمد و کم‌هزینه است که باید تقویت شود، نه تضعیف. هرگونه تغییر در ساختار آن، مستقیماً معیشت ده‌ها هزار خانوار را تحت تأثیر قرار می‌دهد.»
در پایان، موسوی‌زاده نقش رسانه‌ها را در تبیین اهمیت جامعه عشایری و اطلاع‌رسانی درباره ضرورت حمایت از این قشر تولیدکننده بسیار مهم دانست و گفت:«رسانه‌ها می‌توانند با اطلاع‌رسانی درست، به تقویت جایگاه سازمان امور عشایر و حمایت از تولیدکنندگان این بخش کمک کنند. ما آماده همکاری و پاسخگویی در همه حوزه‌های مرتبط با عشایر هستیم.»
