تحریم‌ها مانع صادرات به آفریقا نیست
مسعود برهمن شامگاه چهارشنبه دهم مهر در رویداد «آشنایی با نیازها و استانداردهای بسته‌بندی در بازار کشورهای آفریقایی» به ابتکار واحد آموزش اتاق بازرگانی اهواز اظهارکرد: ماموریت اصلی اتاق‌های بازرگانی، تسهیل‌گری و کمک به فعالان اقتصادی است. در مورد آفریقا موضوع ویژه‌تر است، چراکه ما با یک قاره طرف هستیم، نه یک کشور لذا این مسأله هم فرصت‌های بزرگی ایجاد می‌کند و هم به معنای پیچیدگی‌های خاص است.
او با اشاره به ظرفیت‌های عظیم قاره آفریقا افزود: آفریقا با جمعیت بیش از یک میلیارد و ۴۵۰ میلیون نفر، ۵۵ کشور و منابع طبیعی بسیار غنی، یکی از جذاب‌ترین بازارهای امروز دنیاست.
وی ادامه داد: حدود ۳۰ درصد معادن جهان در آفریقا قرار دارد و ۶۵ درصد الماس و ۶۰ درصد طلای جهان از این قاره استخراج می‌شود. معادنی همچون لیتیوم، اورانیوم، تیتانیوم و حتی سنگ قیمتی تانزانیت که در صنایع های‌تک کاربرد دارد نیز به‌وفور در این منطقه وجود دارد.
رئیس اتاق ایران و آفریقا ادامه داد: اگرچه بسیاری آفریقا را قاره‌ای توسعه نیافته می‌دانند، اما واقعیت این است که نرخ رشد اقتصادی در بسیاری از کشورهای آفریقایی بالاتر از میانگین جهانی است.
برهمن توضیح داد: این رشد به دلیل هجوم سرمایه‌گذاران خارجی از سراسر جهان به این قاره شکل گرفته و ما اگر امروز اقدام نکنیم، فرصت‌های بزرگ را به دیگران واگذار خواهیم کرد.
او ضعف ساختاری اقتصاد آفریقا را یک مزیت برای ایران دانست و اظهار کرد: حدود ۸۰ درصد اقتصاد آفریقا به کشاورزی سنتی وابسته است و صنایع تبدیلی در این قاره تقریباً وجود ندارد. صادرات آفریقا عمدتاً به مواد خام محدود می‌شود؛ در مقابل، تقریباً هیچ صنعتی در حوزه لوازم خانگی، پوشاک، خودرو یا صنایع غذایی فرآوری‌شده ندارند و همین باعث شده بازار برای محصولات ایرانی باز باشد.
رییس اتاق بازرگانی مشترک ایران و آفریقا تاکید کرد: به جرأت می‌گویم تمام کالاهای ایرانی از مصالح ساختمانی تا صنایع سبک و حتی محصولاتی مثل فرش، لوستر و بدلیجات، قابلیت حضور در بازار آفریقا را دارند.
برهمن درباره شیوه‌های حضور در این بازار توضیح داد: برای ورود به آفریقا چند مسیر پیش‌روی فعالان اقتصادی وجود دارد. یکی از این راه‌ها حضور در نمایشگاه‌های بین‌المللی معتبر است که البته پرهزینه است اما نتایج بسیار خوبی دارد.
وی افزود: راه دیگر اعزام هیئت‌های تجاری عمومی یا تخصصی است که در این سفرها جلسات رو در رو (B2B)با خریداران و سرمایه‌گذاران آفریقایی برگزار می‌شود.
برهمن خاطرنشان کرد: همچنین می‌توان با استفاده از تحقیقات بازار، پیش از هر اقدامی از میزان تقاضا و شرایط گمرکی مطلع شد. در نهایت، برای برخی صنایع مثل مصالح ساختمانی بهترین راه حضور فیزیکی و ایجاد پایگاه تولید یا تجاری در آفریقاست.
وی گفت: ایجاد چنین ساختاری، همان کاری است که چین انجام داد و امروز با حضور چینی در آفریقا، بخش بزرگی از بازار را در دست گرفته است.
رئیس اتاق مشترک ایران و آفریقا در بخش دیگری از سخنانش درباره موانع مالی و تحریمی گفت: یکی از مهم‌ترین نگرانی‌های تجار ایرانی، بازگشت پول و انتقال سرمایه است. اما تحریم‌ها مانع تجارت نیست.
برهمن با تاکید بر اینکه راهکارهای متعددی برای کاهش تاثیرات تحریم در آفریقا وجود دارد گفت: تجار آفریقایی مانند تجار عراقی یا افغان می‌توانند نقداً با طرف ایرانی تجارت کنند یعنی پول بدهند و کالا ببرند.
به گفته رئیس اتاق بازرگانی مشترک ایران و آفریقا، روش دوم تهاتر است که در آفریقا بسیار رایج است.
وی خاطرنشان کرد: سال گذشته چندین تن فلزات گران‌بها در ازای کالاهای ایرانی از قاره آفریقا وارد کشورمان شد.
برهمن افزود: روش سوم استفاده از صرافی‌هاست که در آفریقا فعال هستند و در نهایت روش چهارم ثبت شرکت در کشورهای ثالث مثل امارات یا ترکیه است تا از طریق آنها پیش‌فاکتور صادر شود و امکان گشایش اعتبار اسنادی فراهم گردد.
او همچنین به مذاکرات با بانک مرکزی اشاره کرد و افزود: ما به دنبال ایجاد روابط کارگزاری میان بانک‌های ایرانی و آفریقایی هستیم تا بتوانیم حساب‌ها را با هم تراز کنیم و تبادلات مالی بدون جابجایی فیزیکی پول انجام شود. این راهکار هم به ما کمک می‌کند تحریم‌ها را دور بزنیم و هم امنیت بیشتری برای تجار فراهم می‌کند.
برهمن همچنین درباره حمایت‌های دولتی از صادرکنندگان ایرانی به آفریقا گفت: صندوق ضمانت صادرات ایران تا سقف ۴.۵ میلیارد دلار از فعالیت های اقتصادی ایرانیان در آفریقا حمایت می‌کند. این صندوق حتی خدمات اعتبارسنجی برای تجار آفریقایی هم ارائه می‌دهد.
رییس اتاق بازرگانی مشترک ایران و آفریقا تصریح کرد: صندوق توسعه ملی با اختصاص ۲ میلیارد یورو اعتبار ویژه، فرصت بزرگی برای پروژه‌های ایرانی در آفریقا فراهم کرده است. نرخ سود این اعتبار حدود ۸.۵ درصد است و نخستین پروژه‌ها با این اعتبار آغاز شده‌اند.
او درباره وضعیت فعلی روابط تجاری ایران و آفریقا نیز توضیح داد: حجم مبادلات ایران با آفریقا در حال حاضر حدود یک میلیارد و ۵۰۰ میلیون دلار است که از این رقم بیش از یک میلیارد دلار صادرات ایران و نزدیک به ۳۰۰ میلیون دلار واردات از آفریقا است.
وی یادآورشد: کالاهای اصلی صادراتی ایران به آفریقا شامل محصولات پتروشیمی مثل اوره و روغن‌های صنعتی و همچنین فلزات است که به دلیل رونق شدید ساخت‌وساز در این قاره، تقاضای بالایی دارد.
برهمن افزود: اتاق ایران و آفریقا پروژه‌های مختلفی را به اعضا معرفی کرده است. از جمله چندین معدن ، یک پروژه ساختمانی ۱۶۰ میلیون دلاری در کامرون و پیشنهاد ساخت ۲ میلیون واحد مسکونی در زامبیا؛ این فرصت های اقتصادی نمونه‌ای از ظرفیت‌های بزرگی است که در دسترس تجار ایرانی قرار دارد.
او همچنین بر اهمیت حضور در رویدادهای بین‌المللی تأکید کرد و گفت: در اکسپوی اخیر از میان ۲ هزار و ۵۰۰ مهمان خارجی، ۵۰۰ نفر آفریقایی بودند. این یعنی فرصتی کم‌نظیر برای مذاکره با تجار بیش از ۸۰ کشور در یک رویداد نمایشگاهی فراهم شده بود.
وی تصریح کرد: فعالان اقتصادی باید از چنین فرصت‌هایی حداکثر استفاده را ببرند؛ ضمن اینکه اتاق ایران و آفریقا هم آماده است تا به‌ویژه شرکت‌های متوسط و کوچک را که ورودشان سخت‌تر است، در این مسیر همراهی کند.
صنعت چاپ و بسته‌بندی ایران می‌تواند بازار آفریقا را در دست بگیرد
یک مشاور تجارت در آفریقا با تاکید بر اینکه عقب‌ماندگی صنعت چاپ و بسته‌بندی در قاره سیاه یک فرصت بزرگ برای ایران است گفت: بازار مصرف این به سرعت در حال رشد است و تقاضا برای محصولات بسته‌بندی‌شده و باکیفیت رو به افزایش است.
علیرضا حاتمی‌فر با اشاره به تجربیات بررسی شده در حوزه تحقیقات بازار و مشاوره توسعه فروش در آفریقا اظهار کرد: ذهنیت رایج ایرانیان از آفریقا همچنان محدود به کلیشه‌هایی از حیات وحش یا فقر است، در حالی‌که آفریقا قاره‌ای با ۵۴ کشور، اقتصادی پویا و فرصت‌های گسترده تجاری است.
وی با تقسیم‌بندی جغرافیایی این قاره افزود: کشورهای شمال آفریقا عمدتاً عربی‌زبان هستند، اما در مرکز و جنوب قاره، کشورهای سیاه‌پوست با شرایط اقتصادی متفاوت حضور دارند. کشورهای محصور در خشکی قدرت اقتصادی کمتری دارند و کشورهای بندری مانند کامرون، غنا، ساحل عاج و کنیا به دلیل دسترسی به آب‌های آزاد و نقش ترانزیتی، به قطب‌های تجاری تبدیل شده‌اند.
حاتمی‌فر با اشاره به رشد سریع جمعیت و شهرنشینی در آفریقا تأکید کرد: جمعیت این قاره اکنون حدود یک میلیارد و ۴۰۰ میلیون نفر است و تا سال ۲۰۵۰ تقریباً دو برابر خواهد شد. این رشد انفجاری به معنای افزایش تقاضا، مصرف و فرصت‌های جدید برای تولیدکنندگان و صادرکنندگان است.
وی تصریح کرد: همچنین نرخ شهرنشینی در آفریقا از ۳۶ درصد در سال ۲۰۱۰ به بیش از ۶۰ درصد خواهد رسید که نیاز به کالاهای مصرفی بسته‌بندی‌شده را به شدت افزایش می‌دهد.
وی با بیان اینکه نیروی کار آفریقا به دلیل دقت و تمایل به یادگیری، مزیتی مهم برای سرمایه‌گذاران خارجی است گفت: نباید فعالان اقتصادی را از روی ظاهر قضاوت کرد؛ ممکن است فردی با پوشش ساده یک تاجر میلیونر باشد.
حاتمی‌فر در بخش دیگری از سخنانش با ارائه نمونه‌هایی از وضعیت بازارهای آفریقا توضیح داد: صنایع این قاره به شدت به واردات وابسته‌اند. خودرو عمدتاً دست دوم است، دارو و تجهیزات پزشکی از چین و هند وارد می‌شود، و محصولات شیمیایی و پلاستیکی نیز به شدت مورد نیازند.
به گفته این کارشناس تجاری در بازار آفریقا، در حوزه مصرف، خانوارهای پرجمعیت باعث می‌شوند بسته‌بندی‌های حجیم مانند ماکارونی‌های پنج و هفت کیلویی تقاضای زیادی داشته باشد؛ همچنین مصرف میوه بسیار بالاست و شیر خشک یکی از کالاهای پرمصرف است.
او با اشاره به فرصت‌های پیش روی ایران در صنعت چاپ و بسته‌بندی اظهار کرد: کیفیت بسته‌بندی در داخل آفریقا بسیار پایین است. کاتالوگ‌ها و بروشورها طراحی ضعیفی دارند و بسته‌بندی بومی نمی‌تواند نیاز بازار را پاسخ دهد. در مقابل، محصولات وارداتی با بسته‌بندی استاندارد و جذاب عرضه می‌شوند و همین نشان می‌دهد مردم آفریقا برای طراحی خوب ارزش قائل‌اند و حاضرند هزینه بیشتری پرداخت کنند.
حاتمی‌فر ادامه داد: شرکت‌های ایرانی با سابقه قوی در حوزه طراحی، چاپ و بسته‌بندی می‌توانند به راحتی بازار این قاره را به دست بگیرند.
وی یادآورشد: حتی یک هموطن ایرانی در کامرون با تأسیس یک شرکت چاپ و بسته‌بندی توانسته نه تنها بازار داخلی را پوشش دهد، بلکه محصولات خود را به کشورهای همسایه صادر کند.
این مشاور تجارت در آفریقا با تاکید بر اینکه فرصت‌های موجود نباید از دست برود خاطرنشان کرد: کشورهای هند، پاکستان و حتی امارات به سرعت وارد این بازار می‌شوند. بنابراین فعالان اقتصادی ایرانی باید عجله کنند و در عین حال تحقیقات بازار ویژه خود را برای هر محصول انجام دهند.
وی در پایان گفت: آفریقا قاره تضادهاست؛ از فروش مواد غذایی غیربهداشتی در کنار محصولات بسته‌بندی‌شده مدرن گرفته تا ساختمان‌های نیمه‌کاره در کنار مراکز خرید پیشرفته؛ این تضادها نشان‌دهنده ظرفیت عظیم توسعه در این قاره است و ایران می‌تواند در بسیاری از حوزه‌ها، به‌ویژه در صنعت چاپ و بسته‌بندی، سهم مهمی از بازار به دست آورد.
