چگونه به دانش‌آموز حس امنیت و انگیزه بدهیم؟
اگر والدین با عشق، آگاهی و آرامش در این مسیر گام بردارند، کودک با حس امنیت و انگیزه وارد مدرسه خواهد شد.
دکتر قدسیه حکیم‌زاده متخصص روانشناسی بالینی در گفت‌وگو با ایسنا با اشاره به اهمیت آماده‌سازی روانی کودک برای رفتن به مدرسه اظهار کرد: با آغاز سال تحصیلی، بسیاری از والدین با دغدغه‌هایی مانند تنظیم خواب فرزند، کاهش اضطراب، آماده‌سازی روانی و ایجاد انگیزه برای یادگیری روبه‌رو می‌شوند اما برای این موضوع جای نگرانی وجود ندارد بلکه لازم است راهکارهای ساده و عملی برای والدین دبستانی ارائه دهیم تا بتوانند با آرامش و اطمینان، فرزندان‌شان را برای شروعی موفق در سال تحصیلی آماده کنند.
راهکار اول؛ تنظیم خواب کودک برای شروع مدرسه
وی افزود: خواب منظم و کافی یکی از اصلی‌ترین پایه‌های رشد سالم کودک است؛ این موضوع نه تنها برای سلامت جسمی موثر است بلکه بر رشد ذهنی، یادگیری، تمرکز، خلق‌وخو و حتی رفتار اجتماعی کودک تاثیر مستقیم دارد. باور اشتباهی که بین والدین وجود دارد این است که تا زمانی که فرزندشان بیدار است و کاری انجام می‌دهد، در حال رشد است در حالی که بخش زیادی از رشد مغز، ترمیم بدن و ذخیره‌سازی اطلاعات آموزشی در زمان خواب اتفاق می‌افتد.
این متخصص روانشناسی بالینی گفت: هنگام خواب عمیق، مغز کودک اطلاعات جدیدی را که در طول روز یاد گرفته سازمان‌دهی می‌کند و به حافظه بلندمدت انتقال می‌دهد. اگر کودک خواب کافی نداشته باشد، مطالب را زود فراموش می‌کند یا درک او از موضوع کاهش می‌یابد.
وی بیان کرد: کودکانی که شب دیر می‌خوابند یا بی‌کیفیت می‌خوابند، در روز بعد در کلاس خسته، بی‌حال و کم‌تمرکز هستند. این موضوع می‌تواند موجب افت تحصیلی یا حتی بی‌علاقگی به مدرسه شود. کم‌خوابی موجب تحریک‌پذیری، زودرنجی، پرخاشگری یا گوشه‌گیری در کودکان می‌شود اما کودکانی که به موقع و باکیفیت می‌خوابند، آرام‌تر، شادتر و همکاری‌پذیرترند.
حکیم‌زاده ادامه داد: برای اینکه صبح‌های مدرسه با تنش و فریاد شروع نشود، باید از چند هفته قبل، ساعت خواب را تنظیم کرد. سه هفته قبل از شروع مدرسه بهترین زمان برای تنظیم مجدد ساعت خواب و بیداری کودک است. این کار باید به‌آرامی و تدریجی انجام شود، نه ناگهانی.
وی اضافه کرد: خواب کافی برای کودکان دبستانی (۶ تا ۱۲ سال) حدود ۹ تا ۱۱ ساعت در شبانه‌روز است. یعنی اگر ساعت ۷ صبح باید بیدار شوند، باید حدود ۸:۳۰ تا ۹ شب در رختخواب باشند.
این متخصص روانشناسی بالینی گفت: نکات مهمی برای تنظیم خواب کودک در شروع رفتن به مدرسه وجود دارد. هر شب باید حدود ۱۵ تا ۳۰ دقیقه زودتر از شب قبل، کودک به رختخواب برود تا به مرور به ساعت خواب جدید عادت کند. یک ساعت پیش از خواب، تلویزیون، تبلت و موبایل باید خاموش شوند زیرا نور آبی این وسایل خواب را مختل می‌کند.
وی بیان کرد: حمام ولرم، داستان یا گفت‌وگوهای محبت‌آمیز کمک می‌کند کودک راحت‌تر بخوابد. حتی اگر هنوز مدرسه شروع نشده، کودک را در ساعت مدرسه بیدار کنید تا ساعت زیستی بدنش تنظیم شود. همچنین تفاوت زیاد بین ساعت خواب آخر هفته و روزهای عادی موجب اختلال در تنظیم ساعت خواب می‌شود.
راهکار دوم؛ کاهش استرس و اضطراب کودک قبل از مدرسه
حکیم‌زاده گفت: دلایل مختلفی مانند جدا شدن از خانواده، تجربه بد از سال گذشته، ترس از معلم جدید، نگرانی از درس‌ها یا حتی آشنایی نداشتن با همکلاسی‌ها می‌تواند موجب اضطراب کودک شود. بی‌قراری و بدخوابی، شکایت از درد شکم یا سردرد، نداشتن انگیزه برای رفتن به مدرسه و گوشه‌گیری یا گریه‌های بی‌دلیل نشانه‌های استرس در کودکان است و باید به این موارد دقت شود.
وی با اشاره به برخی راهکارهای کاهش استرس کودکان افزود: در مورد اتفاق‌های خوب مدرسه، دوستان جدید، بازی‌ها و فعالیت‌های جذاب صحبت کنید. اگر امکان دارد، قبل از شروع سال تحصیلی کودک را به مدرسه ببرید تا محیط را ببیند و با آن آشنا شود. در خانه نقش معلم و دانش‌آموز را بازی کنید زیرا این کار موجب کاهش ترس کودک می‌شود.
این متخصص روانشناسی بالینی گفت: کودک را به کلاس‌های تابستانی، دورهمی‌های دوستانه یا فعالیت‌های گروهی ببرید تا اجتماعی شدن را تمرین کند. کودک باید بداند که والدین در صورت نیاز، حامی او هستند و همیشه می‌تواند با آن‌ها صحبت کند. اگر کودک گفت که از مدرسه می‌ترسد، حرفش را جدی بگیرید اما ترس او را بزرگ‌تر نکنید؛ بگویید کاملا درکت می‌کنم، اولش شاید سخت باشد، ولی کم‌کم عادت می‌کنی.
راهکار سوم؛ ایجاد انگیزه برای شروع مدرسه
وی تاکید کرد: ایجاد انگیزه یعنی کودک از درون تمایل پیدا کند به مدرسه برود، یاد بگیرد و ارتباط برقرار کند. روش‌های ساده و موثر برای انگیزه دادن مواردی مانند خرید وسایل مدرسه با مشارکت کودک است. اجازه دهید کودک خودش کیف، دفتر و لوازم مورد علاقه‌اش را انتخاب کند؛ این کار حس مالکیت و هیجان ایجاد می‌کند.
این متخصص روانشناسی بالینی گفت: بهتر است از ۱۰ روز مانده به شروع مدرسه هر روز یک خانه رنگ کنید یا یک جمله مثبت بنویسید؛ فقط ۵ روز مانده تا دیدن دوستانت. روایت خاطرات خوب شما از مدرسه، نگرش مثبتی نسبت به مدرسه در کودک ایجاد می‌کند. تشویق به هدف‌گذاری ساده، خرید جایزه‌های کوچک برای تلاش و استفاده از جملات انگیزشی نیز بسیار در این زمینه تاثیرگذار هستند.
راهکار چهارم؛ همراهی والدین در هفته اول مدرسه
وی ادامه داد: حضور آرام، مطمئن و همراه شما مهم‌ترین دلگرمی برای کودک است. اگر امکان دارد در روزهای اول، فرزندتان را تا مدرسه همراهی کنید .بعد از مدرسه، با علاقه به حرف‌های کودک گوش دهید، حتی اگر ساده و تکراری باشد .برنامه تفریحی سبک برای عصرهای هفته اول در نظر بگیرید تا فشار روانی کودک کاهش یابد و از مقایسه کودک با دیگران حتما پرهیز کنید.
راهکار پنجم؛ تغذیه و آمادگی جسمی برای شروع مدرسه
حکیم‌زاده گفت: تغذیه درست موجب تمرکز بهتر، انرژی کافی، و حفظ سلامت جسمی و روانی کودک می‌شود. نکات مهمی در تغذیه دانش آموز وجود دارد؛ صبحانه کامل شامل نان سبوس‌دار، تخم مرغ، لبنیات و میوه، میان وعده سالم مانند سیب، موز، مغزها یا نان و پنیر با گردو است.
وی افزود: به کودک نوشیدن آب کافی آموزش داده شود. کم کردن خوراکی‌های صنعتی مانند چیپس و پفک و همراه کردن کودک در آماده‌سازی تغذیه هم بسیار مهم است.
