پای صحبت‌ بنگاه داران مسکن که می نشینی، تورم واقعی در بخش مسکن طی سال جاری را درک می کنی، هر چند مسئولان معتقدند که وضعیت مسکن کشور آرام است.

نکته جالب در بازار مسکن، پافشاری دست‌اندرکاران بر آرام بودن وضعیت مسکن است. به عبارت دیگر «وضعیت مسکن کشور آرام است» به ترجیع‌بند سخنان مسئولان تبدیل شده است.
 
این در حالی است که واقعیت چیزی دیگری است، گشتی در بازار مسکن پایتخت بیانگر این واقعیت است که قیمت‌ها به دلایلی از جمله نوسانات نرخ ارز، نبود برنامه مشخص برای متناسب کردن عرضه و تقاضا و... 100 تا 150 درصد نسبت به نیمه نخست امسال افزایش یافته است. برای بررسی از جدیدترین وضعیت بازار مسکن به چند بنگاه املاک مراجعه کردیم.
 
پس از جستجویی نیم ساعته در یکی از کوچه‌های فرعی خیابان سپهبد قرنی چراغ چشمک زن یک بنگاه املاک توجه مرا جلب کرد. وارد بنگاه شدم و پس از معرفی خودم درخواست گفت وگو با یکی از مشاوران در رابطه با اوضاع مسکن را کردم.
 
یکی از مشاوران املاک که خود را صدری معرفی کرد برای انجام گفت‌وگو اعلام آمادگی کرد. وی در خصوص وضعیت مسکن گفت: افزایش قیمت مسکن از اوایل تابستان امسال آغاز شد و از اواخر این فصل رشد قیمت‌ها به صورت هفتگی بود به طوری که هر هفت روز 100 تا 200 هزار تومان به قیمت هر مترمربع آپارتمان افزوده شد.
 
وی با بیان این‌که البته این رویه از دو هفته پیش متوقف شده و بازار مسکن دچار رکود شده است، افزود: تابستان امسال هر متر آپارتمان نوساز در این منطقه 3 میلیون و 200 هزار تومان بود. در حالی که امروز هر متر آپارتمان بسته به سن آن در محدوده پایین‌تر از پل کریم‌خان از 5 میلیون و 400 هزار تومان شروع و به 6 میلیون تومان ختم می‌شود.
 
وی ادامه داد: تابستان امسال هر مترمربع آپارتمان نوساز در محدوده بالای پل کریم‌خان تا خیابان مطهری 4 میلیون و 200 هزار تومان بود که امروز هر متر مربع آپارتمان در آن منطقه به 7 میلیون و 200 هزار تومان افزایش یافته است.
 
این مشاور املاک با بیان اینکه حدود دو هفته است که بازار مسکن در رکود به سر می‌برد، افزود: متقاضی برای خرید و فروش یا رهن و اجاره مسکن به شدت کاهش یافته است.
 
صدری با اشاره به اینکه ساخت و ساز در محدوده خیابان سپهبد قرنی کم است، گفت: به همین دلیل متقاضی مسکن در این منطقه همیشه زیاد بوده است، فرض کنید اگر شخصی یک آپارتمان زیر 10 سال بخواهد اگر به 10 بنگاه املاک برود شاید 5 آپارتمان پیدا شود. ولی منطقه‌های دیگر اینگونه نیست و تا 15 مورد آپارتمان را به مشتری نشان می‌دهند. اینجا نصف منطقه اداری است و اکثر ساختمان‌ها متعلق به چند نفر است که به هیچ وجه با هم کنار نمی‌آیند که آنرا بفروشند.
 
وی در ادامه با اشاره به اینکه ساختمان‌های کلنگی را به قیمت مناسبی در این منطقه خریدوفروش می‌شود، گفت: شنبه هفته گذشته یک ملک کلنگی متری 7 میلیون و 600 هزار تومان در خیابان خردمند شمالی معامله شد.
 
از وی در خصوص دلایل افزایش قیمت‌ها در بخش مسکن پرسیدم، صدری در پاسخ گفت: نوسانات دلار بیشترین تاثیر را بر قیمت مسکن داشته است، چرا که قیمت آهن افزایش یافته و نرخ‌ها در بازار مسکن نیز به همان اندازه رشد کرده است.
 
وی افزود: بسیاری از سازندگانی که چند سال پیش اقدام به خرید ساختمان‌های کلنگی با قیمت 2 تا 3 میلیون تومان کرده‌اند، الان همان زمین 7.5 میلیون تومان ارزش دارد. برخی از مالکان هم تا 8.5 میلیون تومان قیمت می‌دهند و همین نرخ الکی روی قیمت‌ها تاثیر دارد.
 
ساختمان کلنگی پایین‌تر از پل کریم‌خان در مناطق به اصطلاح خوب 6 میلیون تومان است. ولی با این حال بعضی‌ها می‌آیند یک قیمت‌های پرتی می‌دهند (که فروشنده هم نیستند) تا قیمت‌ها را دچار تغییر و تحول کنند
 
افزایش نرخ اجاره برای برگزاری عروسی
 
 
وضعیت قیمت در بخش اجاره را جویا شدم که وی در این‌باره گفت:  در بخش اجاره نیز قیمت‌ها به شدت افزایش یافته است چرا که نسبت مستقیمی با قیمت مسکن دارد. در گذشته که قیمت‌ها ثابت بود معمولا 20 درصد قیمت یک آپارتمان به عنوان رهن در نظر گرفته می‌شد، ولی الان هر کس با توجه به مشکلاتی که دارد نرخ اجاره را اعلام می‌کند.
 
صدری افزود: مالک می‌خواهد ماشین بخرد یا برای پسرش عروسی بگیرد بنابر این تمام هزینه‌های خود را حساب می‌کند و بر همان اساس آپارتمان اجاره می‌دهد! در حال حاضر برخی مالکان بسته به انصافی که دارند ملک خود را اجاره می‌دهند.
  
به گفته وی، نرخ اجاره از تابستان امسال تا امرزو بین 50 تا 70 درصد افزایش یافته است. یک آپارتمان 30 متری تابستان 30 میلیون رهن داده می‌شدامروز یک آپارتمان 30 متری 40 میلیون رهن داده می‌شود. یا یک آپارتمان 60 متری حدود 60 میلیون تومان رهن داده می‌شود در حالی که اوایل تابستان و در اوج نقل و  انتقالات رهن همین آپارتمان 35 تا 40 ملیون تومان بود. در گذشته مشاوران املاک پیشنهاد نرخ رهن و اجاره را می‌دادند، اما در حال حاضر می‌گوید: «نه شما (مشاور املاک) آپارتمان را برای خودت یا فامیلت می‌خواهی یا اینکه می‌خواهی پول خوبی از مستاجر بگیری.»
 
وی با گلایه از شرایط اقتصادی کشور، گفت: اکثر کسانی که شغال مشاور املاک را انتخاب کرده‌اند، تولید کننده بوده‌اند به عنوان مثال بنده مبل‌ساز استیل بودم، اما با واردات بی‌رویه مبل از چین تولیدی مبل را تعطیل کردم چون دیگر مقرون به صرف نبود. دوستان دیگری را می‌شناسم که تولیدی مانتو داشتند، اما عطای کار تولیدی را به لقایش بخشیده‌اندو و شغل مشاور املاک را برای خود انتخاب کرده‌اند.
 
هیچ شغلی جای تولید را نمی‌گیرد
 
به وی گفتم شاید به دلیل این‌که «مشاور املاک» شغل پردرآمدی است،  تقاضا برای آن زیاد است. صدر در جواب گفت: برخلاف تصور عمومی این شغل درآمد چندانی ندارد چون اصولا همه چیز در بازار مسکن راکد است. این کار هیچ وقت جای تولید را نمی‌گیرد، تولید عشق دیگری دارد.
 
با تعجب پرسیدم تولید؟ گفت: بله، من 23 سال تولید مبل داشتم، اما واردات بی‌رویه جنس‌های معمولی از چین باعث شد تا نتوانیم به فعالیت خود ادامه دهیم. الان حدود 6 سال است که در این بنگاه به‌عنوان مشاور املاک کار می‌کنم.
 
از وی وضعیت تولید مبل را جویا شدم که در پاسخ گفت: در حال حاضر کسانی وارد کار مبل شده‌اند که فقط سرمایه‌دار هستند. پول جنسی را که به اینها می‌دادیم با یک چک 6 ماهه تا یک ساله تسویه می‌کردند. ولی امروز آقایان نمایشگاه‌دار می‌روند چنین پول می‌دهند بعد از شش ماه جنس‌های آنها می‌آید. با تولیدکنندگان داخلی که جنس بسیار بهتری تولید می‌کردند اینگونه رفتار می‌کردند. جنس‌های معمولی می‌آوردند که هیچ کنترلی روی آنها صورت نمی‌گیرد.
 
این مشاور املاک ادامه داد: ما مبل استیل خام را به نمایشگاه‌دار 5 میلیون تومان می‌دادیم، نمایشگاه‌دار هم 3 میلیون خرج رنگ مبل می‌کرد و آن را با قیمت 20 میلیون تومان به مشتری می‌فروخت. اگر مبل تک در بازار باشد که سود 300 تا 400 درصدی برای آن می‌گیرند.
 
سایه رکود بر بازار مسکن
 
از صدری پرسیدم شما مالک هستید یا مستاجر، صدر در جواب گفت: بنده از کار قبلی مالک هستم. خیابان دلاوران سکونت دارم، قیمت‌ها در این منطقه نیز به شده افزایش یافته است. همسایه روبرویی ما آپارتمانی را در جایی که 2 دانگ اوقافی  است را متری 3.5 میلیون تومان خریداری کرده است. پارسال همین واحد مسکونی یک میلیون و 800 هزار تومان بود.
 
وی با بیان این‌که چون درآمد مردم کم شده است، ممکن است ملک راکد شود، امروز تا این ساعت (12:20) فقط یک مشتری داشتیم که آن هم قیمت گرفت و رفت. سال‌های گذشته وضعیت خرید و فروش مسکن خوب بود ولی امسال نه.
 
وی ادامه داد: حتی آگهی‌های ما درروزنامه‌ها هم خیلی زنگ نمی‌خورد. 5 سال پیش آگهی یک واحد 80 متری در این منطقه که همیشه متقاضیان زیادی دارد، اگر کمتر از 10 سال ساخت بود قشنگ 150 زنگ خور داشتیم. اگر 50 متری بود که روی 200 تا 300 زنگ می‌رفت. ولی الان زنگ‌خور آگهی‌ها برای دفاتر کار (که مشتری زیاد دارد) به 5 مورد هم نمی‌رسد، اگر واحدها بزرگ باشند که اصلا زنگ نمی‌خورد.  هفته گذشته یک آگهی دفتر کار 200 متری به روزنامه دادیم که حتی یک زنگ نخورد. در صورتی که چهار پنج سال پیش برای دفتر 200 متری حداقل 40 زنگ می‌خورد.
 
در پایان گفت‌وگو از مشاور املاک می‌پرسم می‌توانم عکس بگیرم که وی با اشاره به نیامدن مدیر بنگاه گفت فقط می‌توانی از بیرون بنگاه عکس بگیری. چند قطعه عکس می‌گیرم و به سراغ یک بنگاه مسکن دیگر می‌روم.
 
دل و دماغ ندارم!
 
حال و هوای این بنگاه که تقریبا در ابتدای خیابان سپهبد قرنی قرار دارد تقریبا مانند بنگاه اول است؛ سکوت بر دفتر مشاور املاک حاکم است و همه چیز حکایت از آن است دارد که بازار مسکن راکد است.
 
خودم را به یکی از مشاروان بنگاه معرفی می‌کنم و کارت خبرنگاری‌ام را نشان می‌دهم. تمایل چندانی به گفت‌وگو درباره وضعیت مسکن ندارد که البته با کمی اصرار راضی می‌شود.

عباسی که به گفته خودش 15 سال است شغل مشاور املاک را انتخاب کرده درباره وضعیت مسکن گفت: خودتان بهتر می‌دانید که وضع مسکن چقدر آشفته است. قیمت‌ها مخصوصا از پاییز امسال خیلی بالا رفته است، چیزی که اصلا انتظار آن را نداشتیم.
 
وی با بیان این‌که هر سال با آغاز پاییز بازار مسکن به دلیل نبود تقاضا وارد رکود می‌شد، افزود: در پنج ماه اخیر با آنکه تقاضای زیادی برای خرید یا اجاره ملک نبود، اما قیمت‌ها تا دو برابر هم افزایش یافته است.
 
وی با دست اشاره‌ای به وضعیت بنگاه کرد و گفت: تا اواخر تابستان هشت نفر در این بنگاه مشغول به کار بودند، اما امروز فقط دو نفر از آنها باقی مانده اند، مشاور املاک دیگر شغل مناسبی نیست.
 
در حین گفت‌وگو یک مشتری خانم وارد بنگاه شد و آقای عباسی خوشحال از این اتفاق عذرخواهی کرد و فایل‌های اجاره را روی میز گذاشت. مشتری 30 میلیون پول دارد و نمی‌خواهد بیشتر از 200 هزار تومان اجاره بدهد. می‌گوید حقوق بازنشستگی اجازه نمی‌دهد بیشتر از این اجاره بدهم.
 
عباسی، مشاور املاک هم بدون آن‌که چیزی بگوید فایل‌های اجاره را جمع کرد. مشتری هم که گویا این حرکت برایش تکراری است یکی از کارت‌های ویزیت املاک را برداشت و رفت.
 
دوباره به سراغ عباسی می‌روم که گفت‌وگوی ناتمام را ادامه دهیم، اما با بی‌حوصلگی گفت: دل و دماغ انجام مصاحبه را ندارد!
 
مشخص است که قیمت‌های سرسام‌آور مسکن و رکود بازار او را هم دچار دردسرهای مالی کرده است، ساعت نزدیک یک ظهر شده ولی این بنگاه فقط یک مراجعه کننده داشته است. خداحافظی کردم و دنبال تنها مشتری بنگاه مذکور رفتم.
 
دخل و خرجمان با هم نمی‌خواند

پس از معرفی خودم از وضعیت مسکن پرسیدم. این خانم که خود را شریفی معرفی کرد، گفت:‌ وضعیت ما مستاجران بسیار وخیم است، این دهمین بنگاهی بود که سر زدم، ولی هیچکدام آپارتمانی با شرایط مورد نظر من ندارند. خسته شدم، صاحبخانه گفته باید 300 هزار تومان به اجاره اضافه کنید یا این‌که تخلیه کنید.
 
وی با اشاره به این‌که صاحبخانه هم در این ماجرا مقصر نیست، افزود: وقتی همه چیز گران شده است، قیمت مسکن و اجاره آن هم به همان اندازه افزایش یافته دیگر نباید خیلی به صاحبخانه‌ها گیر داد و آنها را مقصر افزایش قیمت معرفی کرد. همسرم بازنشسته است و در حالی که باید الان استراحت کند برای گذران زندگی در یک آژانس کار می‌کند. مگر یک بازنشسته 70 ساله چقدر جان دارد که کار کند!
 
پرسیدم که چرا در این همه سال به فکر خرید خانه نیفتاده‌اید؟ وی گفت: اتفاقا اولین هدف ما در زندگی خلاصی از مستاجری بود و برای این کار هم چند سال پس انداز کردیم. 30 سال پیش در شرف خرید یک واحد 75 متری بودیم که دچار مریضی سختی شدم و همه پس‌انداز چند ساله ما در عرض یکماه خرج شد.
 
وی ادامه داد: الان 30 میلیون پول داریم که کافی نیست، نمی‌دانم چکار کنم. در خرج روزانه مانده‌ایم. دخل و خرجمان با هم نمی‌خواند. تا کی باید این وضعیت را  تحمل کنیم.
 
اتفاقات عجیب و غریب
 
اتفاقات عجیب و غریب بسیاری در بازارهای اقتصادی کشور روی داده است که هیچکدام از آنها با روند طبیعی و انتظاراتی که از آن می‌رفت، همخوانی نداشته و ندارد. به‌عنوان مثال عالی‌ترین مقام وزارت راه و شهرسازی از اوایل امسال چند بار اعلام کرده که کشور با مازاد مسکن روبرو است.
 
علی نیکزاد با استناد به سرشماری نفوس و مسکن سال 90، گفت: بر این اساس تعداد خانوارهای ایرانی 21.2 میلیون واحد است، اما تعداد واحدهای مسکونی 21.6 میلیون واحد را به ثبت رسانده است.
 
در این میان یک علامت سوال بزرگ در ذهن مردم شکل گرفته که چرا با این وجود قیمت مسکن سه ماه پس از این اظهارنظر همچنان روند صعودی غیرقابل مهاری را در پیش گرفته است. متاسفانه یکی از نقطه ضعف‌های اساسی دست‌اندرکاران بخش مسکن در سال‌های اخیر این بوده که یا از وضعیت بازار خبر ندارند یا این‌که نمی‌خواهند واقعیت‌ها را باور کنند و بر اساس آن برنامه‌ریزی کنند.
 
زمانی نه چندان دور چشم قشر 25 درصدی مستاجر جامعه به «طرح مسکن مهر» دوخته شده بود. طرحی که البته این روزها در گیر  و دار وعده‌های بی‌شمار افتتاح گرفتار آمده است. بسیاری از کارشناسان این روزها را پیش‌بینی کرده و اخطارهای متعددی را به مسئولان دادند، اما عدم توجه به نقد کارشناسان باعث شد تا امروز قیمت مسکن فقط در مقایسه با تابستان امسال بیش از 100 درصد افزایش یابد.