تا كي سرخط اول زلزله بمانيم؟!

در خبر ها آمده بود معاون برنامه ریزی استانداری خوزستان ضمن حضور در مراسم گشایش سیزدهمین نمایشگاه ساختمان، لوازم و ماشین آلات ساختمانی اظهار داشت: عمر ساختمان ها ی استان پايین است و بر ضرورت استفاده از مصالح استاندارد و نظارت بیشتر در کیفیت ساخت و ساز تاکید کرد.
این سخنان مقدمه ای شد تا پرسش ها و موضوع هايي که همواره درهمین مورد درذهن داشتم و برای آن پاسخی نمی یافتم به رشته تحریر درآورم:
در این که رده های مختلف مسوولان در سطح شهرستان، استان و کشور همواره دغدغه ي خود را از مسايل و موضوع هاي مختلف به ویژه درارتباط با موضوع مهم و با اهمیت ایمن سازی ساختمان ها و لزوم رعایت به کارگیری مصالح مرغوب مطابق استاندارهای تعیین شده به مناسبت های مختلف در جای جای کشور پهناورمان همواره بیان کرده اند حرف جدیدی نیست و بی شک در آینده کم و بیش بازهم شاهد شنیدن این تذکرها و هشدارها خواهیم بود.
اما چرا با علم به این که کشور ما طبق اظهار نظر کارشناسان و متخصصان از لحاظ جغرافیائی و ژئوفیزیکی بر روی گسل های زلزله خیززمین قرار دارد و بعد ازتجربه های وحشتناکی که از این گونه حوادث شوم درگذشته دور و نزدیک و به ویژه در چند سال گذشته در بم کرمان، منجیل گیلان و اخیرا هم ورزقان تبریز داشته ایم گويی باز سر خط اول هستیم؟
و هنوز گله از بکار نگرفتن استانداردهای تعیین شده در استفاده از مصالح مرغوب یا نظارت ناکافی و کلا پايین بودن عمر ساختمان سازی را داریم؟
اگر مبالغی که تاکنون صرف مرمت و بازسازی مناطق زلزله زده که در نقاط مختلف کشورمان روی داده است را محاسبه کنیم قطعا به ارقام نجومی خواهیم رسید که شاید حتی در ذهن مان هم نگنجد.
ضمن اینکه رنج ها و مرارت های روحی- روانی و جسمی هم وطنان آسیب دیده از زیان های ناشی از این بلای طبیعی از جمله از دست دادن یک یا چند نفر از اعضای خانواده یا بعضا همه اعضای خانواده، از دست رفتن دارايی، بی سرپناهی، برخوردار نبودن از امکانات رفاهی، آموزشی، بهداشتی، پزشکی، سرما، گرما و اثرهاي روانی پس از حادثه و خیلی کمبود های دیگر را از جمله تا زمان بازسازی و استقرار در منزل گاه های دايمی شان - که انصافا صبورانه هم متحمل شدند - نباید هیچ گاه از یاد برد.
این که مسوولان ما در فرصت و مناسبت های مختلف و در جایگاه های متفاوت این ضعف اساسی و بنیادی را مرتب به متولیان امر هشدار و گوشزد می کنند بسیارپسنیده و معقول است و نشان از احساس مسوولیت و لزوم انجام اقدامات اساسی و پیشگیرانه قبل از وقوع و تکرار فجایع طبیعی می باشد. از منظر دیگر تلنگری است به ذهن مسوولان مربوط که مصیبت های زلزله یادشان نرود.
اما پرسش اساسي این است:
آیا به صرف تذکر و یاد آوری، وضعیت ناپایداري استحکام وامنیت شکننده و تخریب گر بخش ساخت و ساز بهبود می یابد؟! به عبارت دیگر وظیفه مان را فقط در حد تذکر و هشدارها به انجام رسانده ایم و اساسا اقدام موثردیگری باقی نمی ماند ؟
آیا واقعا با داشتن تجارب تلخ گذشته، وقت آن نرسیده فاصله هشدار و یادآوری تا عمل و چاره اندیشی را کوتاه تر کنیم و به ریشه یابی علت یا علل کم ثمری هشدارهای پیاپی مان بپردازیم؟
واقعا مشکل کجاست؟
چرا علی رغم اراده و تاکید مسوولان و زیان های مالی و جانی که در حوادث طبیعی مثل زلزله های ویرانگر بر جان و مال مردم و اقتصاد کشورمان همواره سایه شوم وغم بار خود را بر جاي مي گذارد بازپرسش و مشکل حل نشده به قوت خود باقی مانده است؟
آیا وقت آن نرسیده است تا به طور ریشه ای و با عزمی راسخ و سریع تر از گذشته توانايی و اندوخته های علمی- عملی و مالی مان را برای ریشه کن کردن یا به حداقل رساندن آسیب های ناشی از این بلای طبیعی بکار گیریم و پرونده هراس از آسیب و تلفات جدی وقوع زلزله را با اراده، خرد و پشتکار علمی و عملی مان مختومه کنیم؟
چه گونه می توان پذیرفت وقتی دانشمندان جوان ما با خود اتکايی و خود باوری با استفاده از علوم و نیروی انسانی داخلی در حساس ترین و پیچیده ترین مراتب علمی از جمله دانش هسته ای صلح آمیز در حال رقابت با دیگر کشورهای پیشگام و پیشرو در این رشته هستند و عموم مراکز معتبر علمی جهان را متحیر و متعجب ساخته اند و در ادامه نیز در حال تثبیت بیش تر و برتر جایگاه و موقعیت علمی خود می باشند؛ اما دربخش ایمن سازی ساختمان که موضوع نگرانی دیرینه ده ها و شاید صدها ساله مردم و مسوولان دوره های مختلف بوده و هست قدم نگذارده اند؟
آیا وقت آن نرسیده است این امکان و فرصت را به جوانان نواندیش، مبتکر، خلاق و ابداع گر مان بدهیم تا با بهره گیری از آموخته های علمی، خلاقیت وابتکار خود در قالب یک پروژه تحقیقاتی مهم و حتی ملی راه کارغلبه بر این هراس هول انگیز را کاوش تا به مردم ایران هدیه و به جهانیان عرضه نمایند؟
صاحب این قلم اطمینان دارد همان گونه که جوانان پر افتخار ما در همه عرصه های علمی در رشته های مختلف خوش درخشیدند و ذوق و نبوغ خود را با همراهی و حمایت استادان گران قدردانشگاهی و مسوولان محترم کشورمان به اثبات رسانده و هم اینک همه مراکز معتبر علمی جهان شاهد این ادعا هستند، برای ایمن سازی ساختمان ها هم بدون تردید می توانند افتخار آفرین باشند تا دوش به دوش سایر مراکز معتبر تحقیقاتی داخلی و خارجی براي آرامش بخشیدن به نگرانی های دیرینه مردم کشورمان و یا حتی جهان که هر چند سال متاسفانه شاهد نتایج وخیم و ویرانگر آن هستیم، فصل جدیدی از خواستن و توانستن در این رشته را آغازگر باشند.
اگرچه از رهگذر تلاش و همت و نوآوری آنان شاید نتوان اساسا بر قهر و غضب طبیعت غلبه کرد؛ اما می توان مقدمات مهار خشم طبیعت رامهیا کرد تا از میزان خسارت های احتمالی جانی و مالی آن به میزان قابل ملاحظه ای بکاهیم.
درپایان اگر دید منصفانه هم به موضوع داشته باشیم به خوبي می دانیم که در این مورده اقدامات قابل توجهی هم صورت گرفته است و وضعیت ساخت و ساز در بخش های مهم سازه، مصالح، نقشه، اجرا و نظارت نسبت به یک دهه پیش و یا قبل از آن تغییرهايي هم داشته ایم.
اما به نظر می رسد با توجه به وقوع زلزله های که درگذشته داشتیم و خطر بالقوه ي طبیعی که میهن و مردم مان را همواره تهدید می کند و آمارهایي که از خسارات جانی و مالی انتشار یافته است و هشدارها و گله هايی که در مورد ایمن سازی ساختمان ها هراز چندی از زبان مسوولان و متولیان از گوشه و کنار کشورشنیده می شود تا به دست آمدن وضعیت متوسط رضایت مندی و حصول آرامش نسبی، راه دراز و پرنشیب و فرازو پر پیچ و خمی را در پیش رو داریم که بي تردید به دست توان مند متخصصان و کارشناسان با تجربه و با حمایت بیش از پیش مسوولان و دست اندرکاران به ویژه ريیس جمهوري و نمایندگان مجلس در تسریع بخشیدن به این مهم، قطعا برای همه مردم- اعم از شهری و روستايی و از نزدیک تا دور افتاده ترین نقاط میهن مان- همانند آرزويی است که حتما با کار و تلاش وتحقیق دست یافتنی خواهد بود.