اینجا بوی ریحان، رازیانه، هِل، رزماری و دارچین است که چشم هر بیننده را سحر و حس بویایی اش را مست و مدهوش عطر خوش می‌کند.

مزرعه پرورش گیاهان دارویی در گوشه ای از شهرستان باغملک وجود دارد که تا چشم کار می‌کند فقط سرسبزی است، برخلاف آنچه در کارخانه‌های تولید دارو‌های شیمیایی رویت می‌شود که فقط تکه‌هایی از آهن و فلز هستند. گرچه گیاهان دارویی از دیرباز که هنوز صنعت داروسازی غیر طبیعی پا به عرصه درمان نگذاشته بود، مورد توجه بود و بشریت به خواص برخی گیاهان در مداوای بیماران پی برد و از آنها استفاده می‌کرد.

در صورتی که گیاهان دارویی به ارزش افزوده تبدیل شوند، درآمدی سرشار را برای کشاورزان و جامعه به ارمغان می آورند. ایران دارای اقلیمی منحصر به فرد است، که هر نقطه از خاکش را می توان ناحیه ای زرخیز عنوان کرد. آب، باد، خاک و ژنوم گیاهان دارویی در کشور ما موجود و مساعد کاشت و برداشت گیاهان با خواص درمانی هستند اما گویا آنچه در این عرصه در حال رخ دادن است، حکایت از نبود استراتژی از سوی مسئولان دارد.

سالانه ده ها تن گیاه دارویی به صورت انبوه و در خلاء مسئولان کارآمد به کشور های همسایه صادر می شود، در حالی که می توان با احداث کارخانجات و فرآوری این دست گیاهان آنها را به درآمدی باور نکردنی تبدیل کرد. رزماری یکی از این گیاهان است، گیاه معطری که وقتی برگ آن را فشار دهید و بو کنید عطر خاصی دارد که به عنوان چاشنی غذایی نیز استفاده می شود.

صادرات رزماری به چه شکل است؟

رضا آقا پور یکی از مزرعه داران پرورش دهنده گیاهان دارویی در خوزستان که از کسب و کار خود راضی است و قصد توسعه آن را هم دارد، در گفت و گو با خبرنگار ما گفت: زمانی که ما کار کاشت این دست گیاهان را آغاز کردیم، بسیاری احتمال موفقیت را اندک می‌پنداشتند. اما پس از مدتی توانستیم بازار‌های هدف خود را شناسایی و به سودی بهتر، نسبت به فروش سایر محصولات گیاهی دست یابیم.

او با اشاره به اینکه در آغاز کار، این مزرعه دار تنها کسی بود که کشت گیاه رزماری را در منطقه خود شروع کرد، افزود: پس از آن نیز چند تن از دوستانم به کاشت این محصول مشغول شدند و یک شرکت دارویی از اصفهان پیشنهاد کرد تا تولیدات خود را به آنان بفروشیم. رزماری را معمولا به ۲ صورت صادر می‌کنیم، به صورت سرشاخه طرح که بریده می‌شود و به وسیله ماشین یخچال دار به اصفهان می‌فرستیم تا در صنایع غذایی استفاده گردد.

آقاپور در خصوص یکی دیگر از روش‌های ارسال تولیدات گیاهی بیان کرد: محصولات ما به صورت خشک نیز به ۲ استان اصفهان و یزد ارسال می‌شود. روش خشک کردن به این شکل است که ابتدا سرشاخه‌ها را بریده و در سایه خشک می‌کنیم سپس برگ‌ها را از شاخه جدا کرده و به صورت بسته بندی‌های بزرگ فرستاده می‌شود.

کشت گیاهان دارویی؛ آب کمتر، سود بیشتر

این پرورش دهنده گیاهان دارویی، هدف خود از این اقدام را معرفی و استفاده از خاک این نقطه در شهرستان باغملک دانست و اظهار داشت: در منطقه ما کشت گندم و ذرت فراوان است، در حالی که کاشت گیاه دارویی، منفعت بیشتری دارد و حتی پر سود‌تر از درآمد حاصل از این ۲ محصول است. ضمن آنکه کشت غلات آب زیادی نیاز دارد و این ناحیه جزو مناطق خشک است.

آقاپور ادامه داد: در یک هکتار زمین که ذرت در آن کشت می‌شود، در فصل تابستان نیاز به ۳ تا ۴ ساعت آبیاری روزانه بارانی دارد، ولی رزماری در هفته یک بار آبیاری بارانی شده و رشد می‌کند. هزینه کم آب مسئله قابل توجهی است و اگر کاشت این گیاه افزایش یابد، با توجه به خشک بودن این منطقه بسیار مهم است.

او در خصوص مشکلات کاشت رزماری اظهار کرد: برداشت این گیاه دارویی زمانبر است و درآمد آن به صورت ثابت یک یا ۲ بار در سال حاصل می‌شود، به همین علت ممکن است برخی گمان کنند سود چندانی ندارد و به سراغ کسب درآمد از این راه نروند، اما باید مزایای فوق العاده و همچنین استفاده از آب کمتر و سود بیشتر حاصل از این کسب و کار نیز در نظر گرفته شود.

رزماری در باغات و مرکبات علف هرز را از بین می برد

رضا آقاپور بیان داشت: رزماری در عطاری‌ها به صورت برگ خشک، در داروخانه‌ها پماد رزماری و در فروشگاه‌ها برای شامپو مورد استفاده قرار می‌گرد و طریقه مصرف آن نیز به صورت چای، دمنوش، عصاره و روغن است. همچنین رزماری را اگر در غذا‌ها از جمله گوشت و مرغ بگذاریم، بسیار طعم دهنده خوشمزه ای است.

این پروروش دهنده گیاهان دارویی با بیان اینکه گیاه رزماری، درختچه‌ای است که ۱۰ تا ۱۲ سال ماندگاری دارد، گفت: برنامه‌های آینده افزایش یک هکتار به سطح زیر کشت است، زیرا می‌توان از همین گیاه، قلمه گرفته شود، اما چون شرایط آن سخت است به صورت نشا ریشه دار آن را کشت می‌کنیم و خصوصیتی که رزماری در باغات و مرکبات دارد باعث از بین رفتن علف هرز می‌شود. ضمن آنکه بسیاری از شهر‌ها که فضای سبز دارند، رزماری می‌کارند و شهرداری نیز از این راه درآمدزایی می‌کند.

کشت گیاهان دارویی در شهرستان شوش

علیرضا ملک زاده، مدیریت جهاد کشاورزی شهرستان شوش در گفت و گو با خبرنگار ما گفت: ۳۰ گیاه دارویی در این منطقه از خوزستان کشت می‌شوند. گیاهانی که در سنوات گذشته کشت شده، شامل رزماری، آلوئه ورا و چند گیاه دیگر بوده است. همچنین کنجد در سطح چند هزار هکتار کشت می‌شود.

او با اشاره به کشت آلوئه ورا گفت: این گیاه دارویی نسبتا بازدهی خوبی داشته و باعث اشتغالزایی نیز شده است. از ۴ سال گذشته تاکنون آلوئه ورا با توجه به آب و هوا و خاک مناسب در شوش و همچنین تسهیلات جهاد کشاورزی مورد استقبال کشاورزان قرار گرفته است. تقریبا ۹۶ درصد از گیاه آلوئه ورا را آب تشکیل می‌دهد و می‌توان از ژل آن که خاصیت گندزدایی و ضدعفونی دارد، استفاده کرد.

ملک زاده در خصوص دیگر گیاهان با قابلیت کشت در منطقه شوش استان خوزستان، بیان کرد: خار خسک و خارشتر از دیگر گیاهان دارویی بومی هستند که به صورت وحشی نیز در منطقه وجود دارند. همچنین امکان کشت شیرین بیان، بابونه، آویشن و به لیمو نیز وجود دارد.  گیاه کورک که علاوه بر دانه آن که برای تولید روغن استفاده می‌شود، برگ‌های آن به منظور رنگ سازی مورد بهره برداری قرار می‌گیرد.

درآمد باور نکردنی از گیاهان دارویی

بسیاری از گیاهان دارویی از جمله آویشن و لیمو در صنعت عطر سازی نیز کاربرد دارند. هم اکنون گیاهان دارویی کشور ما به صورت انبوه به خارج از مرز‌ها صادر شده و در آنجا طی فرآیند‌هایی به ارزش افزوده تبدیل می‌شوند. ایران در شرایط تحریم که برای فروش نفت در تنگنا و فشار حداکثری قرار دارد، می‌تواند به جای توسعه میدان‌های گازی و نفتی به استفاده و بهره وری از گیاهان دارویی بیندیشد که ارزش افزوده باور نکردنی برای کشور و کشاورزان به همراه خواهد داشت.