رودخانه دز به عنوان شریان اقتصادی شمال خوزستان این روزها با مشکل جدی رشد بی رویه جلبک ها ، خزه ها و آلودگی ناشی از فاضلاب و زباله روبرو شده که ادامه این روند موجب نگرانی دوستداران محیط زیست و مردم دزفول شده است.

رشد انواع جلبک ها در رودخانه دز در ماه های اخیر به حدی رسیده که حتی با پاکسازی سطح رودخانه قابل کنترل نبوده و نیازمند اتخاذ تصمیم اساسی برای لایروبی این رودخانه است.

معاون استاندار و فرماندار دزفول ، فاضلاب بوستان های ساحلی ، بخشی از فاضلاب منطقه چم گلک و استان لرستان را از عوامل تهدید کننده حیات روخانه دز برشمرد و گفت: تلنبار شدن زباله حوالی پل شناور زیبنده این شهر نیست ضمن اینکه عدم آموزش گردشگرانی که در ساحل این رودخانه اطراق می کنند در آلودگی این رودخانه موثر می باشد.

حبیب اله آصفی افزود: آموزش شهروندی ویژه گردشگران برای حفظ محیط زیست ضروری است ضمن اینکه شهرداری نیز باید برنامه مدونی برای پارکهای شهری داشته باشد و از نیروهای بیشتری برای پاکسازی پارک ها و بوستان های ساحلی استفاده کند. 

رئیس اداره حفاظت محیط زیست دزفول نیز گفت:دز شاهرگ اقتصادی و اجتماعی منطقه است که برای کاهش شوری آب کارون هم از آن استفاده می شود . 

فرهاد قلی نژاد بر لزوم حمایت همه جانبه از رودخانه دز تاکید کرد وگفت:نگرانی مردم نسبت به رودخانه دز در فضای مجازی قابل احترام است ولی هنوز برای این رودخانه دیر نشده چرا که با تلاش بسیار از سرازیر شدن بخش زیادی از فاضلاب شهری به این رودخانه جلوگیری شده است.

وی اضافه کرد:با توجه به ورود بخشی از فاضلاب شهر دورود و فاضلاب حوضچه های پرورش ماهی الیگودرز به رودخانه دز انتظار می رود شورای حفاظت کیفی رودخانه دز در استان جدی گرفته شود و این شورا در استان لرستان نیز وارد عمل شود. 

قلی نژاد گفت:درحالی که شورای حفاظت کیفی دز زیرمجموعه شورای کارون است از مسولان دزفولی در نشست کارون دعوت نمی شود. 

رئیس اداره حفاظت محیط زیست دزفول ضمن انتقاد از این موضوع گفت:مشکلات رودخانه دز باید با حمایت همه جانبه همه دستگاه های اجرایی پیگیری شود. 

وی به شاخص های کیفیت آب رودخانه دز اشاره کرد و گفت:ماهانه کیفیت فیزیکی و شیمیایی رودخانه دز در 17 ایستگاه سنجش می شود که این سنجش ها از دریاچه شهیون تا پل پنجم و پارک های ساحلی ادامه دارد.

قلی نژاد افزود:به علت قدرت خودپالایی رودخانه دز طبق آخرین سنجش ها شاخص های رودخانه از نظر آلودگی زیست محیطی خوب ارزیابی شده ولی ممکن است برخی نقاط از نظر بهداشت آلودگی بیماری زا داشته باشند. 

قلی نژاد گفت:طبق سنجش های صورت گرفته،شاخص فاضلاب در منطقه گاومیش آباد شرقی و ایستگاه پمپاژ شرق و پارک میلاد متوسط بوده ولی در بقیه مناطق خوب ارزیابی شده است. 

رئیس اداره حفاظت محیط زیست دزفول ادامه داد:فاضلاب زیباشهر ، منطقه چم گلک هنگام سرریز آب و بارندگی ، فاضلاب ناشی از تصفیه ناقص تیپ 292 زرهی،کوی حافظ ، پارک ساحلی ولیعصر ، ایستگاه پمپاژ شرق ، گاومیش آباد غربی وشرقی و فاضلاب صنعتی هفت تپه به دز سرازیر می شود. 

وی در خصوص رشد جلبک ها در رودخانه دز نیز اظهار کرد:در محدوده پل های سوم و پنجم و پل شناور رشد جلبک ها بیش از حد مشاهده شده ولی بیشترین حجم جلبک ها حوالی پل شناور است که شهرداری اخیرا اقدام به پاکسازی آنها کرده ولی جوابگو نیست. 

قلی نژاد گفت:با پیگیری انجام شده فاضلاب رستوران های ساحلی به شبکه فاضلاب شهر دزفول پمپاژ م شود و در این خصوص مشکلی وجود ندارد. 

رئیس انجمن آوان سبز دزفول نیز از قایق ها به عنوان یکی از علل رشد بی رویه جلبک ها در بالادست رودخانه به ویژه زیباشهر و چال کندی نام برد و گفت:طبق تحقیق انجام شده در هوای سرد و نور کم ،رشد جلبک ها نیز کم می شود ولی نقاطی که نور زیاد است رشد جلبک ها بیشتر است.

امین اله محراب از پل شناور به عنوان یکی از علل تشدید رشد جلبک ها در رودخانه دز نام برد و گفت:قرار بود بعد از افتتاح پل پنجم ،پل شناور جمع آوری شود ولی عملا چنین اقدامی نشد. 

محمد ابوالحلاج معاون امورشهری شهرداری دزفول نیز پل شناور را برای شهرداری پرهزینه دانست و اظهار کرد:بعد از سیلاب فروردین پارسال هزینه زیادی صرف راه اندازی دوباره پل شناور شد ضمن اینکه رشد جلبک ها ربطی به پل شناور ندارد چرا که در پایین دست پل شناور نیز با رشد جلب کها مواجه هستیم. 

وی با بیان اینکه در صورتیکه رسوب های رودخانه دز لایروبی شوند مشکل جلبک ها حل می شود اضافه کرد:بجز شهرداری که با امکانات محدود پاکسازی رودخانه را انجام می دهد هیچ ارگانی به موضوع پاکسازی و لایروبی این رودخانه ورود نمی کند. 

معاون شهردار دزفول گفت:در حدفاصل بوستان دولت تا پایین دست پل شناور در فصل گرم سال روزانه تا 10 تن پسماند از ساحل و رودخانه دز جمع آوری می شود ولی وضعیت جمع آوری پسماندهای سرازیر شده از بالادست رودخانه بلاتکلیف است. 

رئیس اداره آزمایشگاه های محیط زیست خوزستان نیز گفت:جلبک ها معمولا در محدوده شهری رودخانه های استان مشاهده می شوند و در شهر اهواز نیز وجود جلبک های میکروسکپی بوی آب آشامیدنی را تحت تاثیر قرار داده بود که ظرف 6 ماه تخلیه شدند. 

صغری رستمی افزود:زمانیکه رودخانه با مانعی برخورد می کند جلوی حرکت آن گرفته شده و جلبک ها رشد می کنند ضمن اینکه تابش آفتاب در فصول گرم سال نیز منجر به افزایش رشد جلبک ها می شود. 

وی افزود:در صورتیکه پایش رودخانه دز به طور مستمر انجام شود و دستگاه های متولی نیز وارد عمل شوند مشکل رشد جلبک ها در این رودخانه حل می شود. 

سیدمحمد سجادیان رئیس امور آب شمالغرب خوزستان نیز گفت:سدها دارای نوسان شدید آبی هستند و حجم مفید سد دز درحال حاضر کمتر از 100 میلیون مترمکعب است که با شرایط فعلی کمبود بارش و عدم صرفه جویی با مشکل مواجه خواهیم شد. 

وی به کاهش دبی رودخانه دز به علت کاهش شدید بارندگی اشاره کرد و با بیان اینکه سازمان آب و برق خوزستان متولی لایروبی این رودخانه می باشد اظهار داشت: گروه لایروبی مسئله جمع آوری زباله های پشت سد دز و سد تنظیمی را بر عهده دارند زیرا متولی لایروبی رودخانه سازمان آب و برق خوزستان می باشد ولی وظیفه ای در خصوص جمع آوری جلبک ها ندارد. 

سجادیان اضافه کرد:در حال حاضر 11 کیلومتر و 200 متر از مسیر رودخانه دز در محدوده شهری قرار دارد. 

محمد ذاکر مشفق دبیر علمی کمیته شورای حفاظت کیفی رودخانه دز نیز گفت:طبق تحقیقی که در سالهای 93 و 94 انجام شد مشخص گردید تعداد آلاینده های رودخانه دز به سمت پایین دست رودخانه بیشتر می شود و کاهش سرعت جریان آب نیز بر رشد جلبک ها موثر می باشد ولی علت اصلی آن نیست. 

وی افزود:در بالادست رودخانه دز میزان نیترات در رودخانه بالاست و از آنجا تا منطقه گاومیش آباد غلظت نیترات تقریبا ثابت است. 

وی ادامه داد:وجود فاضلاب،پساب کشاورزی،حوضچه پرورش ماهی از پارامترهای وجود نیترات هستند ضمن اینکه دمای هوای خنک نیز تنوع زیستی رودخانه را زیاد می کند در حالی که هوای گرم موجب رشد یک گونه می شود. 

ذاکر مشفق بیان داشت:راه حل مقطعی وکوتاه مدت برای رودخانه دز نتیجه بخش نیست و عامل اصلی باید کنترل شود چرا که ساختار حفاظت کیفی رودخانه دز مربوط به یک منطقه نیست و باید در سطح ملی بررسی شود. 

وی ادامه داد:بای حل مشکل رودخانه دز نیاز است تا عوامل اصلی رشد جلبک ها مشخص شده و مدیریت،لایروبی ودیگر اقدام ها اولویت بندی شوند تا بر اساس بودجه تخصیص یافته برای نجات این رودخانه وارد عمل شد.

ذاکر مشفق گفت:پل شناور تا پنج درصد در رشد جلبک های رودخانه نقش دارد.

رودخانه دز علاوه بر پتانسیل گردشگری ، زیستگاه انواع آبزیان بومی و بعضا منحصر بفرد است که به دلیل برخی بی توجهی ها مورد تهدید پسماند و فاضلاب خام و آلودگی قرار گرفته و ادامه این روند موجب نگرانی مردم دزفول شده است.