نهم آبان ماه یادآور حماسه سازان دفاع مردمی کوی ذوالفقاری آبادان و دفاع جانانه مردم شهر با دستان خالی برابر دشمن تا بن دندان مسلح است، شهری که حدود یک سال در محاصره بود، ولی هرگز سقوط نکرد.

شهید دریاقلی سورانی یانچشمه ای متولد 1324 در روستای یانچشمه استان چهارمحال و بختیاری، اوراق فروشی بود که به همراه فرزند خردسال خود، در کنار انبوهی از اتومبیل های فرسوده در حاشیه آبادان زندگی می کرد.

دریاقلی، نهم آبان سال 1359 و در جریان حمله متجاوزانه رژیم بعثی عراق به ایران و پس از اشغال خرمشهر، در منطقه کوی ذوالفقاری، در 20 کیلومتری شهر آبادان، به صورت اتفاقی متوجه تحرک شبانه سربازان عراقی و عبور آنها از رودخانه بهمنشیر، برای حمله غافلگیر کننده و اشغال این شهر شد.

وی، فرزند خردسالش را تنها گذاشت و به سرعت، با دوچرخه اش، در یک مسیر طولانی رکاب زد و خود را به آبادان رسانده و با فریادهایش، مردم و مدافعان شهر را از ماجرای نفوذ و توطئه دشمن آگاه ساخت.

مردم نیز با شنیدن فریادهای دریاقلی، از خانه ها بیرون آمدند و با هر چه در دست داشتند، برای مقابله با دشمن به سمت منطقه ذوالفقاری حرکت کردند.

در این هنگام، شهید سورانی که دوچرخه اش نیز پنچر شد و قادر به حرکت نبود، با پای پیاده، به سمت مقر سپاه پاسداران در آبادان دویده و نیروهای خودی را از حمله عراقی ها آگاه می سازد.

نیروهای بعثی، پس از اشغال آبادان، قصد حمله و تصرف شیراز را داشتند که با رشادتها و با اطلاع رسانی به موقع شهید دریاقلی سورانی، و مقاومت مردم آبادان، از دستیابی به این هدف، ناکام مانده و مجبور به عقب نشینی شدند.

پس از تجاوز ارتش عـراق در 31 شهریور 1359 و اشغال بخش هایی از خاک ایران، خرمشهر مهم ترین شهر بندری ایران، پس از سی و پنج روز مقاومت دلیرانه به دست دشمن افتاد.

پس از سقوط خرمشهر، رژیم عراق در صـدد برآمد تا جزیره آبادان را نیز اشغال کند و بـرای تحقق این مهم، با عبور از کارون و قطع کردن جاده های آبادان– اهواز و آبادان – ماهشهر جـزیـره آبادان را محاصره و تلاش کرد تا از طریق شمال بهمنشیر وارد آبادان شود.

نیروهای بعثی در شب نهم آبان سال 59 ، پنج روز پس از سقوط خرمشهر، پل شناور روی بهمنشیر زدند و به سوی کوی ذوالفقاری سرازیر شدند.

با این وضعیت، آبادان در محاصره 330 درجه ای قرار گرفت و عبور از رودخانه بهمنشیر می توانست آبادان را با خطر جدی روبرو کند.

عراقی ها برای تصرف آبادان در نهم آبان 59 سال در منطقه ذوالفقاری روی رودخانه بهمنشیر پل شناور نصب کردند و با عبور دادن بخشی از نیروهای خود، وارد جزیره آبادان شدند.

نیروهای بعثی به چند دلیل منطقه ذوالفقاری را برای ورود به جزیره آبادان انتخاب کردند، نخست اینکه سعی کردند، با استفاده از پوشش نخلستان ها از دید رزمندگان اسلام دور مانده و به راحتی وارد شهر شوند.

این منطقه از ذوالفقاری انتهای شهر و نیز آسیب پذیرترین نـقطه آن محسوب می شد و متجاوزان سعی داشتند از این نقطه کور برای ورود و اشغال شهر و جزیره آبادان استفاده کنند.

بر اساس آمار و اطلاعات جنگ، منطقه ای که نیروهای عراقی انتخاب کردند، از کم عرض ترین مناطق جزیره آبادان است زیرا عرض جزیره آبادان در منطقه ذوالفقاری حدود 3 کیلومتر است و اگر نیروهای عراقی در ورود به جزیره آبادان به مانعی برخورد نمی کردند، می توانستند به راحتی عرض جزیره آبادان را طی کرده و این جزیره را به دو نیم تقسیم و ارتباط نیمه شمالی و جنوبی آن را از یکدیگر قطع کنند که این عبور از رودخانه بهمنشیر آسان تر از عبور از رودخانه کارون در جنوب خرمشهر بود.

جنگ نابرابر در منطقه کوی ذالفقاری آغاز شد، نیروهای مدافع شهر همان جا خط پدافندی تشکیل دادند و از پیشروی عراقی ها جلوگیری کردند.

درگیری سختی بین نیروهای خودی با حداقل امکانات و نیروهای بعثی مجهز به سلاحهای پیشرفته رخ داد و مدافعان موفق شدند تا غروب همان روز نیروهای عراقی را شکست داده و شهر و جزیره آبادان را از خطر حتمی نجات دهند.

نیروی هوایی نیز موفق شد پلی را که عراقی ها بر روی بهمن شیر زده بودند منهدم کند.

رزمندگان با جانبازی و فداکاری بسیار، چنان مقاومتی از خود نشان دادند که دلاوری ها و شجاعت های آنان در این منطقه به نام «حماسه ذوالفقاری» به عنوان برگ زرینی در تاریخ دوران دفاع مقدس به ثبت رسید.

در این نبرد صدها نفر از نیروهای بعثی به هلاکت رسیده و یا زخمی شدندو دهها نفر به اسارت در آمدند و رزمندگان ایران توانستند از نفوذ نیروهای دشمن به شهر و جزیره آبادان جلوگیری کنند .

محاصره شهر آبادان موجب توقف پیشروی نیروهای بعثی شد، زیرا نیروهای بعثی برای پیشروی در دشتهای وسیع و مسطح خوزستان نیازمند اشغال جزیره آبادان و تحکیم عقبه خود بودند.

مقاومت مردم و مدافعان در جزیره ابادان موجب شد که نیروهای دشمن نتوانند به پیشروی خود ادامه دهند زیرا اشغال جزیره آبادان، راه را برای پیشروی نیروهای عراقی به سمت شهرستان های شادگان، بندر امام خمینی، بندر ماهشهر و مناطق وسیع جنوب استان خوزستان هموار می کرد.

همان گونه مردم خرمشهر 35 روز، نیروهای بعثی را زمینگیر کردند، مردم آبادان نیز به مدت یکسال نیروهای بعثی را به خود مشغول کرده و علاوه بر سد پیشروی آنان، زمینه را برای آماده سازی و سازماندهی نیروهای خودی و عملیات بزرگ شکست حصر آبادان فراهم کردند.

حماسه ذوالفقاری را باید نبرد نیروهای مردمی با ارتش مجهز عراق دانست، نبرد نابرابری که در یک سوی آن ارتشی مجهز، کارآزموده و کلاسیک و در سوی دیگر آن مردمی ثابت قدم و با اراده بودند که کمبود تجهیزات آنان موجب شده بود که برخی از آنان چوبدستی به دست بگیرند.

* سخنان سردار بنادری از دستاوردهای مقاومت مردم

حسن بنادری از فرماندهان مدافع شهر نیز در این خصوص می گوید:بامداد نهم آبان 59 چنـد گـردان تـکاور و نیز نیروهای مکانیزه بعثی مجهز به توپ 106 و موشک های مالیوتکا و مسلسل های سنگین، نـخستین نیروهای عراقی بودند که از پل عبور کردند.

وی می افزاید:در این بین مردی به نام دریاقلی سورانی که در نزدیکی آن منطقه زندگی می کرد از هجوم نیروهای دشمن مطلع شده و بـلافاصله نیـروهای مردمی مسجد حـضرت رسول اکرم(ص)ذوالفقاری را در جریان حمله عراقی ها قرار داد و به طرف مقر سپاه در مرکز شهر حرکت کرد.

وی می گوید:دریاقلی در طول مسیر، مردم را در جریان حمله نیرهای بعثی و ورود آنان به شهر خبر می دهد و مردم نیز به سرعت به مقابله با نیروهای عراقی می شتابند در واقع قبل از رسیدن نیروهی نظامی ، مردم بشدت با نیروهای عراقی در گیر می شوند .

فرمانده پیشین سپاه آبادان می افزاید:وقتی دریاقلی به مقر سپاه رسید، اینجانب را از آمدن عراقی ها آگاه کرد و ما نیز به نیروهای شهر، آمدن عراقی ها را خبر دادیم و نیروهای مدافع وقتی به ذوالفقاری رسیدند که عراقی ها تا پاسگاهی که سر راه آبادان ـ خسروآباد بود، پیشروی کرده بودند.

* مردم آبادان با اسلحه های ام.1 و برنو در برابر دشمن ایستادند

مکی یازع از سرداران هشت سال دفاع مقدس نیز در گفت و گو با ایرنا حماسه کوی ذوالفقاری را نخستین حماسه مردم پس از 40 روز از آغاز جنگ تحمیلی عنوان کرد و افزود:مردم با اعلام رادیو آبادان مبنی بر عبور دشمن از بهمنشیر، خودجوش در این منطقه حاضر شده و به دفاع از شهر برخاستند.

وی اظهار داشت:مردم با اسلحه های ام.1 و برنو در مقابل ارتش پیشرفته و مجهز رژیم بعث عراق قرار گرفتند و آنها را از منطقه ذوالفقاری عقب انداختند.

سردار یازع گفت:شهید خسرو امینیان با گروه خود که بیشتر آنها از بچه های آبادان بودند توانست اولین توپ 106 را از دشمن به غنیمت بگیرد و 35 مدافع شهر نیز در عملیات ذوالفقاری به شهادت رسیده و برخی نیز همچون حجت الاسلام غانمیان دو چشم خود را از دست دادند.

این سردار سال های دفاع مقدس افزود:دشمن بعثی در عملیات کوی ذوالفقاری200 کشته داد و 21 نفر از آنها نیز از سوی کمیته های مردمی به اسارت در آمدند.

حماسه ذوالفقاری یکی از ماندگارترین و تاثیرگذارترین حماسه های مردم ایران در دفاع مقدس بود به طوری که حضور همه جانبه مردم در این عملیات که منجر به عقب نشینی ارتش بعث عراق از کوی ذوالفقاری بود سرنوشت جنگ را تغییر داد.

در این حماسه مردمی، دریاقلی سورانی، منصور چهره افروز، محمد ناظمی، حسین آتشکده، علی اصغر گذاری، بهرام ورامینی، اسدالله بهرامی، حسین پرورش، جانباز شهید ارسلان فهیمی، داریوش محمدیان، یحیی آوازه، فرزاد نکوییان، محمد رزم آرا، حسین عبد فرحانی، ابراهیم عبد فرحانی، ابراهیم حجازی، جمشید رئیسی، ابراهیم عابدی، حمزه قنبری، اسماعیل منصور آبادی، اسماعیل رنجه و محمدرضا عضقی به شهادت رسیدند.

اگر ایستادگی مردم نبود و اگر آبادان به دست دشمن اشغال می شد، سرنوشت جنگ طور دیگری رقم می خورد.

دریاقلی این قهرمان ملی هم آن قدر زنده نماند که شکست حصرآبادان را ببیند، وی چند روز پس از واقعه کوی ذوالفقاری بر اثر انفجار گلوله خمپاره پای راستش را از دست داد و سرانجام بر اثر جراحات وارده به شهادت رسید.

پیکر پاک شهید دریاقلی سورانی در بهشت زهرای تهران به خاک سپرده شد.

در درس چهاردهم کتاب فارسی پایه ششم ابتدایی نیز، به زندگی و فداکاری این قهرمان ملی و شهید عزیز، پرداخته شده است که شاید کمتر کسی، نامش را شنیده بود و یا شرح فداکاری اش را می دانست.

همه ساله در شهرکرد و شهرستان زادگاه این شهید در چهارمحال وبختیاری، آیین های بزرگداشتی برای این گرامیداشت رشادت های وی برگزار می شود، ولی این شهید در آبادان غریبه است.

* مشکلات انباشته آبادان و خرمشهر

مردم ابادان و خرمشهر با گذشت حدود 30 سال از پایان جنگ، هنوز با مشکلات زیرساختی نظیر بیکاری بالا، فرسودگی بیش از حد شبکه آبرسانی، روان شدن فاضلاب در برخی مناطق شهر و نامناسب بودن فضای معماری شهری در مقایسه با دیگر شهرهای کشور دست و پنجه نرم می کنند.

* انتقاد نمایندگان آبادان در مجلس از وضعیت تامین زیرساخت های شهرستان

غلامرضا شرفی، عامر کعبی و جلیل مختار سه نماینده مردم آبادان در مجلس شورای اسلامی نسبت به وضعیت آب شرب و کشاورزی شهرستان انتقاد کردند.

غلامرضا شرفی نماینده آبادان و عضو کمیسیون انرژی مجلس شورای اسلامی در نشست بررسی مشکلات آب شرب و کشاورزی و برق روستاهای شهرستان آبادان در فرمانداری گفت:پس از گذشت ۲۷ سال از پایان جنگ تحمیلی در اصلی ترین مطالبه مردم نظیر تامین آب شرب سالم و بهداشتی و تامین زیرساخت های اولیه شهری، مشکل داریم.

وی اظهار داشت:در بخش آب مردم آبادان زخم خورده هستند، یک روز خون مردم آبادان به خاطر آب هدر رفت و یک مسئول نیز جوابگو نبود، امروز نیز وضعیت آب شرب مردم در حد بحرانی است.

شرفی گفت:امروز وضعیت آب آبادان از زمان جنگ بهتر نیست و با همه این کاستی ها مردم هنوز به مسئولان امیدوار هستند.

*کعبی:نتوانستیم به صورت ۱۰۰درصد مشکل مردم را برطرف کنیم

دیگر نماینده مردم آبادان در مجلس شورای اسلامی نیز در این خصوص گفت:بسیاری از مشکلات موجود در آبادان در سایر مناطق کشور برطرف شده و در سال های پس از جنگ تحمیلی در هیچ بخشی نتوانستیم به صورت ۱۰۰درصد مشکل مردم را برطرف کنیم.

کعبی گفت:نارضایتی مردم در بخش آب به خصوص روستاها بیش از سایر مناطق است و نیاز است برای رفع این مشکلات، کار جهادی شود، اگرچه در بخش بهداشت و اشتغال نیز مشکل داریم.

وی به هدر رفت ۵۰درصدی آب شرب در شهرستان آبادان اشاره کرد و گفت:از سال ۱۳۶۹ تاکنون ۲۰۰هزار میلیارد ریال اعتبار در بخش آب شهرستان آبادان هزینه شده است، در این مدت چه مشکلی در این بخش برطرف شده است.

نماینده مردم آبادان و عضو کمسیون اقتصاد مجلس شورای اسلامی افزود:در چند سال گذشته خروجی مناسبی در هزینه کرد اعتبارات دولتی نداشتیم.

وی در بخش دیگری از سخنان خود به مشکل کشاورزی آبادان اشاره کرد و گفت:در حالی سال گذشته خرمای کشاورزان به قیمت ۹۰۰ هزار ریال از سوی برخی دلالان خریداری شد که با کمی فرآوری می شود آن را با ارزش افزوده بهتری خرید و به فروش رساند.

کعبی گفت: تاکنون نیز خسارات خشکسالی به کشاورزان پرداخت نشده که این مهم باعث ناتوانی مالی آنها شده است.

وی اظهار داشت: اجرای طرح نیشکر در بالا دست شهرستان آبادان باعث شوری آب کشاورزی و تخریب نخلستان های پائین دست شد، امروز حق نداریم طرح هایی تعریف کنیم که با انجام آن باعث آبادای در منطقه ای و خرابی منطقه دیگری شویم.

وی افزود: بیکاری بالای جوانان از مشکلات عمده در آبادان است و وجود ۶۰ هزار نفر تحت پوشش کمیته امداد و بهزیستی گواه این مدعا است

*جلیل مختار:مشکل آب شرب در روستاها جدی است

جلیل مختار دیگر نماینده مردم آبادان در مجلس شورای اسلامی نیز در این خصوص با بیان مشکل آب شرب و کشاورزی در روستاهای آبادان افزود:مشکل تامین آب شرب در روستاها بسیار جدی است.

وی افزود:بیشتر انتقاد مردم در بحث آب در روستاها است.

عضو کمیسیون احتماعی مجلس شورای اسلامی با انتقاد از وضعیت کشاورزی در شبه جزیره آبادان افزود:خرمای با کیفیت کشاورزان به علت نبود کارگاه های لازم برای عمل آوری و بسته بندی به قیمت پایین خریداری می شود.

وی افزود:در بخش ترویج کشاورزی نیز اقدام مثبتی در روستاها انجام نشده است.

وی همچنین از پیگیری برای تاسیس شرکت آبفای اروند در خرمشهر و آبادان خبر داد و گفت:سازمان منطقه آزاد اروند بتواند کمک های مالی را به صورت مستقیم دهد.

مختار همچنین، کمک مالی سازمان منطقه آزاد اروند به شرکت آبفار برای نوسازی شبکه انتقال آب و اجرای طرح های آبرسانی را خواستار شد.

* اسماعیل زمانی؛ تشریح مزیت های منطقه آزاد اروند برای سرمایه گذاری پربازده

اسماعیل زمانی مدیرعامل سازمان منطقه آزاد اروند - محدوده آبادان و خرمشهر- با بیان مشکلات انباشته این منطقه می گوید:متأسفانه در دوران بازسازی به ساخت اماکن عمومی و اداری بسنده شد و نتوانستیم جمعیت قبل از جنگ را به آبادان و خرمشهر برگردانیم.

زمانی می گوید:با پایان جنگ، سرمایه گذاران و تولیدکنندگانی که در بخش های مختلف این منطقه نظیر کشتیرانی، تجارت، کشاورزی و اقتصاد نفت فعالیت می کرده و خود تولیدکننده بودند دیگر باز نگشتند.

زمانی می افزاید:دو گروه پس از جنگ به منطقه بازگشتند، یک گروه حقوق بگیران و کارمندان دولت بود که باید باز می گشتند و دیگر، افرادی بود که از توان مالی مورد نیاز برخوردار نبودند و برای دذریافت کمک از نهادهای حمایت کننده به شهر بازگشتند.

مدیرعامل سازمان منطقه آزاد اروند همچنین با تشریح اقدامات انجام شده برای رونق بیش از پیش شهرهای آبادان و خرمشهر می گوید:20 هزار واحد صنفی در شهرهای آبادان و خرمشهر و چند هزار شرکت خصوصی از معافیت مالیاتی و ارزش افزوده در منطقه آزاد بهره مند شدند که این موضوع، کاهش 20 درصدی هزینه های زندگی مردم نسبت به سایر نقاط کشور کاهش را نشان می دهد.

وی همچنین با بیان اجرای حصارکشی محدوده منطقه آزاد اروند، گفت:حصار منطقه آزاد تکمیل شده است و با همکاری بین بخشی گمرک بزودی در دروازه های آبادان و خرمشهر مستقر شده و این دو شهر از مزیت های کامل منطقه آزاد برای مردم و مسافران ورودی برخوردار می شود.

مدیرعامل سازمان منطقه آزاد اروند در ادامه سخنانش بیان اینکه این سازمان به دستگاه ستادی و مدیریتی کلان تبدیل شده است، گفت:در این راستا برای توسعه اقتصادی منطقه، تسهیلات و ا مکانات به طور کامل فراهم شده است و بخش خصوصی و سرمایه گذاران داخلی و خارجی می تواند از شرایط و امکانات موجود به نحو مطلوب بهره برداری کند.

وی همچنین با تبیین اهداف کلان و استراتژیک توسعه ای محدوده منطقه آزاد اروند، استفاده حداکثری از ظرفیت های این حوزه نظیر گردشگری آبی و صنعتی را یادآور شد و گفت:برنامه ریزی های این سازمان برای افق کلان 20 سال آینده شهرهای آبادان و خرمشهر و تبدیل شدن این شهرها به کلانشهر می باشد.