امروز، چهارشنبه (2 تیرماه 1395) غلامرضا شریعتی به‌عنوان هفدهمین استاندار بر کرسی مدیریت ارشد خوزستان در عمارت خیابان فلسطین اهواز تکیه می‌زند و در مقام عالی‌ترین نماینده دولت در استان جای فرج‌الله خبیر سرپرست و پیش از آن "عبدالحسن مقتدایی" استاندار پیشین را خواهد گرفت.

در آخرین جلسه هیأت دولت غلامرضا شریعتی به‌عنوان استاندار جدید خوزستان انتخاب شد تا لقب جوان‌ترین استاندار کشور را نیز کسب کند؛ پیش از این عبدالحسن مقتدایی استانداری خوزستان را بر عهده داشت، او از مهرماه 92 متولی این امر بود و اردیبهشت امسال کار او در استانداری پایان یافت و فرج‌الله خبیر معاون سیاسی و اجتماعی او، به‌عنوان سرپرست استانداری منصوب شد.

خوزستان به دلیل موقعیت جغرافیایی و وجود منابع متعدد از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است و به همین دلیل انتخاب استاندار آن با حساسیت‌های خاصی همراه بود. پس از تودیع مقتدایی استان چهل روز بدون استاندار و با سرپرست اداره می‌شد و در این مدت گزینه‌های بسیاری برای تصدی منصب استانداری مطرح شد که در نهایت تصمیم وزارت کشور و هیأت دولت بر شریعتی قرار گرفت.

به نظر می‌رسد که شریعتی مأموریت بسیار مهمی را پیش‌رو خواهد داشت، مسائل سیاسی استان و انبوه مشکلات، مدیریت جدی و دقیقی را می‌طلبد و به همین دلیل است که رییس‌جمهور در جلسه هیأت دولت "استاندار جدید را به دلیل دارا بودن تجربیات متنوع و برخورداری از همراهی و اجماع نیروهای فعال استان، گزینه مناسبی برای خوزستان دانسته و وی را به اهتمام ویژه در حوزه اقتصاد و کشاورزی توصیه می کند"؛ البته حسن روحانی از شریعتی نیز خواسته که "رعایت اعتدال در همه امور و استفاده از همه نیروهای شایسته و توجه به همه اقوام را نصب‌العین خود قرار دهد و تلاش کند که هیچ‌کس در استان احساس تبعیض نکند". این تأکیدات رییس‌جمهور بازخورد مثبتی را در فضای سیاسی استان به دنبال داشت.

این موارد بیانگر حساسیت مدیریت کلان استانی است که از سویی دچار عقب‌ماندگی مفرط به دلیل عوامل مختلف است و از سوی دیگر یکی از تولید‌کنندگان اصلی نفت و گاز کشور است.

طبق قانون استاندار عالی‌ترین مقام دولتی در استان است که وظیفه نظارت، هماهنگی و مدیریت امور اجرایی و اجرای سیاست‌های عمومی کشور در استان را بر عهده دارد بنابراین می‌توان گفت که با توجه به شرایط هر استان، استاندار نقش اساسی و کلیدی را در آن استان ایفا می‌کند.

در ماده یک شرح وظایف استانداران و فرمانداران مصوب سال  1377 آمده که "استانداران در قلمرو مأموریت خویش به‌عنوان نماینده عالی دولت، مسئولیت اجرای سیاست‌های عمومی كشور در ارتباط با وزارتخانه‌ها، مؤسسات و شركت‌های دولتی و سایر دستگاه‌هایی كه به نحوی از بودجه عمومی دولت استفاده می‌نمایند، نهادهای انقلاب اسلامی، نیروهای انتظامی، شوراهای اسلامی شهر و شهرداری‌ها و مؤسسات عمومی غیردولتی را عهده‌دار خواهند بود."

همچنین عنوان شده که "نیروهای نظامی در چارچوب وظایفی كه در ارتباط با امنیت مناطق دارند، تحت نظارت استانداران عمل خواهند كرد و استاندار به‌عنوان نماینده عالی دولت در برابر رییس‌جمهور و هیأت وزیران مسئول بوده و به‌عنوان نماینده وزارت كشور مسئولیت اجرای وظایف و اختیارات آن وزارت در استان را عهده‌دار خواهد بود و در مقابل وزیر كشور پاسخگوست."

اصلاح‌طلب بومی؛ شریعتی کیست؟

غلامرضا شریعتی متولد سال 1351 در شهرستان بهبهان است. او یکی از فعالان اصلاح‌طلب استان است که در دولت اصلاحات معاون سیاسی استاندار و در مقاطعی سرپرست استانداری بود. وی پیش از معاونت سیاسی، مدیرکل سیاسی استانداری را برعهده داشت.

شریعتی که از او به‌عنوان پزشک سیاست‌مدار یاد می‌شود، متخصص ژنتیک پزشکی و عضو هیأت‌علمی دانشگاه علوم پزشکی جندی‌شاپور اهواز است. قائم‌مقام دانشگاه علوم پزشکی جندی‌شاپور اهواز و مدیریت مراکز بهداشت چندین شهرستان از جمله سوابق وی است. پس از پایان دولت اصلاحات، شریعتی در دولت‌های بعدی هیچ پستی نداشت و تنها در آزمایشگاه خود فعالیت می‌کرد.

شریعتی برای نیروهای سیاسی استان، یک چهره شناخته‌شده‌ است. نام شریعتی کم‌وبیش با فضای سیاسی استان در ابتدای دهه 80 گره خورده است. او یکی از بازیگران اصلی صحنه سیاسی استان در آن دوران بود.

او توانست نظر مثبت قریب به اتفاق نمایندگان استان را که متشکل از طیف‌های متعددی هستند، جلب کند. شریعتی یکی از گزینه‌های پیشنهادی نمایندگان هم بود و با توجه به سابقه فعالیت سیاسی‌اش، اجماع سیاسی نیروها و احزاب هم‌طیف نیز بر شریعتی قرار گرفت.

پس از مقتدایی در فاصله انتخاب استاندار جدید خوزستان، رایزنی‌ها و گفت‌وگوهای بسیاری انجام و گزینه‌های بسیاری در فضای سیاسی مطرح شد اما در نهایت هیأت دولت به شریعتی رأی اعتماد داد. از شریعتی به‌عنوان گزینه بومی اصلاح‌طلب یاد می‌شود؛ این امر یکی از مطالبات اصلی اکثریت گروه‌های همسو با دولت در استان بود که به نظر می‌رسد اکنون این مطالبه با انتخاب شریعتی محقق شده است.

البته باید در نظر گرفت که با آن‌که گروه‌ها و نیروهای سیاسی بسیاری نظر مثبتی به انتخاب شریعتی دارند اما قطعاً مخالفانی هم خواهند بود و این امری اجتناب‌پذیر است اما آنچه اکنون مورد توجه است، تعامل شریعتی با گروه‌های مختلف و مدیریت فضای سیاسی استان به‌ویژه پس از دوران پر فرازونشیب مدیریت پیشین است.

همواره استانداران خوزستان از ویژگی‌های خاصی برخوردار بوده‌اند، عناوینی غیررسمی علاوه بر استاندار به‌خود می‌گیرند و با ویژگی‌های خود شناخته و مطرح می‌شوند. اکنون به نظر می‌رسد استاندار جوان خوزستان نیز با ویژگی‌های دوره مدیریت خود در بالاترین پست استان شناخته خواهد شد.

خوزستان و استاندارانی که وزیر شدند

اغلب استانداران خوزستان پس از انقلاب از شخصیت‌های تأثیرگذار در سطح کشور بودند که پس از استانداری به مقام‌های ارشد حکومتی نیز رسیده‌اند. خوزستان پس از انقلاب 14 استاندار را به خود دیده است و البته در مقاطع مختلفی نیز مدت کوتاهی با سرپرست اداره می‌شد.

احمد مدنی، نخستین استاندار خوزستان بود که در فروردین‌ماه 58 توسط دولت موقت منصوب شد. مدنی برای شرکت در نخستین انتخابات ریاست‌جمهوری، استانداری را ترک کرد و نفر دوم پس از بنی‌صدر در آن انتخابات شد. مدنی که نخستین وزیر دفاع پس از انقلاب بود مدتی بعد کشور را برای همیشه ترک کرد و در سال 84 در آمریکا درگذشت.

سید محمد غرضی، در بهمن‌ ماه 58 و دوره‌ای که شورای انقلاب اداره دولت را در اختیار داشت به‌عنوان دومین استاندار خوزستان منصوب شد. غرضی پس از آن و از سال 60 تا 76 متولی چندین وزارت در دولت میرحسین موسوی و هاشمی رفسنجانی نیز بود. وی در انتخابات ریاست‌جمهوری 92 کاندیدا شده بود.

محمد فروزنده به عنوان سومین استاندار خوزستان در بهمن‌ماه سال 60 و در دولت موسوی به‌مدت 2 سال این مسئولیت را بر عهده داشت. فروزنده در دولت دوم هاشمی رفسنجانی وزیر دفاع شد و پس از آن ریاست بنیاد مستضعفان را بر عهده گرفت.

علی جنتی در آذرماه سال 62 در دولت موسوی به‌عنوان چهارمین استاندار خوزستان سکان این استان را در دست گرفت. وی فرزند آیت‌الله جنتی دبیر شورای نگبهان و در حال حاضر وزیر ارشاد و فرهنگ اسلامی است. جنتی در دولت هاشمی رفسنجانی معاون وزیر ارشاد و در دولت اصلاحات سفیر ایران در کویت بود.

محسن میردامادی، پنجمین استاندار خوزستان است که در آبان‌ماه سال 66 و در دولت موسوی منصوب شد. میردامادی از شخصیت‌های اصلاح‌طلب بود که عضو هیأت موسس جبهه مشارکت در سال 77 نیز بوده است.

محمدحسن تولایی بهمن‌ماه سال 68 و در دولت نخست هاشمی‌رفسنجانی به‌عنوان ششمین استاندار خوزستان منصوب شد. تولایی در سال 60 به‌مدت چندماه نیز سرپرست استانداری خوزستان را برعهده داشت. مدیرعامل شرکت ملی مناطق نفت‌خیز جنوب، مدیرعامل شرکت ملی گاز ایران و معاون وزیر نفت و قائم‌مقام وزیر دفاع از جمله سوابق وی است.

علیرضا تابش هفتمین استاندار خوزستان بود که در تیرماه سال 71 و در دولت هاشمی رفسنجانی به این سمت منصوب شد. وی پس از آن در دولت اصلاحات مسئولیت‌هایی در وزارت ارشاد داشت.

محمدحسین مقیمی مهرماه سال 72 به‌عنوان هشتمین استاندار خوزستان توسط دولت هاشمی ‌رفسنجانی تعیین شد. مقیمی به‌مدت چهار سال استانداری خوزستان و پس از آن استانداری کرمانشاه و معاونت عمرانی وزارت کشور را بر عهده گرفت. وی در حال حاضر نیز معاون سیاسی وزیر کشور است.

احمد خرم نهمین استاندار خوزستان بود که در مهرماه سال 76 و در دولت اصلاحات انتخاب شد. وی در دولت دوم خاتمی به‌عنوان وزیر راه و ترابری منصوب شد.

عبدالحسن مقتدایی در دی‌ماه سال 77 به‌عنوان دهمین استاندار خوزستان توسط دولت اصلاحات تعیین شد. وی پس از استانداری خوزستان به استانداری هرمزگان رفت.

فتح‌الله معین نجف‌آبادی یازدهمین استاندار خوزستان بود که در اسفندماه سال 80 و در دولت اصلاحات به‌مدت چهار سال این مسئولیت را بر عهده گرفت.
 
امیر حیات‌مقدم در مهرماه 84 سال به‌عنوان دوازدهمین استاندار خوزستان توسط دولت احمدی‌نژاد انتخاب شد.

 سیدجعفر حجازی سیزدهمین استاندار خوزستان بود که در خردادماه سال 86 از سوی دولت احمدی‌نژاد برای این مسئولیت انتخاب شد. حجازی تا پایان عمر دولت احمدی‌‌نژاد در سال 92 در استانداری خوزستان ابقا شد تا با شش سال مدیریت همچنان طولانی‌ترین مدت سکانداری استانداری خوزستان را در اختیار داشته باشد.

عبدالحسن مقتدایی، در مهرماه 92 دوباره و به‌عنوان چهاردهمین استاندار خوزستان به عمارت خیابان فلسطین اهواز بازگشت. در آغاز کار مقتدایی که در مراسم معارفه خود را "مقتدایی ورژن 2" نامیده بود، حامیان دولت و گروه‌های سیاسی در کنار او بودند اما در نهایت با آغاز تغییرات مدیریتی فاصله ای بین آن‌ها شکل گرفت و کسانی که روزی از انتخاب استاندار دولت تدبیر و امید خرسند بودند، به منتقدان او تبدیل شدند تا در نهایت استانداری مقتدایی در 21 اردیبهشت‌ماه با اعلام موافقت وزارت کشور با بازنشستگی او به کار خود در استانداری پایان یابد.

دوران پسامقتدایی

مقتدایی در دوره سه ساله خود تأکید بسیاری بر انجام پروژه‌های عمرانی و تحقق توسعه استان داشت. او همچنین آموزش را به‌عنوان یکی از اولویت‌ها برای استان ترسیم کرده بود و همواره از برنامه‌ریزی‌هایی جهت برون‌رفت از وضعیت بغرنج استان سخن می‌گفت.

اگرچه به نظر می‌رسد که روش مدیریت شریعتی با مقتدایی متفاوت خواهد بود اما آنچه که استاندار جدید باید به آن توجه کند و در کانون تلاش خود قرار دهد، تکمیل طرح‌های به‌جا مانده و مشارکت صاحبان نظر در مدیریت امور است که در دوره پیشین کمتر مورد توجه قرار گرفت.

پیش‌بینی می‌شود که با آمدن شریعتی در سطح مدیریت کلان استان تغییراتی ایجاد شود زیرا همواره یکی از نقدهایی که در گذشته متوجه مدیریت استان می‌شد این بود که اغلب فرمانداران و بخشداران استان از مدیران به‌جا مانده دولت سابق هستند.

علاوه بر این برخی معتقدند که محبوبیت دولت در استان، پس از سال 92 کاهش پیدا کرده است. نتیجه انتخابات مجلس نشان می‌دهد که به‌جز اهواز و چند شهر دیگر رضایت‌مندی چندانی از عملکرد دولت در استان وجود ندارد و از همین رو به نظر می‌رسد شریعتی کاهش فاصله مردم با دولت را دستور کار خود قرار خواهد داد.

این امر بیشتر با تعیین معاونان جدید استاندار مشخص خواهد شد و باید منتظر ماند و دید که شریعتی چگونه تیمی را برای پیشبرد اهداف تعیین‌شده خواهد بست.

اکنون فصل جدیدی از مدیریت استان در دولت یازدهم آغاز شده و امروز شریعتی به‌طور رسمی به‌عنوان استاندار خوزستان معارفه خواهد شد و کار خود را آغاز خواهد کرد؛ خوزستان با چالش‌های نه‌چندان کوچک در انتظار مدیریتی است که بتواند با تدبیر، گوشه‌ای از زخم‌های آن را التیام بخشد.