رئیس دانشگاه علوم پزشکی جندی‌شاپور اهواز با تبیین نتایج آخرین بررسی‌ها و مطالعات انجام‌شده در این دانشگاه پیرامون بحران تنفسی پاییزی در اهواز، از برنامه کمیته تحقیقات کشوری آلودگی هوا در سطح وزارت برای تعریف یک مگاپروژه در زمینه پایش آلاینده‌ها در سطح کشور به‌خصوص شهر اهواز خبر داد.

دکتر اسماعیل ایدنی درخصوص دیدگاه دانشگاه علوم پزشکی اهواز در خصوص علت بروز بحران‌های تنفسی پاییزی در اهواز، به بیان توضیحاتی در رابطه با مسئله آلودگی هوا و پدیده ریزگردها پرداخت و با بیان این‌که آنچه در ریزگردها با آن مواجه هستیم بیشتر ذرات گردوغبار و غالب آن سیلیس است، اظهار کرد: سیلیس عوارض ریوی حاد ایجاد نمی‌کند که فرد به علت یک مشکل حاد به بیمارستان مراجعه کند، سایر عوامل همراه با ذرات خاک نیز بسته به خصوصیات فیزیکی، شیمیایی یا بیولوژیک آن‌ها می‌توانند مشکل ایجاد کنند.

وی افزود: آنچه در چند سال اخیر در خصوص معضلات ریزگردها در استان مطرح بوده است، در حقیقت نگرانی در مورد ذرات با قطر کمتر از 10 میکرون است که می‌توانند از سد بینی عبور کنند و به قسمت‌های فوقانی قفسه سینه وارد شوند.

بیماری‌زایی گردوغبار تدریجی و نه حاد

رئیس دانشگاه علوم پزشکی جندی‌شاپور اهواز گفت: ذرات کوچکتر از 5 میکرون و به‌ویژه زیر 2.5 میکرون می‌توانند به راه‌های هوایی پایین‌تر ریه دسترسی پیدا کنند و اگر ذرات بسیار ریزتر باشند می‌توانند در حبابچه‌های ریوی رسوب کنند و از این طریق وارد سیستم گردش خون شوند.

ایدنی ادامه داد: این ذرات بسته به اثر خود و این‌که حاوی چه موادی باشند، ممکن است در ریه یا ارگان‌های دوردست بدن از طریق گردش خون ایجاد بیماری کنند بنابراین اگر بیماری‌زایی هم داشته باشند، بیماری‌زایی آن‌ها تدریجی و نه حاد است.

وی با بیان این‌که تأثیر ریزگردها بر سلامتی بیشتر یک اثر درازمدت و نه یک تأثیر فوری است، خاطرنشان کرد: در واقع، نه نبود علائم حاد دال بر عدم بیماری‌زایی گردوغبار است که بگوییم آمار پایین تعداد مراجعات نشان‌دهنده این است که ریزگردها هیچ مشکلی ایجاد نمی‌کند و نه آن‌که الزاماً افرادی که با ریزگردها مواجه می‌شوند، حتمأ به بیماری مبتلا می‌شوند.


تماس مزمن، مداوم و مستمر با گردوغبار، زمینه‌ساز برخی بیماری‌ها

ایدنی تصریح کرد: آنچه می‌دانیم این است که تماس مزمن، مداوم و مستمر با یک عامل محرک می‌تواند زمینه‌ساز بروز برخی بیماری‌ها باشد اما این امر به منشاء این ریزگردها برمی‌گردد‌ و با توجه به این‌که چندین کانون برای ریزگردها در خوزستان اعم ازکانون‌های خارجی مانند صحرای عربستان و کشورهای آفریقایی تا کشور عراق و سوریه و کانون‌های داخلی تعریف کرده‌اند، محتویات گردوغبار متفاوت و بنابراین بیماری‌زایی آن نیز مختلف است.

رئیس دانشگاه علوم پزشکی جندی‌شاپور اهواز با اشاره به مطالعات انجام‌شده در این دانشگاه، عنوان کرد: نمونه‌برداری‌هایی همان‌‌زمان با بروز ریزگردها انجام و با تغلیظ در آزمایشگاه جنبه‌های مختلف آن از نظر وجود فلزات سنگین، عوامل قارچی، میکروبی و ... با آنالیزهایی بررسی و نتایج برخی از تحقیقات نیز منتشر شده است.

ایدنی با بیان این‌که یک تیم تحقیقاتی قوی نیز از سوی وزارت بهداشت در سطح ملی طراحی شده است که بر مسئله آلودگی هوا به‌خصوص در شهر اهواز مطالعاتی را به‌صورت متمرکز انجام دهد، با اشاره به مسئولیت خود به‌عنوان دبیر کمیته تحقیقات کشوری آلودگی هوا، اظهار کرد: در این کمیته در حال طراحی مجموعه‌ای از تحقیقات و به‌دنبال تعریف یک مگاپروژه در این حوزه هستیم.
 
تولید نقشه آلاینده‌سازهای کشور در برنامه کمیته تحقیقات آلودگی هوا

وی با بیان این‌که این مگاپروژه در چندین بخش طراحی می‌شود، توضیح داد: یک بخش آن تولید نقشه آلاینده‌سازهای کشوری با توجه به موقعیت جغرافیایی هر منطقه است که به‌طور مثال خوزستان در معرض بروز چه نوع آلودگی قرار دارد‌ و یا تهران با توجه به موقعیت جغرافیایی، مسائل اقلیمی و صنعتی آن استان در معرض چه نوع آلودگی‌هایی است.

دبیر کمیته تحقیقات کشوری آلودگی هوا خاطرنشان کرد: موضوع دیگری که در این کمیته بر آن متمرکز هستیم ساماندهی وسایل سنجش برای اندازه‌گیری آلاینده‌های احتمالی در هر منطقه است زیرا در حال حاضر دستگاه‌های سنجش و پایش که در سازمان محیط‌زیست استفاده می‌شود تنها چهار نوع آلاینده معیار را اندازه‌گیری می‌کنند که ممکن است در بعضی مناطق مقادیر آن کاملاً نرمال اما عامل آلوده‌کننده هوای آن شهر عامل دیگری باشد.

ایدنی افزود: در واقع بر اساس نقشه احتمالی آلاینده‌سازها احتمال بروز هرکدام از انواع آلودگی در مناطق مختلف بررسی و امکان اندازه‌گیری این آلاینده‌ها با وسایل سنجش موجود بررسی می‌شود‌ زیرا باید به سمتی برویم که آلاینده‌هایی را که متهم به حضور در هوا هستند، سنجش کنیم و این موضوع در برنامه تیم تحقیقاتی آلودگی هوا قرار دارد.

وی سومین برنامه این تیم را بررسی اثر آلاینده‌ها بر سلامت عنوان کرد و ادامه داد: اثرات مستقیم و غیرمستقیم آلاینده ها نیز از طریق تأثیرات آن بر اکوسیستم، جانوران و منابع آبی بررسی خواهد شد زیرا ممکن است یک آلاینده از طریق گونه‌های آبزی یا گیاهی یک منطقه به بدن انسان وارد شود و بر سلامتی افراد اثرات نامطلوب و زیان‌بار داشته باشد.

"آسم بعد از بارندگی" ارتباطی به ریزگردها ندارد

رئیس دانشگاه علوم پزشکی جندی‌شاپور اهواز همچنین در خصوص نتایج بررسی‌های دانشگاه پیرامون مشکلات تنفسی پس از باران در استان، اظهار کرد: تاکنون چیزی به اسم باران اسیدی در خوزستان رخ نداده است و آنچه در ابتدای پاییز و با اولین بارش‌ها شاهد وقوع آن هستیم آسم بعد از بارندگی، Rainfall Asthma یا Thunder Storm Asthma و همان آسم به‌دنبال رعد و برق یا بارندگی است.

ایدنی با اشاره به این‌که در سه سال اخیر افزایش حجم مراجعات به علت آسم در اولین بارش پاییزی را شاهد بودیم، افزود: این پدیده در بارش‌های بعدی نیز تکرار نمی‌شود و خیلی هم به موضوع ریزگردها ارتباطی ندارد زیرا در اوج ریزگردها این مشکل بروز نمی‌کند و در بارش‌های بعدی نیز تکرار نمی‌شود.

وی تصریح کرد: این پدیده را بیشتر یک اثر حساسیت‌زا و آلرژی می‌دانیم که به‌دنبال بارندگی میزان مواد آلرژن یا حساسیت‌زا در هوای شهرها افزایش می‌یابد‌ و یک پدیده موقتی است که بیماران مستعد با زمینه آسم تنفسی را به‌دنبال مواجه با این وضعیت، دچار حملات تنگی نفس می‌کند.

ارتباط آلودگی‌های نفتی، صنایع فولاد و نیشکر با بحران تنفسی پاییز
 
دبیر کمیته تحقیقات کشوری آلودگی هوا در خصوص ارتباط این پدیده با عدم نصب نوع خاصی از فیلترها در واحدهای پالایشی نفت و انتشار مواد آلاینده از طریق آن‌ها، اظهار کرد: من یک فرد دانشگاهی هستم و باید بر اساس مستندات علمی اظهار‌نظر کنم نه آن‌که نظرات سیاسی و فلسفه خود را عنوان کنم؛ آموزش دانشگاهی نیز بر پایه متد علمی استوار است.

ایدنی افزود: اگر بخواهیم علت این موضوع را عنوان کنیم باید مطالعه‌ای انجام داده باشیم که آن را ثابت کند. مسئله آلودگی هوا پدیده‌ای نیست که فقط در اولین بارش‌ها اتفاق افتد، پس چرا تنها در این زمان مشکلات تنفسی حاد بروز می‌کند؟ آیا بعد از بارش‌ها آلودگی هوا وجود ندارد؟

وی خاطر نشان کرد: این مسئله‌ای است که به بارندگی ارتباط دارد بنابراین اگر هم بگوییم که فلرهای نفتی یا صنعت فولاد و یا نیشکر مشکل دارند که قطعاً مشکل دارند، این موضوع یک مشکل زمینه‌ای و مزمن ایجاد می‌کند‌ اما یک مشکل حاد نیست. در حالی که آنچه ما در پاییز با آن مواجه هستیم یک مشکل حاد است.


عامل بحران تنفسی یک مسئله اضافه بر آلودگی هوای شهر اهواز است

رئیس دانشگاه علوم پزشکی جندی‌شاپور اهواز تصریح کرد: در واقع آنچه ما در آلودگی بحران‌های تنفسی با آن مواجه هستیم یک مسئله اضافه بر آلودگی هوای شهر اهواز است که بارندگی آن را تشدید می‌کند؛ تحلیل ما در دانشگاه علوم پزشکی اهواز این است که این یک پدیده آلرژی تنفسی در مواجه با یک عامل آلرژن است که موجب می‌شود در بارندگی آزاد شدن مواد حساسیت‌زا در هوای شهر افزایش یابد‌ و افراد مستعد در معرض حجم بالایی از مواد حساسیت‌زا قرار بگیرند.

ایدنی با بیان این‌که در این زمینه چندین مطالعه در دانشگاه انجام شده است، تصریح کرد: تاکنون تقریباً به این نتیجه رسیده‌ایم که این پدیده‌ای آلرژی است و با وجود ریزگردها و آلاینده‌های مزمن در هوای شهر نیز استعداد بروز آسم بالاتر می‌رود اما این مواد حملات تنفسی را موجب نشده‌اند.