بسیاری از کارشناسان محیط زیست معتقدند یکی از راهکارهای مقابله با این ریزگردها تثبیت کانون های منشأ است که به بازنگری در روش مدیریت منابع آب کشور برمی گردد و یکی دیگر از راهکارها کشت نهال در مناطق منشأ و بحث مالچ پاشی است که برنامه این اقدام ها نیزبه دولت ارائه شده است. اساساً مبارزه با چنین پدیده درحال گسترشی، بلند مدت است، اما این موضوع دلیل نمی شود که مسئولان مربوطه به اقدام های کوتاه مدت و میان مدت نپردازند.

خوزستان، ایلام، کرمانشاه، سیستان و بلوچستان، کردستان و لرستان معمولاً از جمله استان هایی محسوب می شوند که در طول سال درگیر گرد و غبار و مشکلات ناشی از آن هستند. تعطیلی اداره ها و مدارس و افزایش شمار مراجعه کنندگان به خاطر تنگی نفس به بیمارستان ها و درمانگاه ها از جمله مشکلاتی است که این پدیده نامیمون معمولاً برای مردم این مناطق به وجود می آورد. اما به تازگی خبرهای خوشی درخصوص آماده شدن سند ملی گرد و غبار از سوی مسئولان محیط زیست شنیده شده که بارقه امیدی در دل جنوب نشینان کشور ایجاد کرده است.

** سند ملی گرد و غبار بالاخره آماده شد

«ضیاءالدین شعاعی» مدیرملی ستاد مقابله با پدیده گرد و غبار سازمان حفاظت محیط زیست چندی پیش از آماده شدن مرحله اول سند ملی گرد و غبار خبر داد وگفت: سند ملی گرد و غبار که برای شناسایی کانون های جدید ریزگردها آماده شده، دارای برش های استانی است و این سند برای چند استان (بدون اشاره به تعداد) آماده و انتشار یافته است. در حال حاضر این سند و نتایج مطالعات منشأیابی ریزگردها در استان های خوزستان، ایلام و کرمانشاه آماده شده که براساس اولویت بندی خوزستان نخستین استان انتخاب شد، بنابراین مرحله بعد هماهنگی با دستگاه های متولی وتدوین برنامه عمل خواهد بود.

شعاعی با اشاره به اینکه بخش شناخت سند مربوط به خوزستان آماده شده و در مرحله ویراستاری است، اظهار داشت: در خوزستان نه تنها منشاءهای گرد و غبار که ۳۰۰ هزار هکتار نیز است شناسایی شده، بلکه ۱۰۰ هزار هکتار هم به عنوان مناطقی شناسایی شده که در صورت استمرار خشکسالی می توانند منشأهای جدید باشند.

وی با بیان اینکه برنامه ها براساس نتیجه مطالعه تدوین خواهد شد، افزود: با توجه به آیین نامه اجرایی که در کمیته راهبردی تصویب شد، دستگاه ها مکلف می شوند که متناسب با نتیجه این مطالعات، برنامه عمل دستگاهی خود را به تفکیک برنامه های استانی اعلام کنند.

** مساحت کانون های گرد و خاک خوزستان تعیین می شود

«هاشم بالدی» مدیرکل مدیریت بحران خوزستان هم از انجام مطالعه برای تعیین مساحت، مختصات و جانمایی کانون های داخلی گرد وخاک در استان خبر داد و با اشاره به تدوین سند گرد و غبار برای خوزستان ازسوی ستاد ملی مبارزه با گرد و غبار کشور خاطرنشان کرد: ویرایش اولیه طرح سند ملی گرد و غبار برای نخستین بار یک ماه پیش به استان ابلاغ و درجلسه ای به بحث و بررسی گذاشته شد. در این طرح برخی موارد دیده شد که لازم است اصلاح و ویرایش شوند. در کنار طرح سند ملی گرد و غبار، در استان در حال انجام مطالعاتی روی کانون های داخلی گرد و خاک هستیم و به منظور تأمین اعتبارهای این مطالعات با سازمان محیط زیست کشور در حال مذاکره ایم.

**هشدار هواشناسی نسبت به گرد و خاک در نیمه دوم سال

بالدی از پیش بینی وقوع پدیده گرد و خاک در نیمه دوم امسال دراستان خبر داد وتصریح کرد: اداره کل هواشناسی خوزستان درمورد پدیده سرمایشی، سرمازدگی و سرمای بیش از حد و وقوع سیلاب و همچنین وقوع پدیده گرد و خاک در نیمه دوم سال به مدیریت بحران استان هشدار داده که این هشدارها به شهرداران و دیگر مسئولان مربوطه منتقل و اقدام هایی که باید هنگام وقوع شرایط جوی خاص مانند گرد و غبار انجام شود نیز اعلام شده است.

وی درباره اقدام های لازم هنگام وقوع گرد و غبار بخصوص برای تعطیلی مدارس و اداره ها گفت: برای تعطیلی مدارس در مقاطع مختلف و اداره ها، هنگام وقوع گرد و غبار در استان دستورالعملی تدوین شده، همچنین برای افزایش تجهیزات بیمارستانی، اورژانس وهماهنگی لازم اطلاع رسانی بین هواشناسی، محیط زیست، مدیریت بحران و واحد اورژانس و بهداشت هم اقدام ها و برنامه ریزی های لازم صورت گرفته است. ستاد بحران شهرداری ها هم با توجه به تدوین و ابلاغ آن در تمام شهرهای خوزستان تشکیل شده است.

وی به تغییرات جوی، فشار و توده کم فشار و پرفشاری که منجر به جریان های هوا می شود، اشاره کرد و افزود: وجود کانون های گرد و غبار درخوزستان، چه از قبل وجود داشته و چه تازه شناسایی شده اند، دلیل وقوع پدیده گرد و خاک در نیمه دوم سال در خوزستان پیش بینی شده اند.

بالدی با اشاره به شناسایی کانون های گرد و غبار اظهار داشت: مطالعات اولیه برای شناسایی کانون های داخلی گرد و خاک صورت گرفته و گزارش آن نیز آماده شده که جمع بندی ها و دیدگاه های مربوط به آن برای ویرایش اولیه به سازمان مدیریت بحران کشور ارسال می شود. همچنین عملیاتی کردن نحوه مقابله با کانون های گرد وغبار و پیشگیری از گسترش آن در خوزستان با بیابان زدایی، نهال کاری و مالچ پاشی اقدام بعدی پس از شناسایی کانون های گرد وغبار است.

** وضعیت بارندگی در خوزستان

«کوروش بهادری» مدیرکل اداره هواشناسی خوزستان نیز درگفت و گو با «ایران» به پیش بینی این اداره کل درباره بارش های استان در پاییز و زمستان اشاره کرد و گفت: پیش بینی ما برای میزان بارش ها در پاییز امسال خوب است. میزان بارندگی در پاییز امسال نسبت به میانگین بلندمدت ۱۰ درصد بالاتر است و برای زمستان هم نرمال پیش بینی شده است.

براین اساس می توان گفت که میزان بارش های استان نسبت به میانگین بلندمدت افزایش خواهد داشت که این افزایش در کاهش گرد وغبارها و ریزگردها تأثیر زیادی خواهد داشت. همچنین پیش بینی می کنیم دمای هوای استان نسبت به پاییز سال گذشته بین نیم تا یک درجه افزایش داشته باشد. البته باید این نکته را هم متذکر شد که ۶۰ درصد پیش بینی های ما صحت دارد.

وی در مورد وضعیت گرد وخاک در نیمه دوم سال در استان، خاطرنشان کرد: گرد وخاک ازجمله پدیده هایی است که چون تابع دیگر متغیرها نیست و بستگی به جنس، بافت و میزان رطوبت در خاک و هوا دارد، قابل پیش بینی نیست. وقوع گرد و خاک معمولاً بین ۲۴ تا ۴۸ ساعت قبل قابل پیش بینی است، زیرا خیلی از گرد وخاک ها فراکشوری است و منشأ خارجی از کشورهای عراق، اردن، سوریه و صحراهای عربستان دارد.

اما به مردم استان قول می دهیم ۲۴ تا ۴۸ ساعت قبل وقوع گرد و غبار را اطلاع رسانی کنیم تا تمهیدات لازم نیز در نظر گرفته شود. مدیرکل اداره هواشناسی خوزستان به امکانات و تجهیزات این اداره کل اشاره کرد و یادآور شد: ایستگاه هواشناسی استان با کمبود دستگاه هایی مواجه است که به دلیل کمبود اعتبار یا اختصاص نیافتن بودجه تاکنون موفق به تهیه آنها نشده ایم. البته در این راستا دولت مصوبه داشته که دستگاه های لازم را خریداری کند و بخشی از این اعتبارات هم اختصاص داده شده است.

** کاهش گرد و غبار سیستان و بلوچستان

«سعید محمودی» مدیرکل حفاظت محیط زیست سیستان و بلوچستان هم با اشاره به وضعیت گرد وغبار در نیمه دوم سال در این استان، گفت: در۶ ماه دوم سال همیشه با توجه به فروکش کردن بادهای ۱۲۰ روزه کمتر شاهد گرد وغبار و ریزگرد هستیم.

وی بهترین راه حل برای کنترل گرد وغبار و ریزگردها در سیستان و بلوچستان را انتقال آب به مراکز بحرانی در فصولی که بادهای ۱۲۰روزه شروع و باعث ایجاد گرد و غبار و ریزگرد می شود، دانست و با بیان اینکه کنترل و تثبیت شن های روان و بیابانزدایی در حیطه وظیفه اداره کل منابع طبیعی است، افزود: خوشبختانه اداره کل منابع طبیعی استان اعتبارات خوبی هم به منظور مهار ریزگردها در منطقه جذب کرده و ما نیز در بخش محیط زیست در حد وظیفه و توان خود پیگیری های لازم را در خصوص اخذ حقابه تالاب هامون از چاه نیمه ها برای مهار ریزگردها انجام داده ایم که باعث شده در ۲ مرحله از سال این حقابه گرفته شود.

حقابه اول در شهریور ماه در نقاط بحرانی تالاب رها شد و حقابه بعدی اواسط آبان ماه رها سازی می شود. محمودی درخصوص اعتبارات ملی و استانی در بخش مهار ریزگردها هم گفت: در این زمینه مبالغی پیش بینی شده، اما هنوز نهایی نشده که به محض اعلام نتایج نهایی اطلاع رسانی خواهیم کرد.

مرجع / روزنامه ایران