دبیرستان رازی آبادان که بهمن ماه 1392 در فهرست آثار ماندگار ملی ثبت شده و به عنوان برند و افتخاری برای مردم این شهر می باشد، این روزها حال و روز خوبی نداشته و در معرض تخریب قرار دارد.

دبیرستان ماندگار رازی از قدیمی ترین و شناخته شده ترین دبیرستان های آبادان است و اسناد، سال 1317 را آغاز فعالیت آن بیان می کند.

این اثر ماندگار، دهم دیماه 1381 به شماره 7038 در فهرست آثار ملی کشور به ثبت رسیده است.

قدمت دبیرستان و وجود درخت کهنسال تقریبا 75 ساله و آزمایشگاه کهن و کاربرد چوب های قدیمی در ساختمان، کاشیکاری های 75 ساله و فارغ التحصیلانی که اکنون موقعیت های ممتاز ملی و بین المللی یافته اند، جایگاه با ارزشی برای این اثر تاریخی نزد مردم منطقه ایجاد کرده است.

معماری این ساختمان بر اساس نقشه مهندسی انگلیسی طراحی شده و جنبه بومی ندارد، نمای آن از فضای بالا به شکل H است و از نظر تهویه و تابش آفتاب در کلاس ها موقعیت مناسبی دارد.

درهای بزرگ که در دو نقطه جداگانه طراحی شده است، امکان دسترسی تمامی وسایل امدادرسانی در شرایط ضروری را فراهم ساخته، ضمن اینکه اداره آتش نشانی پالایشگاه، نیروی انتظامی و بیمارستان نیز از مراکزی است که از نظر فاصله، مسافت چندانی با این واحد آموزشی ندارد.

با توجه به قدمت بیش از نیم قرن، واحد آموزشی مذکور برخی ویژگی های طراحی های قدیمی را در خود دارد، کاشیکاری با زمینه لاجوردی با نقوش خاص و سرهای شیر تعبیه شده در نقاط مختلف و استفاده از آجرهای قدیمی در ساختمان را می توان از این هنرها بیان کرد.

در دوران دفاع مقدس نیز، رزمندگان اسلام از این مکان به عنوان جان پناه استفاده می کردند.

این دبیرستان که از نمادهای فرهنگی آبادان به شمار می آید، در منطقه سیکلین و نزدیکی میدان انقلاب این شهر واقع شده است.

دبیرستان رازی با سبک و سیاق خاص معماری آن می تواند برای همیشه الگوی معماری مدارس ما باشد. الگویی که در آن همه گونه امکانات آموزشی، اداری، رفاهی و فضاهای مناسب با آموزشگاه تدارک دیده شده است.

قدمت دیرینه این دبیرستان و تاثیر آن در رشد فرهنگ و دانش و تربیت فرزندان این مرز و بوم، بر کسی پوشیده نیست و دانش آموختگان فراوانی که در این دبیرستان دوره تحصیل را گذرانده و به درجه های پیشرفت و ترقی رسیده اند، بیانگر این ادعاست.

آثار بسیاری که از گذشته در این دبیرستان برجای مانده است، گواه بزرگی و اهمیت این دبیرستان است و کمتر کسی را می توان دید که روزی در آبادان بوده و از این دبیرستان خاطره نداشته باشد.

تاریخچه این مرکز آموزشی نشان می دهد، چهره های ماندگاری در آن مشغول فعالیت بوده اند که از آن می توان به دکتر علی اصغر نراقی، شهید صمد صالحی نخستین رئیس آموزش و پرورش دوران دفاع مقدس، زنده یاد بهمن عیوق نویسنده و کارگردان و محمد رشیدیان نماینده مردم آبادان در نخستین دوره مجلس شورای اسلامی یاد کرد.

همچنین از خیل فارغ التحصیلان برجسته این دبیرستان می توان از نجف دریابندری نویسینده و مترجم، ناصر تقوایی کارگردان، ناصر بزرگمهر روزنامه نگار و نویسنده، سیروس یگانه از نمایندگان ایران در یونسکو، صفدر تقوایی نویسنده و مترجم یاد کرد.

همچنین در عرصه مسابقات علمی و ورزشی می توان از افرادی نظیر شهاب مطلق توپچی رتبه نخست نجوم در سال 85-84، شجاع زویدات رتبه نخست مسابقات حفظ و قرائت قرآن در مصر، محمدمهدی سویلم یوسفی مقام نخست مسابقات کشوری نهج البلاغه و تورج بهوندی مقام نخست رشته جودو در سال 89-88 یاد کرد.

از جمع دانش اموختگان آن می توان به مانوک خدابخشیان، ایرج پارسی نژاد، ناصر تقوایی، امیر نادری، صفدر تقی زاده، نجف دریابندری، هوشنگ گلشیری ، عبدالنبی قیم و ایرج فرزاد اشاره کرد.

هنوز، می توان در کلاس ها و راهروهای این دبیرستان هوایی را استشمام کرد که یادآور گذشته باشکوه نه چندان دور این شهراست.

شاید به همین دلیل سازمان میراث فرهنگی این دبیرستان را به عنوان یک اثرارزشمند فرهنگی ثبت کرده است.

دبیرستان رازی یک نقشه معماری خاص دارد، در این مدرسه علاوه بر تمام امکانات آموزشی، منازل مسکونی کارکنان و مدیر آموزشگاه نیز طراحی شده و گرداگرد ساختمان اصلی فضاهای باز بسیار مناسبی برای استراحت و ورزش دانش آموزان پیش بینی شده است.

اما این بنای تاریخی و از نمادهای افتخار مردم آبادان و دانش آموختگان، این روزها حال و روز خوبی ندارد.

یکی از کلاس های درس این دبیرستان که روزگاری پذیرای دانش آموزان و فراگیران تحصیل بود، در غبار بی توجهی در گوشه ای از مدرسه بلا استفاده مانده است.

شکستگی شیشه پنجره ها، گرد و غبار ناشی از کم توجهی بر روی صندلی های کلاس و در یک کلام، نامهربانی با مدرسه، آن را در معرض آسیب جدی قرار داده است.

برخی کلاس های درس این دبیرستان نیز، به انبار کمد و لوازم فرسوده اداری تبدیل شده است و بخشی از این مدرسه نیز تصاحب شده است.

اگرچه بخشی از دیوار این دبیرستان در سال های گذشته رنگ آمیزی شده است، رنگ آمیزی ناشیانه نیز، آن را از وضعیت طبیعی خود خارج کرده است.

سعید باجوند از فعالان فرهنگی شهرستان آبادان نیز در این خصوص، می گوید:سال ها پیش در یادداشتی پیشنهاد تاسیس موزه آموزش و پرورش را در آبادان با محوریت دبیرستان رازی ارائه دادم که از آن زمان تاکنون نه تنها اقدامی صورت نگرفت بلکه آن پیشنهاد نیز به بوته فراموشی سپرده شد.

وی می افزاید:دبیرستان رازی همان گونه که مردم آبادان می دانند از آثار ثبت شده ماندگار ملی است، قدمت این دبیرستان و نقشی که در پرورش نیروهای خلاق و صنعتگران پرتلاش در دوران های مختلف داشته است برکسی پوشیده نیست و به درستی می توان این دبیرستان را آیینه تمام نمای آموزش و پرورش ایران از بدو تاسیس مدارس به سبک جدید تا کنون دانست.

این فعال فرهنگی می افزاید:تاسیس موزه آموزش و پرورش با آثار به جامانده از این دبیرستان و سایر مدارس، با مشارکت مردم، از باقیات صالحاتی است که علاوه بر اجر اخروی، به عنوان یک میراث مشترک، همگرایی بیش از پیش را به همراه دارد.

رئیس اداره میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری شهرستان آبادان نیز در خصوص اقدامات این اداره برای حفظ و نگهداری بناهای تاریخی به ویژه مدارس، گفت:تردیدی نیست که اعتبارات این اداره، پاسخگوی نیازها نیست، ولی لازم است برای تخصیص اعتبارت، اولویت بندی کرد.

سیدشمس الدین نوربخش غفاری با انتقاد از نگهداری نامناسب این مدرسه از سوی متولیان، گفت:حتی در مواردی، در نگهداری مدارس نیز از سوی متولیان اهمال و کم کاری می شود.

نوربخش غفاری تاکید کرد:خود را موظف می انیم که با توجه به درخواست مدیر مدرسه یا مسئولان آموزش و پرورش در خصوص تخصیص اعتبار نوسازی یا نگهداری، موارد را پیگیری کنیم.

رئیس ادادره میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری شهرستان آبادان در ادامه سخنانش با بیان اینکه این اداره اختصاص اعتبار برای نوسازی و نگهداری این دبیرستان را با استفاده از اعتبارات صندوق حفظ و احیای بناهای تاریخی پیگیری می کند، افزود:سازمان منطقه آزاد اروند نیز در این خصوص اعتباراتی به این مهم اختصاص داده است.

مدیرعامل سازمان منطقه آزاد اروند نیز در گفت و گو با ایرنا در خصوص برنامه های این سازمان برای نگهداری از بناهای تاریخی در محدوده سازمان، گفت:تلاش می کنیم، با تغییر کاربری این بناها و اختصاص اعتبار برای نوسازی آن، گامی برای حفظ بناهای تاریخی آبادان و خرمشهر برداشته شود.

اسماعیل زمانی با تشریح سخنانش گفت:به عنوان مثال، مدرسه تاریخی مهرگان در آبادان به دانشکده هنر تبدیل شده و با هماهنگی با دانشگاه شهید چمران اهواز، دانشکده هنر استان خوزستان به آبادان انتقال می یابد.

وی اضافه کرد:سرانه آموزش و پرورش به ازای هر دانش آموز در سال تحصیلی جاری 30 هزار ریال بود که با هماهنگی با آموزش و پرورش، این سرانه در محدوده منطقه سازمان منطقه ازاد اروند به 300 هزار ریال افزایش یافت.

زمانی تاکید کرد:اعتباراتی نیز با هماهنگی آموزش و پرورش به حساب مدارس واریز شد که بنا به ضرورت مدیران مدارس، برای نوسازی و تجهیز این اماکن شهرستان های آبادان و خرمشهر هزینه شود.

سخن آخر:

بی گمان، افرادی که امروز از کنار ساختمان زیبای دبیرستان رازی عبور می کنند یا افرادی که در این دبیرستان درس می دهند و درس می خوانند یا از آن دانش آموخته شده اند، به تعبیری تمامی مردم آبادان بر خود می بالند که فضایی را درک می کنند که بخشی از هویت وشناسنامه ی فرهنگی آن ها را تشکیل می دهد.

برهمه ماست که پاسدار میراث گذشتگان باشیم و قدردان زحمات کسانی که برای حفظ این میراث مشترک، تلاش می کنند.