آمادگی نیروهای شهری در برابر بحران ها چقدر است؟

نخستین باران پاییزی در استان خوزستان روزهای پایانی هفته گذشته،به دلیل تامین نشدن برخی زیرساخت های شهری، آبگرفتگی و نابسامانی خیابان ها و معابر شهرهای استان را به همراه داشت و با وجود هشدار هوا شناسی،شهروندان خوزستانی همچنان با مشکلات ناشی از برخی ناهماهنگی ها دست و پنجه نرم می کنند.

جنبش ویرانگر زمین و غفلت ما از آمادگی در برابر این پدیده طبیعی در آخرین بامداد بهار 69 ،زخمی عمیق و کاری بر چهره سبز شمال وارد کرد که هنوز هم درد آلام و رنج های عمیق ناشی از آن پس از سال ها بر قلب و روح بازماندگان آن فاجعه دیده می شود.

آری! زلزله در سرزمین زیتون 37 هزار کشته برجای گذاشت، پنجم دیماه 1382 نیز، شهر تاریخی بم و سرزمین ارگ تاریخی آن در ساعت 5 و 26 دقیقه صبح به خود لرزید و این بار 30 هزار هموطن کشته شدند و شهر بم و روستاهای اطراف آن را به تلی از خاک تبدیل شدند.

ای زمین ! نلرز، خانه های ما سست و کاهگلی است، زمین نلرز! کودک من در کنج دیوار پر از خالی پهلوی عروسکش خوابیده است، زمین نلرز! فردا می خواهم برای عروسی خواهرم شادی کنم، هنوز به مادرم نگفته ام چقدر دوستش دارم، دست هایم هنوز میل به کار دارند و من برای آینده خود و سرزمینم برنامه ها دارم.

ایران به واسطه وجود گسل های فراوان به عنوان کشوری زلزله خیز معرفی می شود، گسل البرز، آبیک فیروزکوه، سمنان، گسل های البرز غربی و آذربایجان، گسل های ایران مرکزی، گسل های شرق و جنوب شرقی و گسل های زاگرس از مهم ترین گسل های موجود در کشور هستند.

**** ایران در معرض حوادث طبیعی

در بین حوادث طبیعی، تنها در طول یک قرن گذشته بیش از یکهزار و ۱۵۰ مورد زمین لرزه مرگبار در ۷۵ کشور جهان رخ داده است، بیش از ۸۰ درصد مرگ و میرهای حاصل از این رویداد طبیعی در ۶ کشور جهان بوقوع پیوسته است.

ایران نیز با تلفاتی بالغ بر ۱۲۰ هزار نفر و خساراتی افزون بر میلیاردها ریال از کشورهایی به شمار می آید که آمار بالایی در بروز حوادث طبیعی به خود اختصاص داده است.

هر اتفاق طبیعی غیر مترقبه و در موارد ناگهانی که موجب تضعیف و نابودی توانمندی های اقتصادی، اجتماعی و فیزیکی مانند خسارات جانی و مالی، تخریب تاسیسات زیربنائی، منابع اقتصادی و زمینه های اشتغال جامعه را فراهم آورد به عنوان بلایای طبیعی تعریف می شود که از مصادیق بارز آن می توان زلزله، سیل، خشکسالی، پیشروی آب دریا ، آتشفشان، لغزش لایه های زمین، رانش، طوفان و آفات طبیعی را نام برد.

با بررسی های کارشناسان مدیریت بحران و سوانح، بیش از 40 نوع بلای طبیعی در جهان تشخیص داده شده که هر گروه از آنها خود به چند زیر مجموعه دیگر تقسیم می شوند، با توجه به ارزیابی های بعمل آمده در سرزمین ایران حداقل وقوع ۳۱ نوع بلایای طبیعی شامل زلزله، سیل، طوفان، آلودگی آب و هوا و محیط زیست، تسونامی (موج لرزه ای بزرگ دریا)، آفات و بیماریهای نباتی، نوسانات زمین، خشکسالی و روانه های گلی سابقه دارد.

همچنین خودسوزی جنگل ها، زمین لغزش ها، صاعقه، سنگ ریزش ها، خطرات زمین گرایی (ژئوترمال)، ریزشهای سطحی، ریزشهای کارستی (حوضه های آهکی)، فرسایش خاک، نشستهای زمین در نواحی استخراج مواد معدنی، نفوذ و پیشروی آب دریا، ریزشهای زیردریایی، رسوب زدایی، لغزشهای زیردریایی، دگرشکلی سواحل، باتلاق زایی، مرداب زایی ،کویرزایی، آتشفشان، انجماد و سرمازدگی، خودسوزی میدانهای ذغالی و بهمن از دیگر بلایای طبیعی شناخته شده در کشور است.

هرچند حوادث و رویدادهای متعدد طبیعی در طول حیات بشر در جوامع مختلف منجر به بروز خسارات جانی، مالی فراوانی شده و کماکان بسته به سطح توسعه نیافتگی کشورها و جوامع بشری، خساراتی وارد می شود اما جوامع پیشرفته با استفاده از فناوری توان علمی و فنی و سازماندهی اصولی توانسته اند به مقابله با این بلایا برخاسته و میزان خسارات ناشی از وقوع حوادث را به حداقل کاهش دهند.

پهناور بودن سرزمین ایران و ویژگی های خاص جغرافیایی، اقلیمی و زیست محیطی آن سبب شده که از ۴۱ نوع حادثه طبیعی شناخته شده درجهان، ۳۱ نوع آن در ایران امکان وقوع داشته باشد که سیل و زمین لرزه دراین میان بیشترین سهم را به خود اختصاص داده، به نحوی که هرازگاهی یکی از این دوسانحه طبیعی بخشی ازکشور را تخریب کرده و خسارات زیادی وارد می سازد.

با این حال بلایای طبیعی شامل زلزله، سیل، بهمن، طوفان، آتشفشان، رانش زمین و خشکسالی به عنوان بخشی از واقعیت های گریزناپذیر زندگی تلقی می شوند که باید برای پیشگیری و مدیریت بحرانهای ناشی از آن بیش از پیش تلاش شود.

*** بارندگی های اخیر در کشور و وقوع سیل در برخی استان ها

پس از نخستین بارش در خوزستان، شهروندان خوزستانی در شهرهای مختلف استان نظیر آبادان، بندر امام خمینی(ره) دزفول، گتوند، اهواز، بندر ماهشهر، شوشتر و خرمشهر با مشکلاتی نظیر آبگرفتگی معابر، قطعی برق و قطعی شبکه آب آشامیدنی مواجه شدند.


برای عبور از خیابان ها باید به دنبال راه حلی غیر از پرش از روی آب ها و سنگ چینی های بلوکی و آجری پیدا کرد، چرا که امکان ندارد تمامی خیابان را سنگ چین کرد.

کوچه های آب گرفته با نخستین بارش نگرانی زمستان سیل آسایی را در ذهن همشهریان تداعی کرده است.

برخی شهورندان ماهشهری و آبادانی به دلیل آب گرفتگی جلو درب منازل خود، قادر به خروج از خانه نبودند.

*** منظره شهر بعد از نخستین باران پاییزی

عابران پیاده با شلوارهایی بالا کشیده و کفش هایی مانند دلو، که با هر قدم آب را با خود بلند می کند، جوی آب گل آلودی که به فاضلاب آمیخته شده است نیز در برخی شهرهای استان جریان یافت.

تصویری که پس از باران در ذهن ها حک شده است هوای لطیف، رنگین کمان هفت رنگ و زمین شسته شده با هوای پاک و تمیز می باشد، ولی پس از باران، آب کثیف فاضلاب با باران در هم آمیخته و به جای پاکی هوا، نفس ها می گیرد و زمین گل آلود می شود.

پس از نخستین بارندگی پاییزی، تردد خودرو در خیابان های برخی شهرهای استان خوزستان امکانپذیر نیست و خودروها برای عبور از خیابان تا نیمه در آب فرو می روند.

برخی از ماشین ها خاموش شده و قادر به تحرک نیست، برخی نیز که موفق به عبور می شوند باید نگران استهلاک ماشین های خود باشند، زنگ زدگی حداقل آسیبی است که به ما شین ها می رساند.

شهر های خوزستان پس از نخستین بارندگی پاییزی همانند ونیز برای عبور نیاز به بلم دارد با این تفاوت که آن شهر از آب زلال و تمیز است و این شهر از آب فاضلاب است.

راهی برای خروج آب های سطحی نیست، شیب خیابان هابه جای اینکه به دو سوی خیابان باشد به سمت وسط خیابان است وجمع شدگی آب در وسط خیابان به مدت طولانی سبب نفوذ آب در آسفالت شده وزیرسازی جاده را دچار آسیب می کند.

*** خسارت های وارده

مدیرعامل شرکت توزیع نیروی برق خوزستان در خصوص خسارت های وارده به شبکه های توزیع برق گفت:طوفان و تندباد های حاصل از نخستین باران پاییزی به شبکه های توزیع برق در 20 شهر استان خسارت وارد کرد.

رضا غضنفری با اشاره به تلاش های بی وقفه برای بازسازی و ترمیم شبکه های آسیب دیده اظهار کرد: شهرهای مختلف استان از جمله ماهشهر، اندیمشک، شادگان، شوشتر، مسجدسلیمان، امیدیه، دزفول و شوشتر و چندین شهر دیگر با پدیده طوفان مواجه شدند و به 70 دستگاه ترانس برق و خسارت وارد شد.

رییس دانشگاه علوم پزشکی جندی شاپور اهواز نیز در خصوص بیماران تنفسی بعد از بارندگی اخیر گفت: 11 هزار و 469 نفر بیمار تنفسی ناشی از بارندگی از چهارشنبه شب تا هشت صبح روز شنبه به بیمارستان های استان مراجعه کرده اند.

اسماعیل ایدنی از بستری 192 مراجعه کننده و بستری 15 نفر از بیماران تنفسی در بخش مراقبت های ویژه خبرداد و مجموع مراجعان را بیش از 10 هزار نفر اعلام کرد.

مدیرکل مدیریت بحران استانداری خوزستان نیز با هشدار به بیماران تنفسی در خصوص خارج نشدن در فضای آزاد پس از بارش باران، گفت:بارش های روزهای گذشته استان، ماهیت اسیدی ندارند.

هاشم بالدی با تاکید بر بررسی اداره کل هواشناسی استان و سازمان حفاظت محیط زیست مبنی اسیدی بودن بارش اخیر خاطر نشان کرد:گرچه احتمال دارد گونه درخت موسوم به کنکارپوس منشا مسمومیت باشد، تصمیم گرفته شد هرس این گونه از درختان از سوی شهرداران با برنامه ریزی، انجام شود.