*رسانه

هر ابزاري که براي برقراري ارتباطات به کار رود "رسانه" یا "مديوم" نامیده می شود(1).

به عبارت ساده تر رسانه حامل يا واسط پيام است ، ویژگی اصلی رسانه ها "همه جا" بودن آن هاست. رسانه ها وظیفه حراست از محیط را به عهده دارند آن ها باید همبستگی کلی را بین اجزاء جامعه در پاسخ به نیازهای محیطی ایجاد کنند و مسئولیت انتقال میراث اجتماعی از نسلی به نسل دیگر را به عهده دارند.

*کارکردهای رسانه

با مراعات و لحاظ کردن جنبه های مثبت و منفی کارکرد رسانه های گروهی، این پدیده می تواند از یک سو سبب وحدت، همبستگی و وفاق ملی شود و از سوی دیگر حکومت ها می توانند از این پدیده در ایجاد همگونی، جهت دهی افکار عمومی و هماهنگ سازی نظریات توده ی مردم و جامعه نسبت به نظام سیاسی و کارکردهای آن استفاده کنند.

رسانه ها می توانند با دورکردن احساس ناامنی، بی اعتمادی و نا امیدی فضای ذهنی افراد در جامعه به گونه ای عمل کنند که ضمن انعکاس واقعیت ها از بزرگنمایی ها و کاستی ها خودداری کرده و به جای بحران نمایی و بحران افزایی به بحران زدایی، مهار، کنترل و کاهش خسارت بحران سهم مهمی داشته باشند، چرا که ثبات و امنیت ملی و تحکیم آن، تابع مستقیمی از رویکرد افکار عمومی و رضایت و نارضایتی مردم و واکنش آنها در مواقع بحرانی می باشد.

*سال طلایی مطبوعات

یکی از نمونه های کارکرد رسانه های گروهی، مساله ی مطبوعات است. این پدیده برای نخستین بار در دوره قاجار به دستور عباس میرزا وارد ایران شد.

این رسانه در بدو ورود و در مرحله ی شکل گیری خود، در شرایط نامطلوب تقلید سطحی از غرب و بی توجهی به هویت ملی تکوین یافت، نسل اولیه ی مطبوعات کشور به شدت تحت نفوذ حکومت های استبدادی وقت بودند و جز نقش جارچی و زبان یک طرفه ی حکومت نقش دیگری را ایفا نمی کردند.

سال 1357 شمسی را سال طلایی مطبوعات ایران نامیده اند; زیرا در این سال حدود چهار صد نشریه منتشر شد که شروعی بود برای حضور مطبوعات در خدمت بلوغ فکری، آگاهی های سیاسی و اجتماعی جامعه ی ایران.

***

*حضوری حاکی از شور و حرارت!

هجدهمین نمایشگاه بین‌المللی مطبوعات و خبرگزاری‌ها در حالی به کار خود پایان داد که به گفته دست اندرکاران برگزاری، یک میلیون نفر در طول هشت روز برپایی از این رویداد فرهنگی بازدید کردند و مطبوعات و خبرگزاری‌ها یکبار دیگر از فرصت رویارویی چهره به چهره با صدها هزار مخاطب و بازدیدکنندگان این نمایشگاه بهره بردند.

حضور پرقدرت سایت ها و روزنامه های خبری منتخب و مستقل در کنار رسانه های دولتی و ... در این نمایشگاه در حالیکه تنها چند ماه تا نهمین دوره انتخابات مجلس شورای اسلامی باقیمانده ، درکنار رفت و آمدهای سیاسیون، نمایندگان مجلس و کاندیداهای احتمالی و... همه و همه حاکی از یک شور و حرارت و عزم جدی برای ورود به عرصه انتخابات آتی است.

***

*مهمترين چالش غرب‌گرايی در جهان پساغرب‌گرایی!

بی‌ترديد ایران بزرگ‌ترین و مهم‌ترین چالش آمریكا در قرن 21 است ، بی تردید در آينده، نوسازی جهان به الگوهای جديدی نياز دارد كه در آن عقلانيت، عدالت و معنويت مهمترين اركان خواهند بود، امروز دنیای استکبار و در راس آن آمريكا، جمهوری اسلامی ايران را نيروی هدايت‌كننده در پس پرده انقلاب های  اسلام‌گرايان در جهان می‌بيند.

امروز اصطلاحاتی نظير «اسلام سياسی»، «اسلام انقلابی»، «اسلام خمينی» و ... ‌را نظام استكبار سرمايه‌داری جايگزين اصطلاحاتی نظير «غول كمونيسم»، «بلوك شرق»، «دنيای پشت پرده‌ی آهنين» كرده است.

الگوی انقلاب اسلامی در ايجاد جنبش‌های اجتماعی و موج بیداری اسلامی همراه با استکبار ستیزی روز افزون، اكنون مهمترين چالش غرب‌گرايی در جهان پساغرب‌گرایی است. زوايای مختلف بيداری در جهان معاصر و بالاخص در عصر خمينی كبير، خواب آرام را از رهبران کاخ سفید ربوده است.

سردمداران نظام سلطه که با طراحي هاي خود به دنبال تسلط بر شرايط كنوني و مطالبات ملت ها هستند، در اين راه اصلي ترين مانع را ملت ايران و نظام جمهوري اسلامي مي دانند.

*چالش آفرینی دنیای استکبار علیه ایران!

طبيعي است كه در چنين شرايطي مستكبرين بدنبال زمين گير كردن و شكستن قامت جمهوري اسلامي ايران به عنوان مهمترين دغدغه فكري خود در جريان تجديد سلطه بر جهان هستند.

آمریکا که بدرستی ایران را یک "چالش دشوار راهبردی" برای خود می داند متقابلاً در تلاش است تا از هر حربه ای برای ایجاد چالش و به زعم خود انزوا علیه ایران بهره بگیرد، لذا اقداماتی نظیر حوادث انتخابات ریاست جمهوری دهم، فتنه 88، تشدید تحریم های بین المللی، فشار به محور مقاومت در منطقه خاورمیانه، توطئه ترور سفیر عربستان و ... را نیز می توان در همین راستا تحلیل نمود.

***

پاسداری منبرداران سیاسی از این نعمت الهی!

انتخابات نهم مجلس شورای اسلامی در پیش است، بر مبنای آنچه گفت شد قطعاً غرب و اذناب آن از هیچ تلاشی برای تبدیل این صحنه مهم به یک چالش امنیتی علیه ایران فرو گذار نخواهند کرد.

دیده بان بصیر انقلاب بخوبی در مراسم عید فطر امسال فرمودند" امسال ما در آخر سال، انتخابات را داريم. انتخابات هميشه در كشور ما تا حدودى يك حادثه‌ى چالش‌برانگيز است... مراقب باشيد اين چالش به امنيت كشور صدمه نزند. انتخابات كه مظهر حضور مردم است، مظهر مردم‌سالارى دينى است، بايد پشتوانه‌ى امنيت ما باشد. نبايد اجازه داد كه اين چيزى كه ذخيره‌ى امنيت است، پشتوانه‌ى امنيت است، به امنيت ما صدمه وارد كند. ديديد، حس كرديد، از نزديك لمس كرديد آن وقتى را كه دشمنان ميخواهند از انتخابات عليه امنيت كشور سوء استفاده كنند. بايد همه مراقب باشند، همه بهوش باشند. آحاد مردم، مسئولان گوناگون، منبرداران سياسى، كسانى كه ميتوانند با مردم حرف بزنند، همه مراقب باشند، مواظب باشند؛ از انتخابات مانند يك نعمت الهى پاسدارى كنند".

***

از ورع مطبوعاتی تا ولع انتخاباتی!

از این منظر نقش رسانه ها در حفظ و تحکیم وفـاق ملّی، چه به لحاظ سخت افزاری و چه به لحاظ نرم افزاری و بالا بردن توان انتخاب جامعه، افزایش مشارکت، رقابت و پویایی شهروندان و ارتقای سطح دانش در برقراری وحدت و یا تمایز و یکپارچگی نقشی است بی بدیل و غیر قابل انکار که نتیجه آن چیزی نیست جز وفاق ملّـی و در نهایت، امنیت ملّی پایدار.

بی تردید رسانه ها - خصوصاً مطبوعات و خبرگزاری ها - می توانند نقش سرنوشت سازی در پاسداری و یا عدم پاسداری از این نعمت الهی یعنی انتخابات داشته باشند، شناخت مرز بین "انتقاد" و "عيب جويي" ، مرز بین "نقد" و "نق" ، مرز بین "انتقاد" و "انتقام"، مرز بین "ورع" و "خودسانسوری" و "بی بندوباری" و "احساسات ناپسند" ... و رعایت آن توسط اصحاب رسانه می تواند سهم ویژه ای در آرامش عرصه انتخابات آتی داشته باشد.

به نظر می رسد ميدان انتقاد باید تا جايي باز باشد كه ضمن حفظ "مصالح نظام" و "عدم توهين و تضعيف" مسئولان ، مزاحمتي براي خدمت رساني و تداوم كارها ايجاد نشود لذا معيار انتشار عمومي اخبار آن است كه در اخبار منتشره، نقاط ضعف نظام و انقلاب براي دشمن قابل شناسايي نباشد.

مقام معظم رهبری فرموده اند:

1- «اولا بايد بدانيم انتقاد سازنده چيست و مرز انتقاد سازنده و انتقاد ويرانگر کجاست. ثانياً انتقاد يعني چه؟ انتقاد با عيب جويي متفاوت است و اگر از يک نيت ناسالمي منشأ گرفته باشد، نمي تواند سالم و سازنده باشد... گاهي باور انتقادپذيري به سهل انگاري در مورد عملي که به نام انتقاد انجام مي گيرد، تبديل مي شود و اين در حقيقت انتقاد نيست بلکه انتقام است که اين دو را بايد از همديگر جدا ساخت. ما انتظار نداريم که قلم انتقادگر يک حادثه زشت را بزرگ کند و زيبا جلوه دهد اما اين انتظار وجود دارد که قلم انتقادگر، آن حادثه را ذکر کند، نه تفسيري را که دوست مي دارد بر اين حادثه مترتب شود و از اين حادثه در ذهن ها نقش بندد، ولو اين که آن تفسير، تفسير واقعي آن حادثه هم نباشد. روزنامه ها نبايد تصور کنند که اگر ملاحظه مصالح کشور را مي کنند و انتقاد را به شکل صحيح انجام مي دهند، دچار خودسانسوري شده اند.‍»

2- «بعضي تصور مي‌کنند معناي خودسانسوري اين است که روزنامه‌ها به خودشان اين حق را ندهند از هر چيزي که به نظر آنها زشت است، به صورت يک زشتي حقيقي و با لحني تلخ ياد کنند و اگر اين حق را به خود ندادند، خودسانسوري وجود دارد؛ در حالي که اين خودسانسوري نيست بلکه يک ورع حقيقي و لازم براي کسي است که کارش روشنگري و ايضاح حقايق براي مردم است. ما بايد «ورع مطبوعاتي» را با خودسانسوري اشتباه نکنيم.

بنابراين من معتقدم انتقاد خوب است ولي بايد مرزها را رعايت کرد، اگر ورع مطبوعاتي و فرهنگي باشد، من حدس مي‌زنم هنگامي دست به انتقاد برده خواهد شد که تمام جوانب کار سنجيده شده باشد[2].

3- تعبير ورع را بايد کاملاً از خودسانسوري جدا کرد. ما آن مرزي را که بين بي بند و باري و خودسانسوري ست، ورع دانستيم ... «ورع مطبوعاتي» يعني ما خبر را بدهيم ولي کوشش کنيم در اين خبر رعايت حق و صلاح بشود؛ يعني در باب خبردهي به وادي احساسات ناپسند نيفتيم. بعضي خبرهايي كه غيرقابل تبيين است، قابل پخش هم نيست. بعضي از خبرها كه نياز به تبيين دارند، انتشار آنها چندان لازم نيست زيرا هر حادثه اي را نمي شود با تمام جوانب آن تبيين كرد، چون دشمن بيدار مي شود. وقتي دشمنان ما با تمام گوش و حواسشان در جستجوي كسب اخبار مربوط به ما- چه از طريق انتشار آنها و چه از طريق نطق و سخنراني هستند، چه لزومي دارد ما اين قبيل اخبار را منتشر كنيم[3].

4- انتظار نداريم روزنامه ها معصوم باشند اما کسي که در يک جايگاه بزرگ و در يک منبر عمومي قرار مي گيرد، طبيعي است که بايد از احساسات خودش دورتر باشد و حق ندارد صرفاً اسير احساسات و ديدگاه هاي فردي شود، بلکه بايد بيشتر ملاحظه مستمعين خودش را بکند و گاهي اوقات از اين بدتر هم مشاهده مي شود، يعني دروغ درست مي شود[4].

پی نوشت ها:

1- رسانه یا Medium به معنی "رساندن" است، مدیوم Medium كلمه ای است لاتين با معنی لغوی "واسطه‌" یا "ميانجي‌"، که جمع آن "مدياMedia-" است. در واقع رسانه نیز در رساندن خبر به مخاطب نقش واسط یا میانجی را ایفا می کند.

2- در گفتگو با روزنامه اطلاعات مورخ 20/3/1364

3- مصاحبه با روزنامه کیهان در زمان ریاست جمهوری ایشان13/10/1363

4-همان