خوزنیوز: سرانجام شهر باستانی شوش یکی از کهن ترین شهرها و استقرارگاههای بشری در سی و نهمین نشست کمیته میراث جهانی سازمان علمی، فرهنگی و تربیتی ملل متحد (یونسکو) در شهر بن آلمان در فهرست آثار جهانی ثبت شد. 

با ثبت جهانی شهر باستانی شوش در اجلاس اخیر کمیته میراث جهانی یونسکو، ایران دارای 18 اثر ثبت جهانی شد و خوزستان در زمره استان هایی قرار گرفت که 3 اثر ثبت جهانی دارد. 

در این اجلاس هیات ایرانی ضمن ارایه گزارش‌های ادواری حفاظتی از سایت‌های میراث جهانی و دفاع از پرونده‌های شوش با در نظر گرفتن معیارهای چهارگانه کمیته میراث جهانی در خصوص حفظ اصالت، یکپارچگی، مدیریت و حفاظت محوطه به پرسش‌های کشورهای عضو کمیته پاسخ دادند تا نمایندگان ایرانی مستقر در کمیته میراث جهانی شامل طالبیان معاون میراث فرهنگی کشور، افشین حیدری مدیرکل میراث فرهنگی خوزستان و ارسطوزاده مدیر پایگاه شوش لحظاتی بعد شاهد جواب مثبت نمایندگان 21 کشور حاضر در مجمع جهانی برای ثبت جهانی شوش باشند. 

از خوزستان زیگورات چغازنبیل در سال 1979 توسط شهریار عدل و سازه های آبی تاریخی شوشتر در سال 2010 ثبت جهانی شدند. دیگر آثار ایران که در فهرست میراث جهانی ثبت شدند تخت جمشید، میدان نقش جهان، تخت سلیمان، بم و فضای فرهنگی آن، پاسارگاد، گنبد سلطانیه، سنگ نبشته بیستون، مجموعه کلیساهای آذربایجان، مجموعه تاریخی بازار تبریز، آرامگاه شیخ صفی الدین اردبیلی، باغ ایرانی، مسجد جامع اصفهان، برج گنبد قابوس، کاخ گلستان و شهر سوخته نام دارند. 

وقتی اثری ثبت جهانی می شود مالکیت آن اثر متعلق به همان کشور است اما مالکیت معنوی اثر مربوط به جهانیان است. کشوری که اثر خود را ثبت جهانی میکند متعهد به حفظ اثر است و این تعهد قوی تر از قراردادی دو جانبه دارد که بدون زمان بوده و کشور ثبت کننده میپذیرد که با منابع در اختیار خود حفاظت لازم را از آثار ثبت شده به بهترین نحو ممکن به انجام رساند.

اگر کشوری اثری را در فهرست میراث جهانی ثبت کند و توانایی علمی و فنی حفاظت از آنرا نداشته باشد، میراث جهانی و یونسکو وظیفه می یابد تا از بنیه و بضاعت علمی مراکز جهانی برای کمک به آن کشور حتی از نظر منابع مالی استفاده کنند. قرارگرفتن یک اثر در فهرست آثار در معرض تهدید، آبروی یک کشور را می برد، این به آن معنا است که آن کشور کفایت لازم برای داشتن مالکیت یک اثر جهانی را ندارد.

شوش واقع در خوزستان یکی از قدیمی‌ترین سکونتگاه‌های شناخته ‌شده جهان است و به سال چهار هزار پیش از میلاد پایه‌گذاری شده است، شوش طبق اسناد باستانی از مهم‌ترین و باشکوه‌ترین شهرهای باستانی ایران و جهان بوده است و فعالیت‌های باستان شناسی در آن ادامه دارد. به گواه باستان شناسانی دیگر قدمت شوش به حتی دهها هزار سال پیش از میلاد می رسد که تحقیقات بر روی یافته های باستان شناسی همچنان ادامه دارد. 

شهر باستانی شوش روزگاری مرکز برخورد دو تمدن مهم بوده، که هریک به سهم خود در دیگری تأثیر داشته است، یکی تمدن بین‌النهرین و دیگری تمدن عیلام و قرار گرفتن این منطقه در شمال خلیج‌فارس و نیز همسایگی با بین‌النهرین در پیدایش این وضع ویژه تأثیر بسیاری داشته است.

به گفته «فرهاد نظری»، مدیر کل دفتر ثبت آثار تاریخی کشور که با خبرنگار ایسنا گفت وگو انجام داده است تاکید کرد: مهمترین بحث‌هایی که این محوطه‌ی تاریخی از گذشته با آن روبه‌رو بوده است، بحث عرصه و حریم بود که به دلیل گستردگی بخش‌های تاریخی برخی از باستان‌شناسان حریم آن را چیزی حدود سه برابر حریم معرفی شده‌ی کنونی به یونسکو می‌دانستند، اتفاقی که به اعتقاد مسئولان تدوین پرونده‌های ثبت جهانی امکان پذیر نبود چون در تملک دولت نبودند.

جهت اطلاع بسیاری از علاقمندان به نحوه ثبت آثار در فهرست آثار جهانی باید گفت پس از بررسی پرونده توسط ارزیابان یونسکو، نماینده‌ی ایران نیز گزارشی از روند ارائه داد و در ادامه همه‌ی اعضای کمیته‌ یونسکو اجازه‌ ‍داشتند تا درباره‌ی پرونده شوش سخن بگویند و سپس نظرهای موافق و مخالف مطرح و در نهایت با یک موافقت اصولی پرونده‌ی «محوطه‌ی تاریخی شوش» به فهرست میراث جهانی یونسکو اضافه شد. 

مدیرکل میراث فرهنگی صنایع دستی گردشگری خوزستان در گفت وگوی کوتاه و اختصاصی خود با خوزنیوز گفت: با افتخار می‌گوییم خوزستان تنها استان کشور است که سه 3 اثر ثبت جهانی خواهد داشت و از این نظر استانی خاص است. باید به این واقعیت برسیم و خوزستان را به عنوان یک استان تاریخی، فرهنگی و یک استان با مشخصات جهانی بپذیریم. 

افشین حیدری تاكيد كرد: خوزستان یکی از مهمترین مسیرهای فرهنگی دنیا است و محور تاریخی طبیعی شوشتر ـ شوش ـ چغازنبیل در دنیا بی‌سابقه است که امیدوارم با افتخاری که برای خوزستان کسب شد همگان قدر این فرصت را مغتنم بشمارند. 

معاون گردشگری خوزستان با اشاره به اینکه در اولویت بندی منابع گردشگری جهان آثار میراثی (مادی و معنوی) مهمترین منبع گردشگری محسوب می شود و پس از آن منابع طبیعی و خدادادی رتبه دوم منابع گردشگری را به خود اختصاص داده است گفت: با ثبت شهر تاریخی شوش در کمیته میراث جهانی یونسکوکه حاصل برنامه ریزی، هدایت و مدیریت آگاهانه و مسئولانه مدير كل محترم از یک طرف و هماهنگی، همکاری و تلاش همکاران و کارشناسان دلسوز استان در چهارچوب اجرای دقیق برنامه ها و سیاستهای کلان کشوری و جهانی از طرف دیگراست؛ افتخار دیگری به کارنامه درخشان خوزستان اضافه شد.

محمدعلی خلیلی افزود: مثلث طلایی شمال خوزستان (چغازنبیل، سازه های آبی شوشتر و محوطه تاریخی شوش) از چنان جذابیتی برخوردار است که با یک برنامه ریزی اصولی و بازاریابی حرفه ای و معرفی شایسته می تواند چونان مثلث برمودا گردشگران فرهنگی بین المللی را خصوصا از بازار هدف اروپا به سمت خود بکشاند. آن شاالله دست یابی به این افتخارات زمینه ای برای مطرح نمودن ظرفیت های گردشگری طبیعی و خدادادی خوزستان (که بسیار متعدد و متنوع هم هستند) برای مقدمات ثبت جهانی ایجاد نماید.

عاطفه رشنویی معاونت میراث فرهنگی خوزستان با اشاره به اینکه شهر شوش دارای سابقه بسیار طولانی است و در شرایط کنونی نیز این شهر دارای حریم مصوب است گفت: هر اثری در هر کشور به ثبت جهانی برسد از پشتیبانی های مالی و تبلیغاتی بهره مند می شود. مثلا در تمام کتابچه ها و گزارش های سالانه یونسکو معرفی می شود و یونسکو از گردشگران برای بازدید دعوت می کند. که این پروسه به رشد اقتصادی منطقه کمک می کند. 

همچنین غلام جلیلی نیا مدیر میراث فرهنگی اهواز در گفت وگو با خوزنیوز گفت: افتخار ثبت جهانی شوش فقط مختص یک شهر و یا یک استان نیست بلکه کل ایران به این موفقیت که اقتدار حاکمیتی ایران را اثبات می کند افتخار خواهد کرد. با ثبت جهانی شوش می توان به رونق گردشگری و از همه مهم تر تمرکز فعالیت های پژوهشی امیدوار بود. 

علی درویشی دبیر انجمن دوستداران میراث فرهنگی شوش در بیانیه ای اعلام کرد: شوش سرزمین من، هویتم، تمدن دیرینه ام، مهد تاریخ و فرهنگ و بهشت باستان شناسی، گذشته ای که بشریت به تو افتخار می کرد و فردایی که آمال و آرزوی همگان هستی بر خود می بالم برای اینکه به تو تعلق دارم و زاده شده ام در دامن تو، تو ای شوش قهرمان، شهر شهدای گمنام تو افتخار هر مرد و زن ایرانی هستی.

در بخشی از این بیانیه آمده است: امروز ملت بزرگ ایران و مردم فرهنگ دوست شوش دانیال(ع) با گذراندن سال ها چشم انتظاری شاهد به بار نشستن صبوری بر ناملایمات فرهنگی بوده که با تلاش و همت شبانه روزی کارشناسان و مسولان سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری ایران اسلامی، مدیر کل سازمان میراث فرهنگی استان خوزستان، مسولان میراث فرهنگی شهرستان شوش (اداره میراث فرهنگی، پایگاه پژوهشی و پرسنل زحمت کش یگان حفاظت)، فرمانداری شوش، نماینده محترم شوش، اعضای انجمن دوستداران میراث فرهنگی شوش در تهیه و ارائه پرونده شوش و آماده سازی محوطه برای به ثبت رسیدن این محوطه ی ملی و تمدنی ارزشمند که رویداد مبارک و خجسته ای را برای ملت و فرهنگ دوست ایران بزرگ رقم زدند تقدیر و تشکر نموده که جز با مدد برنامه ریزی، تلاش، همدلی و نیز همراهی تمام مسولین میسر نبود.

رییس انجمن دوستداران میراث فرهنگی تاریانا خوزستان هم درباره ثبت جهانی شوش گفت: با نگاهی به پیشینه ی شوش می توان به اهمیت هرچه بیشتر این شهر باستانی پی برد. چنانکه زندگی پی درپی از هزاره های گذشته تاکنون یکی از ویژگی‌های کم نظیر این شهر باستانی است. ثبت جهانی شوش خبریست خوشحال کننده که موجب شور و شعف هر ایرانی فرهنگ دوست می شود، شهری که خود آوازه ی جهان بود. با تحقق این امر علاوه بر به ثمر رسیدن تلاش های بی وقفه دلسوزان میراث فرهنگی، باعث بدست آمدن افتخاری ملی برای این مرز و بوم و بلاخص مردم فرهنگ دوست ایران زمین است.

سعید محمد پور افزود: صد البته این مهم با تلاش و همدلی مسولان دلسوز میراث فرهنگی که به اهمیت این شهر باستانی پی برده اند به تحقق پیوست. امید آن می رود تا این همدلی و همراهی این مسولان دلسوز اعم از لشکری و کشوری پس از به ثبت رسیدن این شهر باستانی در فهرست آثار جهانی یونسکو نیز ادامه دار باشد تا شاهد به ثمر رسیدن اهداف جهانی و جایگاه واقعی در این شهر باستانی باشیم.

فاطمه یوسفی بازرس انجمن دوستداران میراث فرهنگی شوش درباره این افتخار کسب شده برای ایران در سطح جهان گفت: پس از سالها تلاش بی وقفه، اهالی میراث فرهنگی، دوستداران میراث، اساتید صاحب نام در عرصه میراث باستانی و تنی چند دیگر از بزرگ مردان و بزرگ زنان فرهنگ دوست، محوطه تاریخی، باستانی شوش با ثبت جهانی پس از سالها به حقانیت خود دست یافت باشد با تشریک مساعی به فکر ثبت دیگر آثار بومی و ملی با ظرفیت ها و مولفه های جهانی باشیم .

سوسن جهرمی رییس انجمن صنفی راهنمایان گردشگری خوزستان با اعلام هزاران تبريك و تهنيت به ايران و دوستان دست اندر ثبت جهانی شوش گفت: سال ٢٠١٥ سال نكويي براي صنعت گردشگري كشورمان بود. ژانويه ٢٠١٥ ميزباني كشور عزيزمان در جشن جهاني گردشگري سال ٢٠١٧ اعلام شد و الان هم به همت والاي زحمتكشان حوزه ميراثي و گردشگري ثبت جهاني شوش به عنوان سومين اثر ثبت جهاني شده در استان خوزستان را باید جشن گرفت.

روزبه سلمان مدیر رستوران سنتی مستوفی شوشتر با اعلام اینکه هنگام شنیدن خبر اشک شوق بر گونه هایمان جاري شد گفت: اشک شوق جاری شده بر گونه هايمان را تقديم گروه فعال فعال و زحمت كشي میکنم كه درتمام مراحل همراهي كردن تا اين اتفاق جهاني يكبار ديگر براي خوزستان تجربه شود. 

مرضیه لرکی یک فعال فرهنگی در شهر اهواز گفت: امید است كه اين اقدام بسيار مبارك گامى باشد نيكو در جهت ارتقاء شهر شوش كه باوجود اينكه مهد تمدن آرياييست ولى سالهاست كه مورد بى مهرى قرار گرفته است. افتخار مى كنم كه دوران كودكى را در جوار معبد زيباى زيگورات و پايتخت تمدن ايران باستان گذراندم و شوق شيرينى اين اتفاق نيكو را با تمام وجود به مردم اين شهر و تمام خاك خوردگان آن مرز و بوم تبريك می گویم.

گزارش / مجتبی گهستونی