موضوع نظارت بر عملکرد شرکت‌های تعاونی اتوبوسرانی برای سفرهای نوروزی امری است که همواره مورد تأکید مسئولان و انجمن‌ها است، اما در این میان هستند شرکت‌هایی که در ایام پیک سفر با قانون‌گریزی به دنبال کسب سود بیشتر و ارائه خدمات کمتر هستند.
موضوع ارائه خدمات مناسب به مسافران نوروزی و نظارت بر نحوه ارائه خدمات توسط متولیان حمل و نقل همواره خواسته مردم و مورد تأکید مسئولان و انجمن‌های حمل و نقلی است.
در این بین، مدل حمل و نقل عمومی مسافری جاده‌ای بیشتر مورد توجه است زیرا در مدت زمان طرح نوروزی، بیشترین تعداد مسافران توسط ناوگان جاده‌ای جابه‌جا می‌شود.
در بخش حمل و نقل عمومی جاده‌ای از مدت‌‌ها پیش از آغاز طرح سفرهای نوروزی، موضوع نظارت بر عملکرد ناوگان و کیفیت خدمات توسط متولیان حمل و نقل (که 100 خصوصی است) توسط مسئولان و انجمن‌های حمل و نقلی تأکید شده است.
با توجه به تأکید بر نظارت جامع بر عملکرد سیستم مسافری عمومی جاده‌ای، سری به یکی از پایانههای مسافربری در غرب تهران زدیم تا گپ‌و‌گفتی با مسافران داشته باشیم.
وارد سالن اصلی که می‌شوم نزدیک یکی از دفتر شرکت‌های اتوبوسرانی، صحبت با صدای نیمه بلند یک مسافر با متصدی بلیت یکی از شرکت‌های مسافربری، نظرم را جلب می‌کند؛ نزدیک‌تر می‌شوم تا بهتر از جریان آگاه شوم.
بعد از پایان صحبتهای دو طرف و ظاهراً نتیجه نگرفتن مسافر، به سراغش می‌روم و از مشکلش می‌پرسم؛ نمی‌دانم شاید فکر کردم من یکی از مأموران نظارت هستم؛ اما به هر حال از مشکلش برایم گفت.
وی که ظاهراً بلیت خود را از طریق فروش اینترنتی تهیه کرده بود، در این‌باره می‌گوید: موضوع اینترنتی شدن فروش بلیت اتوبوس نظیر قطار و هواپیما امری قابل توجه و مفید است و من خودم چون به توسعه سیستم‌های اینترنتی و الکترونیکی و استفاده بیشتر از این قابلیت‌ها در راستای آسایش بیشتر توجه دارم، به محض اطلاع از فروش اینترنتی بلیت‌های نوروزی اتوبوس، از این امر استقبال کرده و برای خود و خانواده در سفرهای نوروزی امسال از طریق اینترنت بلیت گرفتم.
بهروز که خود را کارمند شرکتی نیمه‌خصوصی معرفی می‌کرد، می‌گفت: زمان تهیه بلیت از طریق اینترنت، نوع اتوبوس تک صندلی و (VIP) معرفی شده بود؛ ما هم با اعتماد به این اطلاعات درج شده در سایت مربوط به نوع اتوبوس، ساعت و زمان، بلیت را برای ساعت 9 امروز خریداری کردم.
این مسافر ادامه داد: امروز که به همراه خانواده وارد پایانه شدیم با مشکلاتی خاص مواجه شدم؛ اول آنکه اتوبوس قید شده، ساعت 9 وارد جایگاه و سکوی سوار شدن، نشده بود و با وجود اعلام زمان سفر، یک ساعت بعد حدود ساعت 10 وارد جایگاه شد و اعتراضات ما هم اثری نداشت.
وی اضافه کرد: وقتی پس از یک ساعت معطلی سوار اتوبوس شدیم، متوجه بوی بسیار بد گازوئیل (نفت‌گاز) در اتوبوس شدم طوری که امکان ماندن در این محیط نبود؛ اما وقتی به راننده اعتراض کردیم که به چه دلیل در اتوبوس باید چنین بوی باشد، جوابی قانع‌کننده از وی نشنیدم؛ به هر حال دم عید بود و اتوبوس کم، باید به همین قانع می‌شدیم اما مشکل بعدی نوع صندلی‌‌های اتوبوس بود که تقریباً کهنه و دارای نقص فنی بود.
این مسافر افزود: به محض نشستن روی صندلی‌ها متوجه شدم که از سه صندلی ما، دو صندلی مشکل فنی دارد و پشتی آن خم نمی‌شود این در حالی است که در سیستم فروش اینترنتی بلیت اتوبوس، نوع اتوبوس VIP تک صندلی معرفی شده بود؛ الأن هم با تعدادی از مسافران دیگر از اتوبوس پیاده شده‌ایم تا نماینده شرکت تعاونی در این‌باره توضیح دهد.
از بهروز دلجویی می‌کنم و می‌پرسم که آیا به سراغ دفتر نمایندگی سازمان راهداری در پایانه رفته است؟ وی که از وجود چنین دفتری آگاه نیست می‌گوید: بعید می‌دانم این مشکل آنجا هم رفع شود؛ خداحافظی من را به گرمی پاسخ می‌دهد.
به هر حال وقتی مردم در قالب سیستم فروش اینترنتی به اطلاعات درج شده در سیستم اعتماد کرده و بلیت خریداری میکنند، قطعاً این خرید اینترنتی که در کاهش مصرف سوخت، کاهش ترافیک، کاهش تولید آلاینده‌های زیست محیطی، جلوگیری از حضور بیهوده مسافر در پایانه برای تهیه بلیت، عدم معطلی مسافر در پایانه و از این قبیل تأثیر دارد بنابراین باید بتواند رضایت مسافر را هم جلب کند اما اگر چنین اتفاقی رخ ندهد، موجب بروز بی‌اعتمادی مسافران به چنین سیستم‌های اینترنتی می‌شود.
در گوشه‌ای دیگر از پایانه غرب، به سراغ یکی دیگر از مسافران که روی صندلی‌‌های انتظار کنار دفتر فروش بلیت یکی از شرکت‌ها نشسته بود، می‌روم؛ به بهانه پرسیدن ساعت کنار نشستم و سر صحبت را باز کردم.
می‌گفت نامش حسین است و اهل شمال کشور، در تهران به تنهایی زندگی می‌کند و در یکی از شرکت‌های تولید قطعات کامپیوتر بازاریاب است.
حسین وقتی می‌شنود درگیر تهیه بلیت هستم، سر صحبتش باز می‌شود؛ انگار منتظر بود از مشکلاتش بگوید که گوش شنوایی یافت: ای بابا رئیس، بلیت که گیر نمی‌آد این روزا؛ از صبح تا الان اینجا وایسادم منتظر گرفتن یک بلیت برای شمال؛ می‌گن بعضی شرکت‌ها اتوبوس‌هاشون رو به برخی تورگردان‌ها فروختند؛ مخصوصاً در جاهایی که استقبال مردم از سفر در قالب تور زیاد است، اتوبوس کمتر گیر میاد.
حسین می‌گفت: همین الان تونستم یک بلیت تهیه کنم اونم با حدود 1.5 برابر قیمت؛ البته متصدی فروش، نرخ روی بلیت را، نرخ مصوب درج کرد اما درصدی بیشتر از من گرفت، اما خب راضیم؛ این روزها اتوبوس نیست و بالاجبار باید این مشکلات را هم پذیرفت.
همین لحظه بود که فرز پرید و گفت ظاهراً مسافران اتوبوس ما دارند سوار می‌شوند و رفت؛ همان جا به یاد صحبتهای مسئولان افتادم که اعلام کرده بودند برای ایام نوروز 3 نوع نظارت شامل «نظارت محسوس نمایندگان سازمان راهداری و حمل و نقل جاده‌ای در پایانه‌ها»، «نظارت نامحسوس نمایندگان سازمان راهداری» و «نظارت مدیران فنی شرکت‌ها بر عملکرد ناوگان و اتوبوس‌ها» وجود دارد؛ البته دور از انصاف هم هست که بگوییم نظارت وجود ندارد اما به هر حال باید این نظارت‌ها دقیق‌تر و جامع‌تر شود تا مسافران در پیک سفر، با چنین مشکلاتی مواجه نباشند؛ به هر حال مسافران سیستم عمومی جاده‌های مسافری، اغلب از اقشار متوسط و ضعیف جامعه هستند و قطعاً نیازمند توجه بیشتر؛ ضمن آنکه کیفیت و رعایت دقیق مصادیق خدماتی، حق مسافران است.
البته سعی کردیم در این‌باره از مدیرکل حمل و نقل و پایانههای استان تهران هم جویا شویم تا یک طرفه به قاضی نرفته باشیم.
حمیدرضا شهرکی ثانوی در این‌باره می‌گوید: نظارت‌ها بر سطح خدمات شرکت‌های مسافری در ایام نوروز دقیق‌تر دنبال می‌شود اما به هر حال نمی‌توان مدعی بود که به هیچ عنوان مشکلی نداریم و چنین مشکلاتی رخ نمی‌دهد.
وی با بیان اینکه نظارت‌ها قبل از سفر، حین سفر و بعد از سفر انجام می‌شود، گفت: نظارت‌های قبل از سفر شامل تهیه بلیت، سکوی سوار شدن، محل توقف ناوگان، تعیین زمان فریضه نماز و از این قبیل است.
شهرکی ثانوی با تأکید بر اینکه در ایام نوروز 100 درصد گشت‌های نظارتی فعال شده است، اظهار داشت: این نظارت‌ها شامل نظارت بر عملکرد مدیران فنی، عملکرد امداد خودروها، اعتبار کارت هوشمند راننده، تجهیز ناوگان به تجهیزات ایمنی و از این قبیل است.
بنا به گفته مدیرکل حمل و نقل و پایانههای استان تهران، در قالب تیم مشترک با پلیس راه، سازمان میراث فرهنگی، ستاد اقامه نماز و شرکت پالایش و پخش فراورده‌های نفتی از مجتمع‌های خدماتی - رفاهی قبل از سفر و در حین طرح نوروزی بازدید می‌شود.
وی با تأکید بر اینکه از 25 اسفندماه تیم‌های نظارتی جدید در پایانه‌ها و جاده‌ها استقرار یافته‌اند، درباره بروز چنین تخلفاتی (که در گزارش ذکر شد) از سوی شرکت‌های تعاونی توضیح داد: کمیسیون ماده 11 به منظور ایجاد رویه واحد در رسیدگی به تخلفات و اتخاذ تصمیم لازم در برخورد قانونی با رانندگان برون‌شهری متخلف، تشکیل می‌شود.
شهرکی ثانوی با اشاره به انجام بررسی‌ها در این‌باره در کمیسیون ماده 11 و 12، افزود: کمیسیون ماده 11 بررسی تخلفات برای بررسی تخلفات رانندگان حمل و نقل عمومی برون شهری و کمیسیون ماده 12 به بررسی تخلف شرکت‌های تعاونی می‌پردازد؛ در این کمیسیون نمایندگان پلیس و کانون‌ها و انجمن‌ها نیز شرکت میکنند.
مدیرکل حمل و نقل و پایانههای استان تهران با تأکید بر اینکه شرکت‌های حمل و نقلی باید در انتخاب راننده دقت کنند، افزود: همواره معتقدیم که شرکت‌های حمل و نقلی و رانندگان برون‌شهری حمل و نقل عمومی باید زمینه‌ای را ایجاد کنند که کمترین تلفات در حوادث رانندگی داشته باشیم.
وی با تأکید بر رسیدگی جدی به تخلفات رانندگان و شرکت‌های متخلف پس از ایام نوروز، گفت: از اهداف دولت، توسعه حمل و نقل عمومی است و از آنجا که حمل و نقل جاده‌ای سهم بالای 90 درصد از حمل و نقل عمومی را دارا است و در راستای دریافت نظرات مسافران نوروزی و تلاش در راستای تحقق درخواست‌های استفاده کنندگان از خدمات حمل و نقل جاده‌ای، این اداره کل علاوه بر اجرای طرح سراسری نظرسنجی از مسافران نوروزی که از طریق سازمان راهداری و حمل و نقل جاده‌ای اجراء می‌شود، اقدام به اجرای طرح نظرسنجی در قالب خدمات قبل از سفر و حین سفر به روش مصاحبه از طریق یکی از شرکت‌های ذیصلاح این حوزه خواهد داشت.
مدیرکل حمل و نقل و پایانههای تاستان تهران بیان کرد: مسافران مطمئن باشند با تخلفات شرکت‌ها به صورت جدی برخورد خواهد شد، مردم می‌توانند شکایات، انتقادات و پیشنهادات خود را درباره شرکت‌های تعاونی و رانندگان اتوبوس، از طریق سامانه پیامکی 3000143، سامانه 141 و شماره تلفن 02188907003 در میان بگذارند و مطئن باشند رسیدگی می‌شود.
به هر حال ما هم به عنوان رسانه تلاش می‌کنیم میزان رسیدگی به تخلفات احتمالی شرکت‌های تعاونی پس از ایام نوروز، بررسی و اطلاع‌رسانی شود.
گزارش : سعید مؤذنی
