استاد دانشگاه شهید چمران اهواز گفت: بر اساس برآوردهاي صورت گرفته پديده گرد و غبار به حدود 40 تا 50 درصد بخش كشاورزي آسيب وارد مي​كند زیرا ​با نشستن گرد وخاك بر روي برگ محصولات كشاورزي ميزان جذب نور و فتوسنتز كاهش مي​يابد و در نتيجه رشد و توليد محصول دچار افت خواهد شد.

مجید نبی‌پور اظهارکرد: از ديگر اثرات گرد و غبار بر جامعه گياهي اين است كه دوره گرده‌افشاني را كاهش داده و با خشك كردن سطح كلاله از درصد تلقيح گل و در نهایت از توليد ميوه مي​كاهد؛ اين پديده نه تنها از لحاظ كمي محصول را دچار زيان مي​كند بلكه از لحاظ كيفي نيز محصولات را تحت تاثير قرار مي​دهد.

وی افزود: برداشت لايه​ سطحي خاك يكي ديگر از خسارات ناشی از گرد و غبار در بخش كشاورزي است. لایه سطحی خاک از حاصلخيزي بالایي برخوردار است و در نتيجه اراضي كشاورزي را با كمبود املاح و خاك هوموسي مواجه مي​كند. در مناطق جنگلي نيز با وقوع گرد و غبار و پوشيدن سطح برگ و بستن روزنه​هاي برگ خشک شدن برگ و نهايتا نابودي درخت را شاهد خواهیم بود.

نبی‌پور تصریح‌کرد: گرد و غبار از طريق تاثير بر​ فرآيند فتوسنتز، هدايت روزنه​اي و همچنين افزايش دماي برگ مي‌تواند رشد و عملكرد گياهان را تحت تاثير قرار دهد و با فراهم كردن شرايط مساعد براي بروز بيماري​ها و بر هم زدن توازن جمعيتي آفات در برابر حشرات سودمند و شكارچي و همچنين تاثير بر كاهش راندمان سم‌پاشي در گياهان بر عليه آفات و بيماري​ها زمينه ايجاد خسارت و كاهش توليد در محصولات مختلف زراعي و باغي را به وجود مي​آورد.

وی عنوان‌کرد: بر اساس مطالعه صورت‌گرفته به منظور يافتن "اثرات و پيامدهاي گرد و غبار بر بخش​هاي كشاورزي و صنعت" در دشت يزد، بیشترين آسيب ناشي از پديده گرد و غبار در منطقه مورد مطالعه به ميزان 62 درصد متوجه بخش كشاورزي شده است و پديده گرد وغبار به طور متوسط به ميزان 42 درصد بر مرغوبيت محصولات كشاورزي، 48 درصد بر كاهش عملكرد محصول در واحد سطح، ايجاد خسارت به محصولات زراعي به ميزان 52درصد، محصولات باغي 7 درصد، سبزيجات و صيفي​جات 14 درصد و 26 درصد به محصولات گلخانه​اي در بخش كشاورزي، در بخش صنعت به ميزان 47 درصد بر روي استهلاك دستگاه‌ها، 52 درصد بر ميزان قدرت كاربري و كيفيت محصول صنايع در بخش توليد تاثير گذاشته است.

نبی‌پور ادامه داد: با افزايش ميزان گرد و غبار تنوع گونه​اي كاهش مي‌يابد و در نهايت ميان تنوع و تراكم پوشش گياهي با ميزان گرد و غبار يك همبستگي معكوس برقرار می شود. به طوري كه با افزايش گرد و غبار ميزان تنوع و تراكم گياهي كاهش مي​يابد وبالعکس.

وی افزود: در جلگه خوزستان يك مركز مهم منشأ گرد و غبار بومي تحت عنوان تپه​هاي ماسه​اي وجود دارد. بر اساس بررسي های انجام شده درسال 90 به منظور "بررسي پراكنش، مرفولوژي و فعاليت تپه​هاي ماسه​اي در استان خوزستان” با استفاده از عكس​هاي هوایي و عمليات ميداني، محدوده و ميزان فعاليت رسوبات بادي مشخص و در سه بخش تپه​هاي فعال، نيمه فعال و غير فعال دسته بندي شد.

نبی‌پور گفت: نتايج این بررسی نشان داد كه مهمترين مناطق تجمع تپه​هاي ماسه‌اي خوزستان در غرب و شرق رودخانه كرخه با مساحت بیش از 218 هزار هكتار واقع است که يكي از مهمترين منابع توليد كننده گرد و غبار به شمار مي​آيند.

وی اظهارکرد: تپه​هاي ماسه‌اي از نظر مورفولوژي اغلب از نوع برخان، سيف، سيلك و پهنه​هاي ماسه​اي هستند. همچنين بررسي​ها نشان داد كه از كل ماسه​زارهاي استان، حدود 44 هزار و 271هكتار معادل حدود 21 درصد آن تثبيت شده و بیش از 174 هزار هكتار آن معادل حدود 80 درصد تثبيت نشده است.

نبی‌پور گفت: سطح تپه‌هاي فعال 146 هزار و 610 هكتار معادل 66.95 درصد، نيمه فعال 28 هزار و 723 هكتار معادل 13.12 درصد و غير فعال 43 هزار و 646 هكتار معادل 19.93 درصد است. همچنین نتايج دانه​بندي و كاني​شناسي نشان داد كه ميانگين قطر ذرات ماسه​هاي غرب كرخه در حدود 180 ميكرون است و بر اساس فراوانی مي​توان احتمال داد كه فاصله جابجایي ذرات بين 50 تا 20 كيلومتر باشد.

وی افزود: تنها 20 درصد از ماسه​زارهاي استان خوزستان تثبيت شده و 80 درصد آن تثبيت نشده است این در حالی است که دولت براي سال 94 ـ 1393 فقط سه هزار هكتار مالچ​پاشي در برنامه خود دارد و اگر به این صورت كار دنبال شود تقريبا 58 سال زمان نیاز است تا تمام سطح مورد نياز مالچ​پاشي شود. بنابراین توصيه مي‌شود سرعت و حجم كار مالچ‌پالشي چند برابر شود و يا نسبت به اجرای طرح جامع بهره​وري از اراضي ماسه​زار یعنی كشاورزي در این اراضي و مردمي كردن آن‌ها اقدام کرد.

این استاد دانشگاه بیان کرد: غبار مي​تواند براي انسان و محيط زيست، تمدن و نقل و انتقالات نظامي خطر آفرين باشد. غبار نقش​هاي زيست محيطي بسيار مثبت و منفي ايفا مي​كند كه بستگي به بزرگي وقوع و فاصله‌اي كه غبار حمل مي شود و اجزاي شيميایي موجود در آن دارد.

نبی‌پور تصریح کرد: به منظور كاهش سرعت باد و جلوگيري از فرسايش بادي خاك، باید طرح جامع ايجاد بادشكن جهت جلگه​ خوزستان تهيه شود و در حاشيه نهرها، كانال‌هاي آب و مزارع و در طرفين جادها با رعايت مقررات ايمني ديد يك يا چند رديف درختكاري شود.

وی گفت: در عرصه اراضي منابع طبيعي تنوع گياهي بر اساس اكولوژي و زيست بوم منطقه رعايت شود يعني تنها يك گونه كشت نشود بلكه گونه​هاي مناسب و متنوع به كار گرفته شوند. با توجه به جدي بودن و تكرار گرد و غبار در آينده سيستم آبياري تحت فشار (باراني) در سطح وسيع براي اراضي غير ماسه​اي زراعي ترويج و اجرا شود تا بعد از هر طوفان گرد و غبار با آبياري باراني و در نتيجه شستشوی اندام هوایی، بتوان مدت تحت تنش بودن گياه را كاهش داد و باید سازمان جهاد كشاورزي خوزستان بودجه مناسبي جهت انجام اين پروژه مطالبه کند.

نبی‌پور عنوان کرد: با توجه به​ آلوده بودن احتمالي ذرات گرد و غبار و انتقال آن به اندام هوایي گياه، رعايت و كنترل وضع شيميایي گياه قبل از عرضه به بازار مصرف، ضروري است. اين موضوع فعاليت مداوم سازمان‌هاي مسئول سلامت غذا در آناليز مستمر گياهان توليدي را می‌طلبد.

تهیه جدول زمان​بندي احياء ماسه​زارها و ديگر نقاط منشاء گرد وغبار در خوزستان توسط وزارت جهاد كشاورزي، تهیه طرح جامع بهر​ه​وري از اراضي ماسه​اي توسط وزارت جهادكشاورزي و يا سازمان جهاد كشاورزي استان، اجرای كمربند فضاي سبز در شهر و روستا، درختکاری در پارك‌ها، تشکیل كميته فني با رياست استاندار و با حضور دانشگاه و استفاده از اساتيد و كارشناسان دلسوز، متعصب، مجرب و پرتلاش جهت پيگيري پيشرفت فيزيكي و اهميت دادن مستمر به موضوع گرد و غبار، مشجر نمودن يا توسعه پوشش گياهي مناسب در مناطق شور جلگه خوزستان با استفاده از آب شور زيرزميني و ارقام گياهي مقاوم به شوري از دیگر راهکارهای این استاد دانشگاه برای مقابله با تبعات گرد و غبار است.