سرپرست دانشگاه شهيد‌چمران اهواز با بیان این‌که باید هفته پژوهش و فناوري هفته‌اي خودنظارتي در زمینه امور تحقيقاتي در دانشگاه و ديگر ارگان‌ها باشد، بر لزوم بررسي و بازبيني ميزان تحقق اهداف در اين زمينه در طي سال‌هاي گذشته، تاكيد كرد.

دكتر محمد رعايايي‌‌اردكاني، در آيين افتتاحيه هفته پژوهش و فناوري خوزستان كه امروز يك‌شنبه (23آذرماه) هم‌زمان با سراسر كشور در آمفي تئاتر دانشكده علوم‌پايه دانشگاه شهيد‌چمران اهواز برگزار‌شد، با اشاره به اين كه هر سال هفته آخر آذرماه تحت عنوان هفته پژوهش و فناوري به منظور تقدير و تشكر از پژوهشگران در همه دانشگاه‌ها و استان‌هاي كشور گرامي داشته مي‌شود، اظهارداشت: به‌نظر مي‌رسد راه‌حل رفع مشكلات حوزه پژوهش و فناوري ارايه راه‌كارهاي صحيح و اصولي در اين هفته و گردن نهادن مسئولان امر به انجام اين راه حل‌ها مي‌باشد. اين هفته تقريبا به‌صورت يك مراسم روتين و سنتي با بزرگ‌داشت و برپايي نمايشگاه دستاوردهاي پژوهشي خاتمه مي‌يابد. فكر مي‌كنم بايد در اين مراسم هرسال تغيير و تحول و نوآوري‌هايي ايجاد شده و وسعت بيشتري به آن داده شود.

وي خاطرنشان‌كرد: براين مبنا امسال با همكاري معاونت پژوهشي دانشگاه برگزاري سمينارهاي بين دانشگاه و صنعت به‌عنوان يك نوآوري به اين مراسم افزوده شده است. مسئولان و محققان در اين سمينارها بيشتر به‌دنبال مسئله‌يابي و بررسي مشكلات و موانع حوزه‌هاي صنعت، كشاورزي، و ديگر بخش‌هاي جامعه‌اند تا بتوانند با ايجاد زمينه كافي براي شناخت مشكلات، معضلات و معايب جامعه، پژوهش‌ها و تحقيقات دانشگاهي را در مسير حل اين مشكلات و پيشبرد صنعت و كشاورزي جامعه قرار دهند.

سرپرست دانشگاه شهيد‌چمران اهواز افزود: اين بخش معبر جديدي در ارتباط دانشگاه با صنعت باز مي‌كند تا به‌جاي آن‌كه دانشگاه تنها به جنبه تحقيقاتي امر توجه كند و پژوهش‌ها در كتابخانه‌ها خاك بخورد، اين پژوهش‌ها براي استفاده در صنعت و سازمان‌هاي مختلف كاربردي شده و به صورت عملي سبب نفع و تغيير و تحول در جامعه شود. البته اين فكر جديدي نيست ولي عمل جديد در راستاي آن فكر هميشگي است كه بايد بين دانشگاه و صنعت ارتباط عملي و واقعي برقرار‌شود.

رعايايي اردكاني با بيان‌اين‌كه هفته پژوهش و فناوري نبايد صرفا فرصتي براي برگزاري برنامه‌هاي معمول تشكر و تقدير و يا برپايي نمايشگاه باشد، تصريح‌كرد: اين هفته بايد نوعي ارزيابي و بررسي نقاط قوت و تقويت صنعت و دانشگاه باشد و رفع نقاط ضعف اين بخش‌ها بايد دراين هفته مدنظر قرار گيرد و در واقع يك هفته خودنظارتي بر امور تحقيقاتي در دانشگاه و ديگر ارگان‌هاي تحقيقاتي باشد. بنابراين بايد در اين هفته وضعيت پژوهش را در سال‌هاي گذشته بازبيني كنيم كه تاكنون چه ميزان از اهداف را محقق كرده‌ايم و يا چه‌قدر از مسير انحراف داشته‌ايم؛ اگرچه لازم است برنامه‌هاي تقدير از پژوهشگران را نيز در جاي خود انجام دهيم. اما نبايد تنها به آن بسنده كرد بلكه يك كار بسيار وسيع‌تر و گسترده‌تر صورت گيرد تا به نقاطي كه براي حل مشكلات در زمينه پژوهش واقعا راه‌گشا باشد برسيم.

وي با اشاره به اين‌كه تمام مديران و مسئولان مياني و عالي كشور معضل و مشكل پژوهش را مي‌دانند، يادآورشد: در واقع مشكل را شناختيم و مي‌شناسيم ولي راه‌حل را هيچ‌جا قرار نمي‌دهيم. اين سمينارها، مراسم‌ها و هفته‌ها بايد به‌دنبال آن باشد كه راه برون‌رفت از مشكلات را ارايه دهيم اگر نه بيان مشكلات كه ساليان سال است به طور عادي توسط هر فرد مسئول و يا پژوهشگر و مدير صورت مي‌گيرد.

سرپرست دانشگاه شهيد‌چمران اهواز مشكل اساسي پژوهش را كمبود منابع مالي در اين مسير عنوان و تصريح كرد: اگر كشورمان را با كشورهاي پيشرفته كه در رتبه هاي بسيار بهتر از نظر پژوهش و فناوري دنيا قرار دارند، مقايسه كنيم، به يك اشكال اساسي در حوزه تخصيص اعتبار پژوهشي برمي‌خوريم. به‌طور مثال در بيشتر كشورهاي اروپايي ميزان اعتبار پژوهش از محل درآمد ناخالص داخلي بين سه تا سه و نيم درصد است.

رعايايي اردكاني با توضيح اين وضعيت به طور نمونه در كشور آلمان افزود: درآمد سالانه آلمان حدود 3500 ميليارد دلار است كه اگر تنها 3 درصد آن به حوزه پژوهش اختصاص يابد، سالانه 105 ميليارد دلار در اين كشور صرف پژوهش مي‌شود. در حالي‌كه مطابق آمارها ميزان درآمد ناخالص داخلي ايران، 500 ميليارد دلار است و از سوي ديگر تنها 4 دهم درصد آن يعني چيزي معادل 2.5 ميليارد دلار به پژوهش اختصاص مي يابد كه معادل يك پنجاهم يا كمتر نسبت به كشور آلمان است.

وي با بيان اين‌كه بايد منابع مالي به سمت پژوهش سوق داده شوند، خاطرنشان كرد: بايد براساس فرمايش مقام معظم رهبري، ميزان منابع اختصاص يافته به پژوهش به چهار درصد برسد كه مستلزم يك رشد ده برابري است. هم‌چنين مشكل دوم ما در حوزه پژوهش اين است كه پژوهش هم مانند آموزش، عرضه‌محوري است به عبارت ديگر هر آنچه در اختيار داريم به جامعه عرضه مي‌كنيم در‌حالي‌كه آن‌چه در جامعه مورد نياز را ارائه نمي‌دهيم. به عبارت ديگر تقاضا محور نيستيم. در اين راستا اگر نگاهي به پايان نامه‌هاي كارشناسي ارشد و دكتري در دانشگاه‌ها داشته باشيد متوجه مي‌شويد كه چند درصد آن در جهت تقاضا محوري ارايه و انجام شده است. اين يك مشكل اساسي است و تا زماني كه اين مشكل رفع نشود امكان كاربردي كردن پژوهش‌ها ، بسيار مشكل است.

رعايايي‌اردكاني با اشاره به اين‌كه زمينه تقاضامحوري در جامعه نيز فراهم نشده‌است، گفت: زمينه اين كار زماني فراهم مي‌شود كه صنعت، كشاورزي، تجارت و خدمات ما رقابتي شود و در اين‌صورت اين حوزه‌ها به‌دنبال ابتكار، خلاقيت و نوآوري خواهند بود و براي در اختيار گرفتن بازار به پژوهش نياز خواهند‌داشت اما در كشور ما صنعت با كدام كشور يا كدام توليد رقابت مي كند؟

سرپرست دانشگاه شهيد‌چمران اهواز ادامه داد: در واقع صنعت در كشور ما با هيچ‌كس رقابت نمي‌كند و انحصاري است. به‌همين دليل چه نيازي به خلاقيت، و ابتكار يا پژوهش دارد؛ بنابراين تا اين بخش‌ها رقابتي نشوند صنعت همين است كه هست و تنها اگر رقابتي شد، ناگزير از دانشگاه تقاضاي پژوهش و فناوري مي‌كند يا در سيستم خود مراكز تحقيقاتي را فعال مي‌كند و به دنبال پژوهش كاربردي مي‌رود.

وي عدم ارتباط با مجامع بين‌المللي مختلف را مشكل سوم حوزه پژوهش كشور خواند و افزود:‌ ما اصلا نمي‌دانيم چه پژوهش‌ها و كارهاي بنيادي در دنيا در حال انجام است. اگر‌چه با استفاده از اينترنت مي‌توان به مقالات و نتايج تحقيقات از سايت‌ها دسترسي پيدا كرد اما تا زماني كه مستقيما با آن‌ها درگير نشويد و ارتباط برقرار نكنيد، نمي‌دانيد چه اتفاقي در آن كشور انجام مي‌شود و ما نسبت به آن‌ها در چه وضعيتي قرار‌داريم.

رعايايي اردكاني با بيان اين‌كه روابط بين‌المللي چه در زمينه آموزش وپژوهش بسيار ضعيف است، ما در سيكل بسته‌اي در حال حركت هستيم ، اظهار داشت: توسعه اين روابط مستلزم همكاري وزارت‌خانه‌‌هايي چون اطلاعات، امور خارجه ، صنعت و همچنين وزارت علوم است كه اين ارتباط قوي و تعاملات افزون شده و بتوانيم از تجربيات و روند كار ساير كشورها مطلع شويم و ازتجربيات آن‌ها به خوبي استفاده كنيم.

سرپرست دانشگاه شهيد‌چمران اهواز عدم نظارت بر ارزيابي نتايج پژوهشي را مشكل ديگر حوزه پژوهش خواند و خاطرنشان‌كرد: اين مشكل در تمام كشور در تمامي زمينه‌ها وجود دارد و مختص پژوهش نيست. اين بخش از كار پژوهش در هيچ سازماني جدي گرفته نمي‌شود و به عبارت ديگر پس از تخصيص بودجه، انجام كار و ارايه نتايج، ديگر هيچ كسي نتيجه را ارزيابي نمي‌كند و اين امر سبب مي‌شود بسياري از تحقيقات در سازمان‌هاي مختلف به صورت موازي يا غير كاربردي باشد و تنها تخصيص بودجه و اتلاف منابع صورت گيرد، در حالي‌كه كاري ظاهري انجام شده‌است.

وي در ادامه با اشاره به راه حل اين مشكلات افزود: راه حل بايد دراين هفته‌ها، سمينارها و جلسات مختلف ارايه شود و مسئولين امر هم بر انجام آن گردن نهند نه آن‌كه فقط راه‌حل ارايه و به‌صورت سمينار و منابع تئوري در كتابخانه‌ها نگه‌داري شود.

رعايايي اردكاني با بيان اين‌كه اكنون در دنيا از اين مرحله فراتر رفته‌اند زيرا آن‌ها مباحث تخصيص منابع، ايجاد تغييرات بنيادي، رقابتي‌كردن فضاي كسب و كار در مسئله نظارت و ارزيابي را حل كرده‌اند، تصريح‌كرد: اكنون يك مرحله از دنيا عقب هستيم درحالي‌كه آن‌ها مرحله بعدي يعني توليد محصول انساني و به‌عبارتي توليد انسان‌هاي خلاق و مبتكر و نوآور را كه در حال حاضر به عنوان سرمايه ملي هر كشور مطرح است، آغاز كرده‌اند.

وي با اشاره به رشد كمي بسيار آموزش عالي در كشور، افزود: در زمينه توليد دكتري، كارشناس‌ارشد و كارشناس بسيار جلو هستيم. در حال حاضر سالانه 12 هزار دانشجو دكتري در وزارت علوم و 13 هزار دانشجو دكتري نيز در دانشگاه‌آزاد پذيرش مي‌شود كه با اين احتساب طي ده سال آينده 250 هزار فارغ التحصيل دكتري در كشور خواهيم داشت. اين‌ها مي‌خواهند چه كاري انجام دهند؛ مقاطع كارشناسي و كارشناسي ارشد هم همين‌طور است.

سرپرست دانشگاه شهيد چمران اهواز در ادامه يادآور‌شد: بنابراين در اين زمينه هيچ مشكلي نداريم بلكه مشكل اين است كه فارغ التحصيلان دانشگاه بايد محقق، پژوهشگر، خلاق، مبتكر و كارآفرين باشند. كه اين‌يك كار اساسي است و هنوز تنها گام اول آن با ايجاد پارك‌هاي علم و فناوري و مراكز رشد برداشته ايم. كه البته آن هم به صورت لاك‌پشتي انجام مي‌شود.

رعايايي اردكاني تصريح كرد: اگر بتوانيم تمام هم و غم خود را در آينده متوجه اين مسئله كنيم كه ديگر توسعه كمي در آموزش عالي كافي است و بايد توسعه كيفي و كاربردي ملاك عمل قرار گيرد شايد در دراز مدت بتوانيم به جايي برسيم كه ديگر اين بحث ها تكرار نشود.