مشاور عالی وزیر جهاد کشاورزی از نصف شدن سهم آب بخش کشاورزی توسط وزارت نیرو از مهر ماه همزمان با آغاز سال زراعی جدید خبر داد و گفت: در این شرایط حساس کنونی باید تولید محصولات کشاورزی و تامین امنیت غذایی را با در نظر گرفتن افزایش بهره‌وری آب ادامه داد.

محمدحسین شریعتمدار اظهار کرد: پیش از این از سوی وزارت نیرو اعلام می‌شد سالانه 85 تا 90 میلیارد متر مکعب آب در بخش کشاورزی مصرف می‌شود که مسئولان این وزارتخانه اعلام کردند از سال زراعی آینده - مهر ماه - نهایتا باید روی حدود 50 میلیارد تومان آن برای تولید محصول کشاورزی حساب کنیم.

آمار وزارت نیرو چندان مورد تایید نیست

وی با بیان این‌که براساس آمارهای اعلام شده سال گذشته حدود 92 میلیارد متر مکعب آب در بخش کشاورزی مصرف شده است، افزود: گرچه میزان آمار اعلام شده از سوی وزارت نیرو چندان مورد تایید نیست چرا که این میزان آب مصرفی در بخش کشاورزی در سال‌هایی که خشکسالی وجود داشته و آب رودخانه‌ها به شدت کاهش یافته است نیز همین میزان اعلام می‌شد؛ بنابراین می‌توان گفت این آمار مورد مناقشه است.

برنامه‌های بخش کشاورزی برای مقابله با بحران آب

مشاور عالی وزیر جهاد کشاورزی گفت: در شرایط حساس کنونی باید الگوی کشتی را تعریف کنیم تا براساس بهره‌وری بیشتر آب باشد و برهمان اساس باید برنامه‌ کشت را عملی کنیم.

شریعتمدار ادامه داد: یکی دیگر از راه‌هایی که می‌توان برای افزایش بهره‌وری آب در بخش کشاورزی آن را مدنظر قرار داد این است که از تکنولوژی‌های امکان‌پذیر استفاده کنیم تا راندمان بیشتری در برابر آب داشته باشیم. همچنین تغذیه مناسب، کنترل به موقع آفات و بیماری‌ها، استفاده از مکانیزاسیون مناسب و غیره از دیگر راهکارها برای رسیدن به این هدف است.

اجرای استراتژی آب مجازی برای مقابله با بحران آب

مشاور عالی وزیر جهاد کشاورزی تاکید کرد: یکی‌ دیگر از راه‌های مهمی که در جهان به عنوان مقوله‌ی مهمی برای مقابله با بحران آب و کاهش مصرف آب در بخش کشاورزی مدنظر بوده آب مجازی است؛ به گونه‌ای که براساس این استراتژی باید منابع آبی در هر کشوری صرف تولید محصولی شود که از نظر اقتصادی درآمد بیشتری را به همراه دارد و کمبود محصولات دیگر باید از طریق واردات تامین شود.

واردات 20 میلیارد مترمکعبی آب مجازی در هر سال

شریعتمدار اظهار کرد: در ایران سالانه بین 18 تا 20 میلیارد مترمکعب آب از طریق واردات محصولاتی مانند گندم، برنج، دانه‌های روغنی، ذرت و غیره وارد می‌شود و این بدین معنی است که اگر بخواهیم این محصولات را در کشور تولید کنیم باید به همین میزان آب در کشور مصرف کنیم.

تولید گندم در ایران اقتصادی نیست

وی افزود: به عنوان مثال درایران در هر هکتار از مزارع آبی سه تن گندم برداشت می‌شود که اصلا اقتصادی نیست چراکه با این میزان برداشت می‌توان گفت به ازای هر متر مکعب مصرف آب به‌طور متوسط 500 گرم گندم تولید می‌شود در حالی که میانگین تولید گندم در جهان به ازای مصرف یک متر مکعب آب 930 گرم و این میزان در مصر 1.54 کیلوگرم است.

مشاور عالی وزیر جهاد کشاورزی ادامه داد: بنابراین می‌توان گفت تولید گندم با شرایط کنونی که عملکردی حدود سه تن در هر هکتار دارد اقتصادی نیست و به همین دلیل در طرح جدید گندم در صدد هستیم تا پنج سال آینده با افزایش بهره‌وری آب و عملکرد تولید این محصول را به یک کیلوگرم به ازای هر مترمکعب آب برسانیم که این مهم از طریق آبیاری تحت فشار، کنترل آفات، تغذیه مناسب و تقویت مکانیزاسیون امکان‌پذیر است.

به گفته وی در ایران به ازای هر میلی‌متر بارندگی حدود چهار کیلوگرم گندم برداشت می‌شود، در حالی که این میزان در جهان حدود هفت کیلوگرم است که باید آن را ارتقاء دهیم.

کشت برنج در استان‌های جنوبی به هیچ وجه اقتصادی نیست

شریعتمدار اعلام کرد: بسیاری از تولیدات کشاورزی در ایران با شرایط کنونی و میزان بهره‌وری موجود اقتصادی نیست چرا که به عنوان مثال برای تولید کیوی پنج دلار درآمد به ازای مصرف هر مترمکعب آب به دست می‌آید در حالی که برای بسیاری از محصولات کشاورزی این درآمد کمتر از یک دلار است که اصلا اقتصادی به نظر نمی‌رسد.

مشاور عالی وزیر جهاد کشاورزی ادامه داد: در این شرایط توسعه کشت برنج در مناطق جنوبی که مصرف آب بالایی دارد به هیچ وجه اقتصادی نیست؛ بنابراین با توجه به مزیت بهره‌وری آب تولید برنج با مصرف کمتر از 10 هزار مترمکعب در هر هکتار مانند استان‌های شمالی صرفه اقتصادی دارد و در بقیه مناطق یا باید کشت برنج متوقف شود یا این‌که به مساله‌ی بهره‌وری آب توجه شود.

شریعتمدار گفت: برای تولید سیب‌زمینی، هندوانه، صیفی‌جات و دیگر محصولات آب‌بر باید در حد نیاز داخل برنامه‌ریزی کنیم. از سوی دیگر باید محاسبات دقیق اقتصادی صورت گیرد تا ببینیم که آیا تولید و صادرات این محصولات اقتصادی‌ است یا خیر.

وی افزود: در دنیا به ازای صادرات هر مترمکعب آب مجازی 1.2 دلار درآمد کسب می‌شود در حالی که در کشور ما حدود 30 سنت است که باید از طریق افزایش بهره‌وری آن را بهبود دهیم.

مشاور عالی وزیر جهاد کشاورزی تاکید کرد: با شرایط کنونی که میانگین عملکرد سیب‌زمینی در هر هکتار حدود 30 تن است تولید این محصول اقتصادی نیست چرا که باید حداقل عملکرد این محصول با توجه به میزان آب‌بری که دارد 50 تن در هکتار باشد که البته برخی از کشاورزان در کشور هستند که حدود 80 تن در هر هکتار برداشت می‌کنند و باید از طریق انتقال تکنولوژی و دانش بومی و نوین جهانی بتوانیم عملکرد تولید محصول کشاورزی در واحد سطح و میزان بهره‌وری آب در تولید آن را افزایش دهیم.

امنیت غذایی به معنای نابود‌ کردن منابع نیست

شریعتمدار تصریح کرد: تامین امنیت غذایی هر کشوری به معنای نابود‌کردن منابع نیست؛ بنابراین نمی‌توانیم به هر قیمتی از منابع پایه برای تولید کشور استفاده کنیم بلکه باید میزان نیاز کشور را که در توان منابع کشور نیست از طریق واردات تامین کنیم و اگر می‌گوییم خودکفایی به عنوان یک مساله‌ی مهم باید در دستور کار قرار گیرد نباید به هر قیمتی آن را محقق کنیم.